Dönemin BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon 2014 yılında “Veriler, karar vermenin can damarı ve hesap verilebilirliğin hammaddesidir. Doğru zamanda doğru şeyler hakkında doğru bilgi sağlayan yüksek kaliteli veri olmadan; etkili politikaların tasarlanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi neredeyse imkansız hale gelir” yaklaşımıyla “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Veri Devrimini Harekete Geçirmek/ A World That Counts: Mobilising a Data Revolution for Sustainable Development” raporunun hazırlanmasını sağlar. Rapor, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için kaliteli veri üretiminin önemine değinir ve bu konuda pek çok öneri içerir.
Raporun yayımlanmasının ardından kısa bir süre sonra BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği de “Veri Ayrıştırmada İnsan Hakları Yaklaşımı” konulu bir bilgi notu yayımlar. Bu notta yaşa, cinsiyete, etnik kökene, engellilik durumu, cinsiyet kimliğine vb. göre ayrıştırılmış verinin önemi anlatılır. Etkili politika üretiminde, ayrımcılık ile eşitsizliğin ortadan kaldırılmasında ve yanı sıra tüm bu uygulanmaların izlenmesinde ayrıştırılmış veriye ihtiyaç duyulduğundan söz edilir. Ancak ayrıştırılmış veri yaklaşımının resmi istatistiklerin üretilmesinde para, iş gücü vb bazı zorluklar getirebileceği bu sebeple bu yaklaşımın hemen, hızlıca benimsenemeyebileceği de eklenir.
Ben de “TÜİK ve Çocuk Hakları Temelli Veri Eksikliği” yazısında, çocuk hakları temelli veri türünden biri olarak, yaşa göre ayrıştırılmış veri gereksiniminden söz etmiştim. Çünkü yaş, verinin anlamını farklılaştıran en önemli belirleyicilerden biri. Farklı gelişim dönemlerine göre yaş ayrıştırması yapmak veri üretilen alanda farklı ihtiyaçlara ve durumlara işaret edebilir, böylece gerek duyulan farklı politikaların geliştirilmesi sağlanabilir.
1 Ağustos 2019 günü yayımlanan bu yazıma TÜİK’ten bir cevap geldi. Cevap yazısını aşağıda görebilirsiniz. Cevap yazısında iki konu oldukça önemli:
Birincisi; çocuk işçiliği alanında çalışan herkesin önemle beklediği, en son 2012’de yapılan Çocuk İş Gücü Anketi’nin 2019 Ekim, Kasım, Aralık aylarında yapılacağı ve 2020 yılının ikinci çeyreğinde kamuyla paylaşılacağı bilgisi.
Diğeri ise yazıda sözü edilen, toplulaştırılmış olarak paylaşılan 15 yaş altı doğum oranlarının TÜİK’ten talep edildiğinde, tek tek yaşlara göre veriliyor olması.
Bu bilgiler için TÜİK’e teşekkür ediyoruz.
DÜZELTME VE CEVAP YAZISI
Gazetenizin 01.08.2019 tarihli nüshasının 2 nci sayfasında Ezgi KOMAN’a ait *TÜIK ve Çocuk Hakları Temelli Veri Eksikliği” başlıklıköşe yazısında; “TÜIK 6 yılda bir yayımladığı çocuk işgücü sonuçlarını, son anketin üzerinden 7 yıl geçmesine karşın hala açıklamadı…. TÜIK ayrıca ayrıntılandırılmış veri de sunmuyor. Örneğin; 15 yaş altı doğum yapan yani cinsel şiddete maruz kalan- çocukların yaşını tam olarak belirtmiyor. Bu çocukların kaçı 10, kaçı 12 yaşında örneğin, bunu da bilemiyoruz?” şeklinde ifadeler yer almaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜIK), istatistik üretiminde şeffaflık, karşılaştırılabilirlik, tarafsızlık ve doğruluk ilkelerine bağlı olup, üretilen istatistiklerde uluslararası kurumlar tarafından geliştirilmiş tanım, yöntem ve kavramları kullanmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından bugüne kadar 1994, 1999, 2006 ve 2012 yıllarında olmak üzere 4 defa Çocuk İşgücü Anketi uygulanmış ve sonuçları yayımlanmıştır. Çocuk İşgücü Anketi periyodik uygulanan bir çalışma olmamakla birlikte, Türkiye dünyada 4 defa bu çalışmayı yapan ender ülkelerden biridir. En son 2012 yılında yapılan çalışmanın sonuçları 2 Nisan 2013 tarihinde yayımlanmıştır.
Bununla birlikte T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının yürüttüğü Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı (2017-2023) kapsamında TÜIK’in sorumlu olduğu 2.4.1 Eylem Maddesi gereği 2019 yılının Ekim-Kasım-Aralık döneminde Çocuk İşgücü Anketinin 5’incisinin uygulamasını gerçekleştirmek amacıyla hazırlıklar tamamlanmış olup, uygulama sonrası sonuçları ise 2020 yılının 2. çeyrek dönemin başlarında kamuoyu ile paylaşılacaktır.
TÜIK tarafından yayımlanan annenin yaş grubuna göre doğumlar: toplam doğurganlık hızı hesabında kullanılan aralık olan 15-49 yaş grubundaki kadınlar için uluslararası norm ve standartlara uygun olarak -15, 15-17, 18-19. 20-24, ……. , 45-49, 50+ yaş sınıflamasında sunulmaktadır. Doğum yapan annelerin “yaş gruplarına göre” toplulaştırılmış tablosu TUIK web sayfasında paylaşılmaktadır. Bu, sadece 15 yaşından küçük annelerin yaslarının toplu halde verilmesi şeklinde değil, diğer yaşlar için de geçerli olan toplulaştırılmış yaş grupları şeklinde sunulmasını içermektedir.
Tek yaşa göre istenen bilgiler, bilgi talepleri ile cevaplandırılmaktadır. Ayrıca veri gizliliği kuralları uygulanarak bu konudaki her türlü bilgi de Kurumumuz tarafından karşılanmaktadır.
