Ragıp Zarakolu
Ukrayna bağımsız bir devlet… Üstelik Birleşmiş Milletler’in kurucu ülkelerinden biri. Sovyetler Birliği’nin bir parçası olduğu halde, SSCB’nin yanında kuruculardan biri olma statüsüne sahip olmuştu.
Ukrayna varlığını 1917 Devrimi’ne borçlu. Tarihte Ukrayna’nın coğrafi alanında Polonya-Litvanya Birliği’nin, Osmanlı İmparatorluğu’nun egemen olduğunu görüyoruz.
Hey gidi Polonya-Litvanya Birliği! Bir zamanlar Rosa Luxemburg’un partisinin adı da Polonya-Litvanya Sosyal Demokrat Partisi değil miydi?
Kırım ise Tatar Hanlığı’nın egemenliğindeydi. Bugünkü sorunlu Donbas bölgesi ise Don Kazaklarının egemenliğindeydi.
Bu bölge, son krizde kendi kaderini tayin hakkını kullanarak Ukrayna’dan ayrıldığını ilan etti.
Zaten ilk Rus devletinin merkezi de Kiev değil miydi?
Hep çatışma alanı olmuş bir bölge kısacası.
1630’larda Don Kazaklarının Stenka Razin önderliğinde ayaklanması bir efsanedir.
Ya da Puşkin’in kayda geçtiği Pugaçev İsyanı 1773-75 arası.
Ve bir başka efsane, Makhno’nun bağımsız anarşist ordusu!
Ya da Nobel ödüllü Şolohov’un “Durgun Akardı Don”daki destansı anlatısı. 1965 yılında Tektaş Ağaoğlu’nun tercüme ettiği ve Mustafa Kemal Ağaoğlu’nun 4 cilt olarak yayınladığı kitabın her yeni cildinin çıkışını nasıl sabırsızlıkla beklediğimi hatırlıyorum.
Ukrayna dili dışında birçok dil konuşuluyor bu ülkede. Yahudi ve Ermeni halklarının da çok eskilere giden tarihi var bu coğrafya da. Kürtlerin de var olduğunu anlatan araştırmalar söz konusu.
Sınır mı tanır aşiretler. Kiminin de yolu oralara düşmüş demek!
Ukrayna parlamentosu, 2021 yılında, geçmişte etnik arındırma ile yüz yüze kalan Kırım Tatarlarını, Karaimleri, Kırımçakları “yerli halk” olarak tanıdı.
Ve Putin kızmıştı yine, “gülünç” dedi, “Ruslar yerli halk değil mi yani?!”
Putin’e göre Ukrayna zati sahte bir kimlik. Ukraynalılar da Rus! “Yaşasın tüm Rusların Birliği!”
“Ukrayna bir Sovyet cumhuriyetiydi” demiştik. Üstelik Ukraynalı bir parti sekreteri de olmuştu: Ukraynalı Kruşçev.
Kırım’ı Ukrayna’ya hediye eden o olmuştu. Kırım Tatarlarının vatanlarına dönmesine izin veren de.
Etnik arındırma ve soykırım konusunda, daha çok gençken kafamı açan yazarlardan biri olmuştu Kırımlı yazar Cengiz Dağcı, Varlık’tan çıkan kitapları ile. Ziya Osman Saba’nın redakte ettiği “Onlar da İnsandı” başta. Peşinde koşturan Türk milliyetçilerine yüz vermemesi de hoşuma gitmişti. Londra’ya yerleşmeyi tercih etmişti.
Hey gidi Kırım Tatar Hanlığı! Tam bir etnik arındırma örneği. 1944 yılında Pontoslular ve Ahıska Türkleri ile birlikte Orta Asya’ya sürülmüşlerdi 18. yy. kitlesel sürgününden arta kalanlar.
Ve Orta Asya’da bir de Barzanilerle buluşmazlar mı? Mahabad Cumhuriyeti’nden sonra. Süryani olmazsa olmaz! Hakkari Nasturileri daha 1915’te İran’a sığınmışlardı, daha sonra Azerbaycan’a geçmişlerdi. Onlar da “İranlı” kabul edilip, 1946 krizinden sonra Orta Asya’ya sürülmezler mi?
Ve Putin, BM üyesi bir ülkeye bahane yaratıp saldırdı. Bu açık. Uluslararası hukuğun açık ihlali.
Moskova, Petrograd başta birçok kentte Rus halkından insanlar bunu protesto etti. Rus ordusundaki askerlerin de bu olaydan hoşnut olmadığı haberleri geliyor.
Belki de, Arjantin ve Yunan cuntalarının, dış maceralardan sonra çökmesi gibi, Rusya’da da Putin’e karşı bir şeyler yükselecek.
Ve Batı, Rus ne varsa yasak koymaz mı!
Edebiyat, müzik, spor, sanat dahil.
Kara kafalılara kapalı olan sınırlar Ukraynalı mültecilere açılıverdi, çünkü Almanya başta her zaman işgücüne ihtiyaç var. Ve sarı kafalılar makbul!
2015 yılında Kürt kentleri bombardıman edilirken, yakılıp yıkılırken Kürt liderleri, belediye başkanları, ulusal ve yerel (il, ilçe) meclis üyeleri, gazeteciler, aydınlar hapsedilirken ciddi anlamda kılı kıpırdamayan şimdi seferberlik halinde.
Ukrayna, “stratejik ortaklık” nedeniyle, TC’yi kızdırmamak adına 24 Nisan anmalarında izin vermedi ama, içişleri bakanı Arsen Avakov, “Ermeni soykırımı, tek bir halkın trajedisi değil. Bu, tüm insanlık için korkunç ve maalesef incelenmemiş bir ders, çünkü halâ hiçbir ülke ve hiçbir halk trajedinin tekrarlanmasına karşı güvende değil” diyecek ve Donbas’ta Ermenilerin Ukrayna ordusunda savaştığını ekleyecekti.
