Nuda Bûka Kurdistan’ şarkısıyla hafızamızda yer edinen tutuklu Kürt sanatçı Nudem Durak ile konuştuk: ‘Özgür bir gökyüzü ve uçan kuşlar eşliğinde şarkı söylemek varken insanın dört duvar arasında tutulmasına anlam veremiyorum. İçinde insanlığa dair zerre duygular barındıranlara sevgimi iletiyorum’
Gülcan Dereli/Röportaj
Nudem, en çok söylediği ‘Nuda Bûka Kurdistan’ şarkısıyla hafızamızda. Şarkının devamı şöyle: “Nuda hevala Öcalan Nuda xweşikbûna welat, Nuda Xwedêwenda çiya…” Nudem söylediği şarkıya dönüşen kadınlardan… Tam da bu yüzden demir parmaklıklar ardında. Dokunaklı sesi, ülkenin batısında pek duyulmadı ama dünyaya ulaştı. Dünyaca ünlü Pink Floyd grubunun gitaristi Roger Waters’e, Hollywood’un ünlü oyuncuları John Cusack ve Mark Ruffalo’ya, dünyaca tanınmış filozof Noam Chomsky’e kadar sesi duyulan Nudem, kilitli kapılar ardındaki sesini ülkesine yeterince ulaştıramadı! Nudem’in suçu Kürtçe şarkılar… Yani ağır cezalık! Nudem’in hikayesi, sadece kişisel bir hikaye değil, içinde bir halkın hikayesini barındırıyor. Demir parmaklıklar ardında bulunan Nudem’e, ağabeyi Ahmet’e ve hikayesine kulak veriyoruz.
Dengbêjlik geleneği
Nudem Durak, Şırnak’ın Dêrgûl (Kumçatı) beldesinde 1988 yılında dünyaya gelir. Kürt kültüründe önemli bir yere sahip olan dengbêjlik geleneğinden gelen bir ailenin ferdi. Dedesi, babası dengbêj. Nudem, daha çok küçük yaşta dengbêj olmaya karar verir. Tek isteği hayatına kendi dilinde müzik yaparak devam etmek olan Nudem, ailesinin ekonomik imkanları el vermediği için uzun süre enstrümansız kalır. Ta ki annesi Hatice Durak parmağındaki yüzüğü çıkarıp çocuğuna verene kadar… Anne yüreği çocuğunun arzusu karşında yapabileceği en güzel şeyi yapmış ve onun hayallerini gerçekleştirmesi için elindeki tek ‘değerli’ şey olan yüzüğünü çocuğuna vermiş ve onu satarak kendisine bir gitar almasını istemiş. Mutluluktan uçan Nudem, o yüzüğü bozdurur ve hayalini kurduğu enstrümanı alır.
Çocukluk tutkusu
Nudem Durak’ın müziğe olan aşkını ağabeyi Ahmet Durak, şu sözlerle özetliyor: “Bizim ailemiz dengbêjlik kültüründen gelen bir ailedir. Dedem dengbêjdi, babam dengbêj, eskiden biz köylerdeyken divanlar kurulurdu. Divanda oturan dengbêjler de atışıyorlardı. Biz de çocuktuk, bunları dinlerdik. Biz böyle bir kültürden geldiğimiz için Nudem de gerçek manada dengbêjliği seviyordu. Çocukken hep büyüğünce dengbêj olacağım, enstrüman çalacağım derdi. Hep bu yönlü hayalleri vardı. Eline geçen her şeyi çalmaya çalışıyordu. Dengbêjliğe karşı ayrı bir tutkusu vardı.”
İlk adım Mem û Zîn
Kardeşinin hayalleri için tüm ailenin destek olduğunu söyleyen Ahmet Durak, “Mezopotamya’da bulunan insanların çoğunda erkek egemen sistem hakimdir. Bundan dolayı da kadına yönelik negatif ayrımcılık ister istemez var. Nudem de evde olsaydı büyük ihtimalle dengbêjlik yolunda adım atamazdı. Bizim dönemimizde hem siyasi faaliyetler olsun, hem Kürt kültürünü birazcık tanıma fırsatından dolayı dernekler kuruldu. Özellikle Mem û Zîn Kültür Derneği. Cizre’de kurulan bir dernekti. Onun vasıtasıyla derneğe gitmek istedi. ‘Ben orada eğitim almak istiyorum. Hem şan hem müzik dersi almak istiyorum’ diyordu sürekli. Bizimkiler de Nudem’e engel olmadı. Tabi ki bizim aile bu konuda bizi biraz daha özgür bıraktı” diye anlatıyor.
Her enstrümanı çalıyor
Nudem’deki müzik aşkı ailesini çok etkilemiş ve onun hayallerine engel olmamıştı. Gitarı eline aldıktan sonra neredeyse her enstrümanı çalmayı öğreniyor ve müzik yolunda hızlı adımlarla giderken bir de eğitmen oluyor. Ağabey Ahmet Durak, şöyle anlatıyor: “Aile olarak bizim durumumuz pek iyi değildi. Fakat Nudem bir enstrümanım olsun ben gideceğim diyordu. Ben dengbêjlik yapmak istiyorum diyordu. Annem durumumuz olmadığı için yüzüğünü verdi, git bununla kendine gitar al, içinde kalmasın dedi. O yüzükle kendine gitar aldı. O gitarı aldıktan sonra çok kısa bir süre içerisinde inanılmaz derecede hem gitar, hem bağlama, hem erbane bütün enstrümanları çalmaya başladı. Ve gerçekten iyi derecede de çalıyordu.”
Hiç pes etmedi
Ancak hem Kürt olmanın hem de Kürtçe şarkı söylemenin bir bedeli vardır. Devletin Kürtlere uyguladığı baskıdan Nudem de nasibini alır. Müziğini yapmaya çalışır ancak engeller peşini bırakmaz. Ahmet Durak, “İki-üç yıl boyunca o dernekte aktif bir şekilde öğrencilerine ders verdi. Müzik konusunda bu arada da kendisi müzik yapmaya devam etti. Bunu yaparken de tabi ki kendi kültürümüze yönelik, anadilimizde şarkı söylediği için sürekli engellerle karşılaştı. Bu engeller peşini bırakmadı. Defalarca cezaevine girdi. Defalarca tehdit edildi. Fakat bunlara rağmen hiç pes etmedi. Ve müziğini yapmaya çalıştı” diyor.
‘Nudem’in arkasındayız’
Her zaman Nudem’i destekleyen ailesi onu yalnız bırakmaz. Ağabey Ahmet Durak, “Biz ailesi olarak Nudem’e her zaman kesinlikle destek olduk. Nudem’in yanlış bir şey yaptığını asla düşünmüyoruz. Biz her konuda maddi manevi Nudem’in arkasındayız. Bunu her platformda da dile getiriyoruz. Nudem hiçbir şekilde yanlış bir şey yapmamıştır. Hiç kimseye haksızlık yapmamıştır. Hiç kimsenin malına, ırkına, dinine hakaret etmemiştir. Sadece kendi anadilinde şarkı söylemiştir. O yüzden de Nudem’in yanlış bir şey yaptığını hiç düşünmedik ve sonuna kadar da her zaman arkasındayız. Yaptığı her hareketin de arkasındayız. Ne yaptıysa biz onun yanlış bir şey yaptığına kanaat getirmedik. Kendisi çok duyarlı bir insandır ve yanlış yapabilecek bir insan da değildir. Her türlü faaliyetinde biz ailesi olarak arkasındayız. Nudem sadece kendi anadilinde şarkı söylediği için bu duruma getirilmiştir, onun dışında tek bir gerekçe yoktur. Şırnak ve Cizre’de Nudem’i tanımayan insan yoktur. Kime sorarsanız sorun hiçbir insan onun hakkında olumsuz bir şey söylemez” diyor.
İnanılmaz güç alıyorum
Nudem Durak anadilinde şarkı söylediği için şu an Bayburt M Tipi Kadın Kapalı Cezaevi’nde. 22 Nisan 2015 tarihinde “Kürtçe şarkı seslendirdiği” gerekçesiyle gözaltına alınıp tutuklanır. Hakkında açılan iki ayrı davadan toplam 19 yıl hapis cezasına çarptırılır. 7 yıldır tutuklu olan Nudem, birçok hastalığa yakalanır. Nudem’i en çok korkutan Graves (zehirli guatr) hastalığı olur. Zehirli guatr nedeniyle ses tellerinin zarar görmesinden endişe duyan Nudem, aynı zamanda kemik erimesi hastalığına da yakalanır. Ahmet Durak’ın anlatımlarının ardından sözü cezaevinden sorularımızı yanıtlayan Nudem Durak’a bırakıyoruz.
*Roger Waters, sizin için imzalı gitarını gönderdi ancak verilmedi. Waters sizin için çağrı yapmaya devam ederken, Amerikalı oyuncu ve yazar John Kusack, oyuncu Mark Ruffalo, filozof Angela Davis, Noam Chomsky dahil birçok aydın sizin için çağrı yaptı. Bu dayanışmadan haberiniz oldu mu, ne hissettiniz?
Benim için yapılan dayanışmadan haberim var. Heyecanlanıyorum ve umut dolu bir heyecana kapılıyorum. Benimle ilgilenmeleri beni çok mutlu ediyor ve umutlandırıyor. Çok duygulanıyorum ve inanılmaz güç veriyor. Dayanışma gösteren o değerli insanlara teşekkürlerimi iletiyorum.
*Annenizin yüzüğünü satarak aldığı gitar cezaevinde gardiyanlar tarafından kırıldı. Roger Waters’ın size gönderdiği gitar ise verilmedi. Hala gitarsız mısın?
Aslında bir gitarım var ama tellerinin değişmesi gerekiyor. Ağabeyim bana görüşte yeni bir gitar getireceğini söyledi. Bendeki gitarı da ona vereceğim.
*En çok bir daha şarkı söyleyememekten korktuğunu öğrendik, şarkı söyleyebiliyor musunuz? Sağlığın nasıl?
Evet şu an hastalığım devam ediyor. Zehirli guatrım var. İlaçlarımı alıyorum. Zaman zaman sıkıntı çeksem de yine de müziğimi yapıyor ve şarkı söylüyorum.
*Şarkı yapmaya devam ediyor musunuz?
Her şeyden önce müziğim geliyor. Tabi ki de müziğimi yapmaya çalışıyorum.
*Kamuoyuna mesajın var mı?
Kamuoyuna mesajım elbette var. Özgür bir gökyüzü ve uçan kuşlar eşliğinde şarkı söylemek varken insanın dört duvar arasında tutulmasına anlam veremiyorum. Ancak okuyarak birbirimizin dertlerine ortak olabiliriz. İçinde insanlığa dair zerre duygular barındıranlara sevgi ve selamlarımı iletiyorum. Çok güzel yarınlarda buluşmak dileğiyle…
*
Waters, Cusack, Ruffalo, Chomsky….
Dünyaca ünlü İngiliz müzik grubu Pink Floyd üyesi Roger Waters, cezaevinde müzik aletleri sağlanamamasının kabul edilemez olduğunu belirterek, Nudem’in serbest bırakılması için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a çağrıda bulunmuştu. Ardından dünyaca tanınmış oyuncular John Cusack ve Mark Ruffalo ile filozof Noam Chomsky’e kadar birçok isim Nudem’in derhal serbest bırakılmasını istemiş ve #NudemDurakaÖzgürlük paylaşımları yapmıştı.
Bu destekten duyduğu mutluluğu ağabey Ahmet Durak, şu ifadelerle dile getiriyor: “Nudem’e yönelik desteklere ailesi olarak onur duyuyoruz. Gururluyuz. Sonuçta biz Nudem’in sadece anadilde şarkı söylediğini ispatlamaya çalışsak bile kimse bizim sesimizi duymuyordu. Ve böyle değerli insanlar tarafından desteklendiğimizde bundan mutluluk duyduk, onurlandık. Gerçekten gururlanıyoruz. Nudem’in boşuna boşuna orada olmadığını, anadiline sahip çıktığı için orada olduğunu böyle öğreniyor insanlar. Bu bizim aile için onurdur. Nudem için duyarlılık gösteren insanları görünce çok mutlu oluyoruz ve anlatacak kelime bulamıyoruz. Bizim için değil aslında insanlık için yaptıkları bu davranışı görünce onlara sonsuz şükranlarımızı sunuyoruz.”
