Trump tartışmasız seçimleri kazandı. Üstelik senatoda da çoğunluğu sağladığı için elini tutacak görünürde bir siyasi organ kalmadı. İlk döneminin acemiliklerini de üzerinden attığına göre ikinci döneminde istediğini yapma gücüne sahip görünüyor.
Yeni Trump döneminin birkaç özelliği öne çıkacak gibi görünüyor. ABD içinde ilk hedefi Washington’daki bürokrasiyi, Trump buna “derin devlet” diyor, tasfiye etmek olacaktır. Bu kurumlar arası ilişki ve dengeleri değiştirecek sonuçlara yol açabilir. Keyfiliği arttırır, ABD organları arasındaki ilişkileri değiştirebilir. Ancak bu güç savaşının sonuçlarıyla ilgili bugünden bir öngörüde bulunmak zordur. Önceki dönemde sık sık Pentagon ile yaşadığı gerilimler ve bunların sonuçları hatırlanırsa Trump bunlardan ders çıkartarak adımlar atmayı tercih edecektir.
Esas önümüzdeki yıllara “Trump dönemi” denmesine yol açacak olası gelişmelere gelirsek, bunlar siyasi alanda yeni faşizmin ya da popülizmin dünya ölçüsünde yükselmesi olabilir. Trump iktidarı dünyada yeni faşizm dalgasına güçlü bir ivme verebilir. 21. yüzyılda yaşanan bir gerçekliğin Trump döneminde hangi şekli alacağını yakın zamanda görebiliriz. 21. yüzyıl sosyalizmi dalgası ikibinli yılların başlarında özellikle Latin Amerika’da hız almıştı. Ardından yeni faşizm dalgası geldi, ancak güçlü bir tutunma sağlayamadan yeniden çeşitli nitelikteki sol akımlar yükseldi. Fakat bu akımların bu kez nitelikleri oldukça yumuşamış, siyasi duruş ve örgütlenme olarak zayıflaşmışlardı. Yeni Trump dönemiyle yeni faşizm dalgasının daha dayanıklı hale gelme olasılığı vardır.
Yeni Trump dönemine esas damgasını vuracak gelişme kapitalizmin yaşayacağı yeni yapısal dönüşüm olabilir. Neoliberalizm ve küreselleşme süreci uzun zamandır bir tıkanış içinde debeleniyor. Trump ilk döneminde ABD sermayesini geri çağırmış ve özellikle Çin’e karşı gümrük savaşlarını başlatmıştı. Bunun Trump’ın bir “deliliği” olmadığı, çok kutuplu dünyanın kapitalist ekonomileri zorladığı bir yol olduğu anlaşıldı. Kapitalizm 1930’lu yıllardaki gibi gümrük savaşlarına girer mi? Bunun sonucu İkinci Dünya Savaşı olmuştu. Çok konuşulan Üçüncü Dünya Savaşı’na böylece daha güçlü bir yol mu döşeniyor?
Neoliberalizmi ve küreselleşmeyi ABD ve İngiltere dünya kapitalizmine dayatmıştı. Böylece finans sermayesi ve spekülasyon büyük güç kazanmıştı. Ancak “tarihin sonu”nun geldiği düşünüldüğü bu dönem otuz yılda insanlığın sonunu getirebilecek gelişme ve krizlere yol açarak tıkandı. ABD Trump dönemiyle birlikte bu gidişi kendi lehine değiştirmek için radikal adımlar atmakla karşı karşıyadır.
ABD yeni bir stratejik adımın eşiğine dayanmış görünüyor. Neoliberalizm yıllarında yürüttüğü savaşlarla tüm dünyaya süper güç olarak egemen olma amacıyla attığı adımlarla ABD kendine karşı güçlü rakipler yarattı. Çin ve Rusya bunlardan en güçlü ikisidir. Ayrıca Irak işgalinden başlayan Ukrayna savaşına ve bölgedeki savaşlara kadar gelen süreçte Çin ve Rusya dışında bir de “küresel güney” denilen güçlerin ortaya çıkmasına neden oldu.
ABD gümrük savaşları ile aslında yeni bir stratejik dönüşümün eşiğine geldi ve bunun hazırlık ve uygulamaları Trump döneminin en ağır ve zorlu işi olacaktır. Trump’ın savaşları durduracağı vaadi biliniyor. Ancak nasıl olacağını henüz bilen yok. Rusya ve Çin’in arasını açarak yeni bir güç durumu yaratmaya soyunacağı çok sık söyleniyor.
Biden Amerikası Rusya ve Avrupa’nın enerji konusunda yakınlaşmasının yolunu kesmek için Ukrayna savaşını başlattı ve bunu başardı. Trump bu savaşı durdurarak Rusya’yı Çin’den uzaklaştırarak, gücünü Çin üzerinde yoğunlaştırmaya hazırlanıyor. Ama bu stratejik manevranın çok büyük riskler taşıdığı hemen görülebilir. Rusya ile yeni ilişkiler geliştirilecekse Avrupa ile ilişkilere nasıl yeni bir şekil verilecektir? Trump Avrupa’nın yükünü taşımaya niyetli olmadığını ilk döneminde göstermişti.
Trump kapitalizm için yeni bir dönemi gümrük savaşlarını yükselterek başlatırsa önümüzdeki yılların gerçekten kapitalizm için yeni bir dönem olacağını söylemek mümkün olacaktır. Ancak savaşları durduracağını iddia eden Trump bu yeni stratejisiyle yeni bir dünya savaşının yollarını da döşüyor olacaktır.
