Gotabaya Rajapaksa, Mahainda Rajapaksa’ların aile saltanatı kurduğu Sri Lanka’da marttan başlayan isyan büyüdü ve başkanlık sarayı işgal edildi. Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa başkanlık sarayından kaçtı. Başbakanın konutu da ateşe verildi. Başbakan Ranil Wickremesingh istifa etti
Sri Lanka’da ayaklanma ekonomi kötüye giderken, yoksulluk artarken ordu-polis gücüne ağırlık veren, ülkeyi soyan Gotabaya Rajapaksa’nın kapısına dayandı. Farklı kentlerden insanlar trenlerle, kasalı araçlarla başken Kolombo’ya (Colombo) aktı.
Polisler insan selini önleyemeyince protestocular, Rajapaksa’nın evinin önündeki polis barikatlarını, “Evine geri dön” sloganlarıyla yıktı. Öfkesi halk devlet başkanının sarayına yöneldi. Saray basılırken ordu önceden harekete geçip Gotabaya Rajapaksa’yı kaçırıp kurtardığı anlaşıldı. Devlet güçlerinin saldırılarında gazetecilerin de aralarınd aolduğu 100’ü aşkın kişi yaralandı.
Sri Lanka’da (Seylan) gıdaya ve akaryakıta erişim sorununu büyüdü, akaryakıt sıkıntısı nedeniyle çok aile için hayati olan balıkçılık azaldı. Gelir dağılımı sorunu ve ekonomik kriz derinleşti. Mart 2022’de başlayan halk ayaklanması 8-9 Temmuz 2022’de yeni boyut kazandı. Sri Lanka’da istifası istenen Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa koltuğu bırakmayınca, protestocular başkanlık sarayını bastı. Göstericiler hükümet binasını çembere aldı. Bir süre sonra protestocuların başkanlık binasını işgal etti.
Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa başkanlık sarayından kaçtı. Gotabaya Rajapaksa’nın askeri birlik tarafından nereye götürüldüğü netleşmedi. Sri Lanka İçişleri Bakanlığı güvenlik kabinesini acil toplantıya çağırdı. Halkın öfkesi dinmedi. Halk başbakanın konutuna da yürüdü.
Konutu ateşe verilen başbakan istifa etti
9 Temmuz 2022 Cumartesi günü Başbakan Ranil Wickremesinghe’nin yaşadığı özel konut göstericiler tarafından ateşe verildi. Başbakan Ranil Wickremesinghe evde değildi. Nerede saklandığı belirlenmeyen Başbakan Ranil Wickremesinghe, evinin basılmasının ardından istifa etti
En son Putin’den destek istemişti
51 milyar dolar borcu olduğu kaydedilen ve ödeyemez hale gelen Sri Lanka’nın Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa Temmuz 2022 başında kredi desteği talep etmek için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmüştü. Polis göz yaşartıcı gazla göstericilere saldırmalarına rağmen protestolar aylardır sürüyor. Başbakan Mahainda Rajapaksa’nın da konutu basılmış, ordu kurtarmıştı. Mahainda Rajapaksa bir süre sonra istifa etmek zorunda kalmıştı.
Aile saltanatı kurdular
Gotabaya Rajapaksa’nin ağabeyi Mahinda Rajapaksa 6 Nisan 2004’te başbakan olmuştu. Mahinda Rajapaksa 19 Kasım 2005’te de devlet başkanı oldu. Mahinda Rajapaksa 2015 yılında rakibi Maithripala Sirisena karşısında kaybetti. Mahinda Rajapaksa başkanlık görevi sırasında 2008-2009’da Tamillere karşı soykırım yaptı. Mahinda Rajapaksa 26 Ekim 2018’de yeniden başbakan olarak atandı. Farklı coğrafyadaki despot yönetimler, halklara karşı katliam ve soykırım uygulayan ülkeler bu soykırımı “Sri Lanka Modeli” olarak almaya çalıştı. Soykırım sonrası hayatta kalan Tamilli kadın ve çocukları kamplara dolduruldu. Mahinda Rajapaksa’nın kardeşi Gotabaya Rajapaksa ise 18 Kasım 2019’da Devlet başkanı oldu. Gotabaya Rajapaksa, Mahinda Rajapaksa’yı başbakan yaptı.
Rajapaksa ailesi ordu-polisi arkalarına alarak aile diktatörlüğü oluşturdu. Gotabaya Rajapaksa Devlet Başkanıyken ağabeyi Mahinda Rajapaksa başbakanlık koltuğunda ülkeyi soydu. Gotabaya Rajapaksa’nın en küçük kardeşi Basil Rajapaksa da Maliye bakanı yapılmış, Meclise seçilmişti. Aileden Chamal Rajapaksa Tarım Bakanı, Namal Rajapaksa da Spor Bakanı yapılmıştı. Halk ayaklanıp konutlarını basınca 9 Mayıs 2022’de Mahinda Rajapaksa istifa etmek zorunda kaldı ve ordu tarafından kaçırılıp gizlendi. 2022’deki isyan sonrası Rajapaksalar bir bir koltuğu terketmek zorunda kaldı. En son Haziran 2022’de Sri Lanka’da (Seylan) Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa’nın en küçük kardeşi Basil Rajapaksa parlamento üyeliğinden istifa etmişti.
Happening now #July9th massive protest in Colombo Sri Lanka, demanding President Gotabaya Rajapaksa to step down.#LKA #SriLanka #EconomicCrisisLK #SriLankaCrisis pic.twitter.com/RQpn7KPke6
— Sri Lanka Tweet 🇱🇰 (@SriLankaTweet) July 9, 2022
Sri Lanka’da neler oldu?
Sri Lanka yüzyıllarca Birleşik Krallık (İngiliz imparatorluğu) sömürgesiydi. 1948’de bağımsız oldu. Bağımsızlığından bu yana en kötü ekonomik krizini Rajapaksa ailesi döneminde yaşadı. Gıda, petrol, ilaç gibi temel ihtiyaç maddelerinin tedarikinde yoksullar ciddi sıkıntılar yaşadı. Elektrik kesintileri arttı. Ada ülkesinde akaryakıta ulaşma sıkıntısı balıkçılıkla geçinenlerin hayatını da altüst etti.
Sri Lanka Yeterli gıda ve enerji kaynağına erişemeyen halk için 2022’de bardak taştı. Halk adeta saltanat kuran Rajapaksa ailesinin yönetimine karşı 31 Mart 2022’de ayağa kalktı. Nisan ve Mayıs 2022’de protestolar ayaklanamaya dönüştü. Rajapaksa ailesindeki yöneticilerin ve bağlı milletvekillerinin evleri ateşe verildi.
Sarayı basan Sri Lanka halkı Başkanlık sarayında havuzda eğleniyor. #srilanka pic.twitter.com/KOb59W4Jr5
— Jekrem 🦜 (@JantiJekrem) July 9, 2022
Polis göstericilere biber gazı ile saldırdı. Sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Sri Lanka yönetimi klişeleşmiş despot yönetimlerin dilini kullanıp gösterileri “terör eylemi” olarak nitelendirdi. Devlet Başkanı Rajapaksa, 1 Nisan 2022’de olağanüstü hal (OHAL) ilan etti. Ancak Nisan’da ve Mayısta da gösteriler durdurulamadı. OHAL 5 Nisan 2022’de gevşetildi. Protestolar durmayınca 6 Mayıs’ta yeniden OHAL ilan edildi. 9 Mayıs 2022’de Başbakan Mahinda Rajapaksa istifa etmek zorunda kaldı.
İlk kez temerrüde düştü
Sri Lanka Merkez Bankası Başkanı Nandalal Weerasinghe, karşı karşıya olunan ekonomik krize dair yaptığı basın açıklamasında, 78 milyon dolarlık vadesi dolmuş borcun faizinin ödenmesi için tanınan 30 günlük mühletin de 18 Mayıs 2022’de dolmasına karşın borçların ödenememesiyle temerrüde düşüldüğünü açıkladı. Weerasinghe, “Pozisyonumuz çok açık, onlar (alacaklılar) yeniden yapılanmaya gidene kadar ödeme yapamayacağımızı söyledik. Yani buna önleyici temerrüt deniliyor. Konumumuz çok net, yapılandırma olana kadar borçları geri ödeyemeyiz” dedi. Bu Sri Lanka’nın tarihinde ilk kez temerrüde düşmesi oldu.
Demografik yapı
Türkiye’de de oldukça rağbet gören “Kaçak çay”ın üreticisi Sri Lanka (Seylan) çok uluslu bir ülke. Seylanca konuşanların oranı yüzde 74. Tamilce konuşanların oranı yüzde 18. Diğer nüfus farklı diller konuşuyor.
Nüfusun yüzde 74,9 kadarı Sinhala. Yüzde 11,2 kadarı Tamiller’den oluşuyor. nüfusun yüzde 9,2 Müslüman, yüzde 4,2’si Hint Tamili. Yüzde 0,5 diğer etnik-dini kesimlerden oluşuyor. Nüfusun yüzde 70,2 kadarı Budist. Hindular yüzde 12,6 civarında. Müslümanlar yüzde 9,7, Hristiyanlar yüzde 7,2 civarında. Yüzde 1 nüfus diğer inançlardan.
‘Sri Lanka Modeli’
Mahinda Rajapaksa başkanlık görevi sırasında 2008-2009’da Tamillere karşı soykırım yaptı. Tamil Elam Kurtuluş Kaplanları bahane edilerek sivil yerleşimlere saldırılar düzenlendi. Tamil Elam Kurtuluş Kaplanları yöneticileri öldürüldü. Ordu durmayarak sivilleri katliamlardan geçirdi. İnsanların üst üste yığıldığı, yakıldığı görüntüler dehşet vericiydi. Farklı coğrafyadaki despot yönetimler, halklara karşı katliam ve soykırım uygulayan ülkeler bu soykırımı “Sri Lanka Modeli” olarak almaya çalıştı. Mahinda Rajapaksa, AKP yönetimine de Sri Lanka Modeli’ni anlatmış, Tamilleri nasıl yok ettiğine dair anlatımlarda bulunmuştu. 2014’te Millî Güvenlik Kurulunda alınan kararların Sri Lanka modelini örnek alan kararlar olduğu kaydediliyordu. Sri Lanka Adası’da jenosit sonrası hayatta kalan Tamilli kadın ve çocukları kamplara dolduruldu.
Başbakanlık konutu ateşe verildi
Sri Lanka’da, hükûmetten bir sözcü yaptığı açıklamada, protestocuların Başbakanlık konutuna girip binayı ateşe verdiğini belirtti.
Dışişleri Bakanlığı’ndan açıklama: Artan şiddet olaylarından endişe duyuyoruz
Dışişleri Bakanlığı, Sri Lanka’da yaşanan gelişmelerden ve devam eden protesto gösterilerinde artan şiddet olaylarından endişe duyulduğunu bildirdi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “Sri Lanka’da yaşanan gelişmelerden ve devam eden protesto gösterilerinde artan şiddet olaylarından endişe duyuyoruz. Ülkenin karşı karşıya bulunduğu ciddi siyasi ve ekonomik sorunların çözümünün toplumsal uzlaşıdan geçtiğine inanıyoruz. Bu süreçte tüm taraflara itidalli davranmaları ve şiddetten kaçınmaları çağrısında bulunuyoruz” ifadelerine yer verildi.
Başbakan Ranil Wickremesinghe konutunun basılmasının ardından istifa etmeyi kabul ettiğini açıkladı.
DIŞ HABERLER
