Türkiye, İran, İsrail, Amerika ve KDP Şengal’de ne yapmak istiyor? Gazeteci Beritan Zagros, İsrail’in İran yanlısı Haşdi Şabi’yi hedef almasının Şengal’i doğrudan etkileyeceğine işaret ederek, ‘KDP ve Türkiye bu bulanık suda balık avlamak istiyor’ dedi
Türkiye’nin hava saldırılarının hedefi olan Şengal, KDP ve diğer güçlerin özel savaş politikalarına da maruz kalıyor. İsrail’in İran ve bağlı güçlere başlattığı saldırılar sürerken, bunun Şengal üzerindeki etkileri de konuşuluyor. İran güdümünde olan Haşdi Şabi’nin Şengal’deki varlığı, İsrail’in olası bir saldırısı ve Şengal üzerinde yürütülen özel savaş politikalarını gazeteci Beritan Zagros değerlendirdi.
‘İran nüfusunu artırmak istiyor’
İran hükümetinin Haşdi Şabi güçleriyle Şengal’de nüfusunu artırmaya çalıştığını ve Haşdi Şabi’nin varlığının artık bölgede bir tehdit oluşturduğunu ifade eden gazeteci Beritan Zagros şu ifadeleri kullandı:
“Şengal’i Êzidîler özgürleştirdikten sonra hem Irak hem de KDP Şengal’e girdi ve güçlerini burada konumlandırdı. Hemen ardından da Haşdi Şabi gibi İran’a yakın silahlı gruplar bölgeye yerleştirildi. Şu anda burada KDP ve Türkiye’nin ayakta tuttuğu Kasim ve Heyder Şeşo’ya bağlı silahlı gruplar Şengal’de bulunuyor. Ancak Şengal’in stratejik yerlerinde konumlanan ve Şengal’in güvenliğini alan Özerk Yönetime bağlı YBŞ ve YJŞ güçleridir. İç güvenliği de Êzidxan Asayişi sağlıyor. Ancak Şengal özgürleştirildikten sonra KDP ve Türkiye eliyle burada konumlandırılan Heyder ve Kasim Şeşo gibi gruplar Şengal’in huzurunu kaçırdı. İran da Haşdi Şabi üzerinden bölgedeki nüfusunu artırmaya, özellikle Şengal merkezi de Müslümanların kenti olarak göstermeye çalışıyor.”
Êzidîlerin Şengal’e dönüşleri
Êzidîlerin Şengal’e dönüşlerinde KDP’nin zorluk çıkarttığını ama buna rağmen Êzidîlerin topraklarına geri döndüğünü belirten Beritan Zagros şunları söyledi:
“Geri dönüş için uygulanan bir prosedür var. Şüphesiz ki KDP’nin tüm engellemelerine rağmen bu yıl en fazla Êzidîlerin topraklarına geri döndüğü yıl oldu. Sudan hükümeti, 2024 yılında tüm Êzidî göçmenleri Şengal’e iade etme kararı almıştı ve Êzidîlerin kaldığı kamplar tamamıyla boşaltılacaktı. Ancak KDP ve Türkiye ile anlaşması sonrasında bu kararı uygulamayacak gibi gözüküyor. Êzidîlerin çoğunluğu Kürdistan Bölgesi veya özellikle Dihok’a yerleştirmek istiyordu. Çünkü seçim haritası ve kota nüfusa göre belirleniyor. Bu nüfus sayımında kamplarda ki Êzidîleri kendi lehlerine kullanmak istediler.”
Köylerde inşa çalışmaları
KDP’nin bütün engellemelerine rağmen boşaltılan birçok köyün inşa edildiğini dile getiren Beritan Zagros, “Şengal etrafındaki bütün köyler neredeyse inşa edildi. Şengal merkezin tamamı doldu. Geri dönmeyen çok az kişi kaldı. Tilizêr ve Sîba Şêx Xidir de inşa ediliyor. Girzerik ve Koço köylerine de dönüşler sürüyor. Şengal’de evler yapılıyor. Artık Êzidilerin çoğu buralara kendi evlerini inşa ediyor. Êzidîler çoğunlukla dağların eteklerinde ki yerlerde ev inşa ediyorlar. Çünkü fermanda en fazla zarar görenler dağlardan uzakta bulunan evlerdi. Dağların eteklerinde yapılan evlerin sayısı artıyor” diye konuştu.
‘Anlaşma çerçevesinde saldırıyorlar’
KDP’nin 9 Ekim anlaşması çerçevesinde Şengal Özerk yönetimine bağlı kurum ve meclislere dönük bir baskın yapmayı hedeflediğine işaret eden Beritan Zagros, KDP’nin bu anlaşmayı uygulamak için her yolu kendine “mübah” olarak gördüğüne dikkat çekti. Beritan Zagros konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Sudan hükümeti, Türkiye ve KDP arasında yoğun görüşmeler yapılıyor. Gündemleri 9 Ekim anlaşmasının Şengal’de hayata geçirilmesi. Anlaşmanın amacı, Êzidîlerin Özerk Yönetim ve savunma güçlerini ortadan kaldırmaktır. Elbette bu anlaşmanın uygulanmasının arkasında ABD ve Birleşmiş Milletler de var. Defalarca denediler ama çabaları direnişle karşılaştı. KDP ve Irak hükümeti bu anlaşmadan özel bir savaş yoluyla yararlanmak istiyor. Halen bu planlardan vazgeçmiş değiller. Tam tersine daha zor ve kapsamlı bir şekilde Şengal’e saldırmak istiyorlar. PADÊ’nin kapatılması da bunun bir parçasıydı. KDP’ye bağlı silahlı gruplar bulunduğu bölgelerde özerk yönetim kurumlarını ve halk meclislerine saldırabilir ve kapatabilir. Eğer bu ihtimali pratikte gösterirse halkın sert tepkisiyle karşılaşacaklardır.”
Savaş olasılığı
Haşdi Şabi’nin Şengal’deki varlığını kendine bir tehdit olarak gören İsrail’in Şengal’de stratejik noktalarda konuşlanması ihtimalinin bulunduğunu kaydeden Beritan Zagros, bu saldırılardan Türkiye ve KDP’nin faydalanmak istediğine işaret etti. Beritan Zagros, Şengal Özerk Yönetimi’nin olası bir İsrail-Irak savaşında taraf olmayacağını vurguladı:
“Şengal’in tamamı YBŞ ve YJŞ’nin güvenliği altında. Şengal şu anda İsrail, Amerika, Türk devleti, İran ve birçok uluslararası gücün hedefinde. Amerika ve İsrail Haşdi Şabi güçlerinin buradaki varlığını bir tehdit olarak görüyor ve bunu bahane ederek Çilmêran gibi stratejik tepeleri ele geçirmek istiyor. İran da Şengal’in stratejik tepelerinde konumlanmak istiyor. Bu nedenle Rojava-Şengal arasındaki sınır yollarına odaklanmış durumdalar. Irak bu grupları kontrol altına almaya çalışıyor ve bir süredir aralarında gerginlikler yaşanıyor. Aslında Irak bu güçleri kontrol altına alarak İsrail’e saldırmasını önlemek ve böylece İsrail’in saldırısının önünde geçmek istiyor. Ancak görünen o ki onları kontrol altına alamayacak. Dolayısıyla Şengal’in jeostratejik yapısı nedeniyle hem yerel hem de uluslararası güçler müdahale etmek istiyor. Bu nedenle Amerika 9 Ekim anlaşmasını destekliyor.”
Olası İsrail saldırıları
KDP ve Türkiye’nin Ortadoğu’da süren savaşta Şengal’i saldırıların hedefi haline getirmek istediğine vurgu yapan Beritan Zagros, “YBŞ ve YJŞ dışında bölgede Êzidîlerin çıkarlarını koruyan başka bir güç yok. KDP, Hewlêr-Bağdat anlaşmasını uygulamak için kimi güçleri Êzidî savunma güçlerine karşı harekete geçirecek. Yani KDP ve Türk devleti bu bulanık sudan balık avlamak istiyor. Şengal Rojava sınırına ve jeopolitik bir öneme sahip. Şüphesiz ki İsrail Irak’a saldırırsa bu Şengal’i de etkileyecektir. Şengal’de bulunan ve Êzidî olmayan silahlı gruplar Êzidîler üzerince ciddi bir tehdit oluşturuyor. Ancak YBŞ ve YJŞ Şengal’i koruyacak güçtedir” şeklinde konuştu.
‘Savunma gücü Özerk Yönetimdir’
Şengal’i koruyacak tek gücün Şengal Özerk Yönetimi olduğunu dile getiren Beritan Zagros, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Özerk yönetim bunların karşısında duracak güce ve politik duruşa sahiptir. Bu planlara karşı Êzidîler ve özellikle Şengal Özerk Yönetimi için yeni fırsatlar var. Çünkü Şengal’daki en önemli güç Özerk Yönetim ve savunma güçleridir. Sıkıntılı ve kaotik durumlarda yeni özgürlük hamleleri ve mücadele fırsatları da ortaya çıkabilir. Özerk Yönetim, Irak’ta ve özellikle Musul’da dini, mezhepsel ve ulusal savaşı ortadan kaldırmak, halkı korumak, demokrasi düşüncesini yaymak, Êzidîlerin ve tüm bölge halkının çıkarı olanı koruyacak güçtedir.”
Haber: Zeynep Durgut / MA
