Tecride Karşı Uluslararası Delegasyon Türkiye’nin demokratikleşmesi için Abdullah Öcalan’ın özgürlüğünün kaçınılmaz olduğunun söyledi
İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik ağırlaştırılmış tecridi gözlemlemek için Siyasetçi, aydın, yazar, hukukçu ve gazetecilerin aralarında bulunduğu 7 ülkeden 36 kişiden oluşan Tecride Karşı Uluslararası Delegasyon, 24-29 Ocak tarihlerinde İstanbul, Ankara ve Amed’de siyasi partiler, barolar ve sivil toplum örgütleriyle yaptığı görüşmelere dair hazırladığı raporu online basın toplantısıyla açıkladı.
Raporda, İmralı tecrit sisteminin tüm ülkeye yayılan yasal ve siyasi rejime evildiğine dikkat çekilerek, PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın Kürt sorununda çözüm ve demokratikleşme için kaçınılmaz olduğu vurgulandı.
Raporu Delegasyon’da yer alan avukat Altamira Ana Guelbenzu Gonzalo ve avukat Sophie Jane Caseley açıkladı
AİHM kararları uygulanmıyor
Abdullah Öcalan üzerindeki ağırlaştırılmış tecridin uluslararası insan haklarının açık ihlali olarak değerlendirilen raporda, “25 Mart 2023’te, dış dünyanın Abdullah Öcalan’dan en son yaşam belirtisi haberi almasının üzerinden iki yıl geçmiş olacak. 1999’da tutuklanması ve akabinde mahkûm edilmesinden bu yana, Kürt lider İmralı Adası’ndaki F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulmaktadır. Üç mahkum arkadaşı Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş ile birlikte katı bir tecrit rejimine tabi tutuluyor. PKK-Türkiye barış sürecinin 2015’te çökmesinden bu yana Türkiye’deki diğer cezaevleri için bir ‘örnek’ haline geldi. Hem ülke içinde (yargının bağımsız olmaması nedeniyle) hem de uluslararası düzeyde etkili bir iç hukuk yolunun bulunmaması tekrarlayan bir temaydı. Örneğin, Asrın Hukuk Bürosu’nun en son raporunda da belirtildiği gibi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını takiben Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin (AK BK) tavsiyeleri defalarca göz ardı edilmiştir” denildi.
Siyasi bir sorun
Tecridin tüm topluma yayılan bir siyasi uygulama haline geldiğini belirtilen raporda, “İmralı Cezaevi’ne yaklaşım ve cezaevindeki hukuki ve siyasi uygulamalar, Türkiye’de demokrasi ve insan haklarının korunması açısından bir turnusol kağıdı niteliğindedir. Türkiye’deki sorumluları bir kez daha İmralı Cezaevi’nde hukukun üstünlüğünü acilen geri getirmeye çağırıyoruz. Dolayısıyla bu durumu sadece hukuki değil aynı zamanda siyasi bir sorun olarak algılamak zorunludur” tespitlerine yer verildi.
Tecride son vermeden çözüm olmaz
Tecridin sadece Abdullah Öcalan’a dönük olmadığı, Türkiye’deki tüm tutukluları ve toplumsal muhalefeti etkilediği kaydedilen raporda, “Bu düzeydeki siyasi baskılara maruz kalmış bir toplum temelindeki baskı ve sömürü düzeni, toplumsal yaşamın bütününe tesir etmektedir. Bu, hükümetin ve Türk devletinin politikalarına ve eylemlerine muhalefet eden ve karşı çıkanlara yönelik tutuklamalar ve tutuklamalar, keyfi mahkeme prosedürleri, mahkumiyetler ve doğrudan ve uzun süreli hapis cezaları dayatma yoluyla şiddetli baskı ve böyle insanla baskıda ifadesini buluyor. Bunun en kötü ifadesi, tecrit, yani hapishanelerde yıpratılan siyasi muhaliflerin ve muhalif grupların/partilerin ve liderlerinin toptan tecrit edilmesidir. Kürt sorunu ve beraberinde getirdiği yoksulluk, açlık, göç, mülteciler, toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikler ve şiddet, kültürel erozyon ve savaşın yol açtığı çevre tahribatı, tüm bu sorunlara doğru bir yanıt üretilmeden ve esas olarak İmralı Cezaevi’ndeki hücre hapsine ve işkence yasağının sistematik ihlaline son verilmeden çözülemez. Bu kuşatma ancak her düzeyde hukuki, siyasi ve toplumsal ortak mücadele ile aşılabilir” diye belirtildi.
Tüm güçlere çağrı
Kürt sorununun bölgesel ve küresel ölçekle bir sorun haline geldiği belirtilen raporda, “Bu nedenle çözümüne yönelik çabalar, Ortadoğu ve tüm dünya üzerindeki etki ve sonuçları dikkate alınarak tartışılmalıdır. Bunun için dünyadaki tüm ilerici güçlerin inisiyatif alması ve seferber olması elzemdir. Son olarak, diğer sonuçlar kadar önemli olarak, heyet üyelerinin, sırf işlerini yaptıkları için avukatlara Türk devleti tarafından zulmedilmesinden ne kadar endişe duyduklarını ne kadar vurgulasak azdır. Tüm hakların askıya alındığı İmralı Cezaevi’nde tutuklulara yardımcı olmak için hukuki faaliyet yürüten avukatların ve insan hakları savunucularının görevlerini yapmalarının engellenmesi, soruşturma ve kovuşturmaya maruz kalması endişe vericidir” diye kaydedildi.
Raporun devamında şunlar kaydedildi:
“Avukatlar hukukun üstünlüğünün temelidir ve zulme uğrarlarsa tutuklular adil yargılanamaz veya kanun önünde eşitlik sağlanamaz. Ayrıca, tutukluların avukatlara herhangi bir engel olmaksızın erişme ve iletişimlerinin yasal ayrıcalıklarını ve gizliliğini koruma temel haklarına sahip olmaları gerekir. Devletlerin ayrıca, avukatların adil yargılanma hakkını ve yasal cezanın adil infazını güvence altına almadaki temel rolüne saygı gösterme ve hukukun üstünlüğü altında her devletin garanti etmesi gereken haklara ve belirli imtiyazlara aykırı hareket etmeme görevi vardır.
Tecrit uygulamalarının temel amacı, meşru demokratik mücadeleyi ve toplumsal muhalefetin bütünlüğünü bastırmak. Kürt sorununun barışçıl ve siyasi çözümü ve Türkiye’nin demokratikleşmesi için Öcalan’ın özgürlüğü kaçınılmazdır. Dolayısıyla tüm muhalif güçlerin, hukuk ve insan hakları savunucularının öncelikli ve asli hedefi hukuk dışı İmralı sisteminin tamamen ortadan kaldırılması olmalıdır.”
Öneriler şöyle sıralandı
Raporun öneri bölümünde Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi’ne 20-29 Eylül 2022 tarihlerinde İmralı Cezaevi’ne yaptığı ziyarete dair raporu açıklaması çağrısı yapılarak, “CPT raporunun yayınlanmamaya devam etmesi ışığında, İmralı ve diğer yüksek güvenlikli cezaevlerinde uygulanan zararlı politikaların kontrol ve denge olmaksızın devam etmesinden derin endişe duyuyoruz. Türkiye’nin CPT’nin önceki tavsiyelerine uymadığı göz önüne alındığında, CPT’yi Sözleşme’nin 10’uncu Maddesinden yararlanarak, raporlarını yayınlanması, özellikle İmralı’daki tutuklularla ilgili olarak bulgularının bir özetini ortaya koyan bir bildiri yayınlamaya çağırıyoruz. Türkiye hükümetini son raporunda CPT tarafından yapılan tavsiyeleri uygulamaya davet ediyoruz ve Avrupa Konseyi Bakanlar Konseyi’nden, özellikle Türkiye’nin geçmişte CPT tavsiyelerine uymadığı göz önüne alındığında, sonraki adımları tartışmasını istiyoruz” ifadelerine yer verildi.
AİHS maddesi hatırlatıldı
Türkiye’nin, CPT’nin 2019’daki ziyaret sonrası açıkladığı tavsiyeleri uygulaması gerektiği belirtilen raporda, “Bu, mahkumların bir arada olmasına izin verilmesini, avukatlara ve aileye erişim hakkını, cezaevi koşullarına itiraz etmek için etkili yasal çareleri ve AİHS 3. Maddeyi ihlal eden ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının kaldırılmasını içermektedir. Tecrit, herhangi bir denetim mekanizması olmaksızın süresiz işletilemez” çağrısı yapıldı.
