2021 yılındaki tüm ciddi saldırılar 9 Ekim Anlaşması çerçevesinde gerçekleşti. Kazımi Hükümeti artık Türkiye ve KDP’nin kontrolü altındaydı. Şengal’e yönelik tüm saldırılar ortak bir planla ve aynı anda gerçekleştirildi
Êzidî tarihinde en ağır fermanlardan biri, IŞİD’in 2014 yılında gerçekleştirdiği fermandır. Hesaplara göre bu ferman, Êzidîleri kökten yok edecek son fermandı. KDP, Türkiye ve gerici güçlerin suç ortağı olduğu bu düzen Kürt güçlerinin direnişi sonucu başarılı olamadı.
Fermandan sonra da, Türkiye ve KDP’nin Şengal ve Êzidilere yönelik saldırıları aralıksız olarak devam etti. Bu sefer de IŞİD planı tutmayınca farklı palnlar devreye girdi. 2017 yılında Türkiye Êzidî halkının öncülerine yönelik hava saldırıları başlattı ve bu saldırılar KDP ortaklığında gerçekleştirildi.
2017 yılından 2020 yılına kadar Êzidî Toplumu Koordinasyon üyesi Mam Zeki Şengali (İsmail Özden) ve Seid Zerdeşt’in de aralarında bulunduğu birçok Êzidî öncüsü yaşamını yitirdi. Saldırıların amacı Êzidî toplumunun iradesini kırmak ve Özerk Yönetimi ortadan kaldırmaktı. Ancak Êzidî halkı ve özsavunma güçleri buna izin vermedi.
Anlaşmanın 3 maddesi: Yönetim, Asayiş ve İnşa
KDP, Türk devleti ve Kazımi Hükümeti ortaklığında 9 Ekim Anlaşması imzalandı. 9 Ekim Anlaşması, ‘Yönetim’, ‘Asayiş ve ‘İnşa’ maddelerine yönelik hazırlandı.
‘Yönetim’ maddesinin amacı, Şengal’e KDP’den bir vali atamak, Irak devlet kurum ve kuruluşlarının egemenliğini yeniden kurmak, siyasi ve sosyal özyönetim sistemini yıkmaktı.
‘Asayiş’ maddesinin amacı, Irak federal polisi, istihbarat teşkilatları ve Irak ordusunun Şengal’e dönmesi ve Êzidxan Asayiş Güçleri ve YBŞ-YJŞ güçlerinin yerine konuşlandırılmasıydı. Amaç Şengal’i özsavunmadan yoksun bırakmaktı.
‘İnşa’ maddesinin amacı ise, Kazımi ve KDP ortaklığında bir komisyon kurulması ve Şengal’i yeniden inşa etme çalışmalarının yürütülmesiydi. Bu nokta Êzidî toplumu için bir hizmet olarak görünse de asıl amaç Şengal’in demografisini değiştirmek, Êzidî toplumunun nüfusunu bölmek ve toplum üzerinde ekonomik kontrol sağlamaktı.
‘Yasal Ferman’ ve 138 günlük direniş
Êzidî toplumunun ‘Yasal Ferman’ adını verdiği anlaşma, ilk günden itibaren Êzidîler tarafından reddedildi. Artık Êzidî toplumunun varlığını koruma mücadelesi yeni bir aşamaya geldi. Êzidî toplumu bu anlaşmaya karşı direnme kararı aldı ve 2021 yılını bir direniş çadırıyla karşıladı. 18 Nisan 2021’e kadar 138 gün boyunca Êzidî toplumu ve Şengal, güvenlik güçlerinin etrafında kalkan oluşturarak ‘Asayiş Onurumuzdur’ sloganıyla saldırılara sert yanıt verdi. Bu süreçte Şengal Özerk Yönetimi birçok defa acil toplantı yaparak direniş planını yeniledi ve geri adım atmadı.
Özerk Yönetim’den direniş kararı
Bu süreçte, sorunların çözümü için Şengal Özerk Yönetimi ile Irak makamları arasında birçok görüşme yapıldı. Özerk Yönetim her zaman Irak’ın birliği için duruşunu ortaya koydu ve Irak’tan demokratik bir sistem talep etti. Ancak Türkiye ve KDP ile işbirliği yapan Kazımi hükümeti, çözüm projeleri yerine tehdit politikası izledi. Irak makamları, Êzidxan Asayişi’nin dağıtılması ve 9 Ekim Anlaşması’nın tanınması için Özerk Yönetim’e 1 Nisan 2021’e kadar süre verdi. Aksi takdirde Şengal Özerk Yönetimi’ne saldıracakları tehdidinde bulundular.
Bu tehdidin ardından, Şengal Demokratik Özerk Meclisi 25 Mart’ta Êzidxan Asayişi ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle bir araya gelerek Irak Hükümeti’nin dayatmalarına karşı bir direniş kararı aldı. Irak’ın Özerk Yönetim ve savunma güçlerine teslim olmaları için 1 Nisan’a kadar verdiği sürenin dolmasının ardından Şengal halkı, Şengal Dağı’na giderek nöbet tutmaya başladı.
Özerk Yönetim Kongresi ve yönetimin tanınması çağrısı
Direniş kararı ve halkın tutumu nedeniyle Kazımi Hükümeti planını uygulayamadı, ancak fırsat buldukça Şengal’i tehdit etmeye ve baskı yapmaya devam etti. 25 Temmuz 2021’de Şengal Demokratik Özerk Meclisi Konseyi, Şengal’deki tüm bileşenlerinin katılımıyla 4. kongresini gerçekleştirdi. Arap, Şii ve Hıristiyan yapılar ilk kez kongreye katılarak yeni mecliste yer aldı. Kongrede Irak ve uluslararası güçlere Şengal’in özerkliğini tanımaları çağrısı yapıldı.
Kongreye cevap saldırı oldu
Kongrenin ardından Türkiye ve KDP, kongrenin iradesini ve kararlılığını kırmak için saldırılarını artırdı. İlk saldırıda Êzidî halkının öncülerinden YBŞ komutanı Said Hasan ile yeğeni İsa Xwedêda yaşamını yitirdi. 17 Ağustos 2021 tarihinde Türk devletine ait savaş uçakları Şengal’deki Sikeniyê Hastanesi’ni üç kez bombaladı. Bu saldırıda 8 kişi yaşamını yitirdi, 4 kişi de yaralandı.
KDP güçleri Şengal’e girmeye çalıştı
Bu süreçte Irak’taki kriz ve güç çatışmaları derinleşti. Irak, siyasi krizi aşmak için 10 Ekim 2021’de erken seçime gitti. KDP, bu seçimi Şengal üzerindeki baskısını artırmak için iyi bir fırsat olarak değerlendirdi. 2 Ekim’de KDP güçleri seçim faaliyetleri adı altında Şengal’e girmek istedi. Şengal halkı buna karşı çıktı ve KDP’nin Şengal’e girmesini engelledi.
7 Aralık’ta Êzi Orucu’nun ilk gününde Şengal Yönetim Kurulu Eşbaşkanı Dijwar Feqir’in (Mervan Bedel) aracına yönelik hava saldırısı düzenlendi. Dijwar Feqir saldırı sonucu yaşamını yitirdi, 2 çocuğu da son anda araçtan kurtarıldı. Bu saldırıdan 4 gün sonra 11 Aralık’ta Türkiye’ye ait savaş uçakları Xanesor Halk Meclisi’ni bombaladı. Saldırıda meclis binasının büyük bölümü yıkıldı. Irak, bu saldırılar karşısında sessiz kalırken, Şengal Özerk Yönetimi 13 Aralık’ta Şengal’deki tüm devlet kurumlarının ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarını durdurma kararı aldı.
2021 yılındaki tüm ciddi saldırılar 9 Ekim Anlaşması çerçevesinde gerçekleşti. Şengal halkına yönelik saldırılar ve bununla beraber Şengal halkının direnişi de yeni bir seviyeye ulaştı. Kazımi Hükümeti artık Türkiye ve KDP’nin kontrolü altındaydı. Şengal’e yönelik tüm saldırılar ortak bir planla ve aynı anda gerçekleştirildi.
Irak Ordusu savaş pozisyonuna geçti
Kazımi Hükümeti 2022 yılı başlarında Şengal’e yönelik saldırıları savaş boyutuna ulaştırdı. Yılın başından bu yana binlerce Irak askeri ağır silahlar ve zırhlı araçlarla tüm köy, kasaba, ilçe ve kent merkezlerinde konuşlandırıldı. Her ne kadar resmi bir şekilde duyurulmasa da Irak Ordusu olağanüstü bir hal ile tıpkı bir devlete karşı savaşırcasına yönünü Êzidî halkı ve Şengal’e çevirdi. 2022 yılının kış ve ilkbahar mevsimlerinde Irak Ordusu, Kazımi Hükümetinin talimatıyla Şengal’e yönelik büyük bir baskı uyguladı.
Dosya: RojNews
