Yusuf Gürsucu
Önümüzdeki aylarda Siirt’te çinko izabe tesisi açılacağı duyuruldu. Bu tesisle Siirt zehirle tanışırken, Hakkari ile Şırnak arasında bulunan 110 km’lik dağlık ve ormanlık alanlar ise maden ocakları ile yerle bir edilecek
Geçtiğimiz mayıs ayı sonuna doğru bazı basın organlarında, ‘Ortadoğu’nun en büyük çinko izabe tesisi Siirt’te kuruluyor’ haberi yer almıştı. Uzun süredir Hakkari coğrafyasında süren çalışmaların sonucunda hayata geçirilmeye karar verilen fabrika için ve Van ile Hakkari arasında bir yerde olacağı belirtiliyordu. En son 2020 Ocak ayında Katar’la Lineer Madencilik’in ortak olduğu fabrikanın temeli Siirt’te atıldı. Geçtiğimiz ay Siirt Valisi ve Kayyum Belediye Başkanı Osman Hacıbektaşoğlu’nun Siirt Organize Sanayi Bölgesi’nde ‘Lineer Metal Çinko Fabrikası’ inşaatında incelemelerde bulunduğu duyuruldu.
Valinin beyanları tutarsız!
Tesisteki incelemeleri sırasında Saha Müdürü M. Başar Şakar ve firma yetkililerinden bilgi alan Hacıbektaşoğlu, “Tesis inşaatı yüzde 75 oranında, tesisin tamamlanması halinde Ortadoğu’nun en büyük çinko izabe tesisi olacaktır. İlk fazı itibarıyla yıllık 50 bin ton külçe elde edilecek. Önümüzdeki yıllarda Siirt, özellikle enerji, madencilik, tarım ve hayvancılık ile turizm alanlarında cazibe merkezi haline gelecek” derken, Lineer Metal A.Ş. ise ilk etapta yıllık 30 bin ton külçe çinko üretimi gerçekleştirileceğini belirtirken, Vali Hacıbektaşoğlu’nun beyanı ile tutarsızlık göze çarptı. Diğer yandan 110 km’lik alan madenlerle yerle bir edilirken, Hakkari’nin turizm alanlarıyla cazibe merkezi haline gelecek sözlerinin ise bir karşılığı yok.
Sermaye-siyaset ilişkisi
AKP tarafından ‘süper teşvik’ desteği ve Katar’ın 1 milyar dolarlık ortaklığı ile inşası süren izabe tesisinin sahibi dikkat çekici. AKP Genel Başkan Danışmanı ve Lineer şirketinin Onursal Başkanı Prof. Dr. Yasin Aktay, “Katarlı yatırımcıların ortaklığıyla kuracağımız tesisin proje bedeli 102 milyon dolar tutarında. Tesis tam kapasiteye ulaştığında yıllık 216 milyon dolarlık ithalatın önüne geçecek. Bu rakam Türkiye’nin yıllık çinko ithalatının yüzde 38’ine tekabül ediyor. Yurt dışı seyahatlerinde yabancı yatırımcılarla bu projeleri görüşmeye devam ediyoruz” diye ifade ederken, sermaye-siyaset ilişkisindeki iç içeliğe önemli bir örnek teşkil ediyordu. Katar’ın 1 milyar dolarla ortak olduğu daha önce açıklanan proje bedelinin Aktay tarafından 102 milyon dolar olarak duyurulması büyük bir çelişkiyi de ortaya çıkarıyor.
Hakkari’den Şırnak’a 110 km!
Hakkari coğrafyasını yerle bir edecek olan madencilik girişimi birçok madeni içerirken özellikle çinko ve kurşun madenlerine yönelik çalışmalar 2-3 yıldır yoğunlaşmış durumda. Hakkari’de çinko madenlerinin MTA eliyle ortaya çıkarılması sonrası kurulan ‘Türkiye Kurşun, Çinko Çalışma Grubu’nun Başkanı Prof. Dr. Öztürk son dönem Hakkari’yi mesken tutmuş durumda. Öztürk, Hakkari bölgesinin Türkiye’de kurşun ve çinko üretiminde ayrı bir yeri olduğunu söylediği bir açıklamada, “Türkiye’de bugün yaklaşık 900 bin ton çinko üretimi var. Bunun 100 bin tonu buradan çıkıyor. Demek ki her 9 ton çinkonun 1 tonu Hakkari’den çıkıyor. Bu bölgedeki madenler diğer bölgelerdekine göre daha büyük gözüküyor. Bunların devamlılıkları çok daha uzun. Hakkari’den Şırnak’a kadar yaklaşık 110 kilometre atlaya atlaya devam eden yataklar görüyoruz” ifadesini kullandı.
Pırıl pırıl atmosfer!
2019 yılı başlarında izabe tesisinin kuruluş yeri ve kimlerin bu tesisi kuracağının açıklanmadığı günlerde konuşan Prof. Öztürk, “Bu cevherleri bu bölgede kurulacak bir izabe tesisinde işleyip metal haline dönüştürebilir miyiz, tabii ki bu mümkün. Bu bölgedeki cevherleri biz uluslararası camiada tanıttık. Burayı 15 yıldır araştırıyoruz. Çok özel bir bölge burası. Yüksek dağlarda pırıl pırıl atmosferde keşfedilmeyi bekleyen bir coğrafya var. Zap Suyu kenarında buradaki şirketin kurduğu laboratuvar var. Kurşun, çinkonun ölçümlerini yapıyorlar. Bu, burası için bir hayaldir aslında. Buradaki madenlerin ve madenciliğin son durumu ile ilgili tespitlerimizi raporlayacağız” derken, pırıl pırıl atmosferin madenlerle ortadan kalkacağı Öztürk’ün ilgi alanında olmadığı görülüyordu.
Fizibilite raporu
Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, Hakkari’nin farklı noktalarındaki maden yatakları ile mevcut madenlerin potansiyelinin detaylı araştırılması ve çıkarılan madenlerden daha fazla katma değer elde etmek için, “Maden Zenginleştirmesine Yönelik Altyapı İnceleme Fizibilite Projesi” hazırlandığını açıklamıştı. Daha sonra hazırlanan ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) tarafından duyurulan, ‘Maden Zenginleştirilmesine Yönelik Teknoloji Kullanım Altyapısının İncelenmesi Fizibilite Raporu’ toplantısı düzenlenirken yapılan açıklamalar dikkat çekiyor.
