Rusya, Kazakistan, Belarus, Ermenistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın üyesi olduğu KGAÖ’nün Kazakistan’da zamlara karşı başlayıp yönetim değişikliği talepleriyle büyüyen isyanı bastırmak gönderdiği güç sokaklarda üstlenmeye başladı
Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün gönderdiği Rusya’nın hava indirme birlikleri Kazakistan’a girdi. Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü akaryakıt fiyatlarına yapılan zam nedeniyle başlayan ayaklanmayı bastırmak için Kazakistan’a gönderdiği gücün “barış güçleri” olduğunu iddia etti.
Kazakistan’da zamlara karşı başlayan zamanla “hükümet istifa” gibi sloganların yükseldiği protestolar sürdü. Yer yer çatışmalar yaşandı. Yüzlerce kişi yaralandı.
Ülkenin en büyük kenti olan eski başkent Almatı’da polis, gece yarısı emniyet müdürlüğü ve bazı karakollar ile çeşitli devlet dairelerine girmeye çalışan onlarca kişinin öldürüldüğünü açıkladı.
Taraz kentinde iktidar partisi Nur Otan’ın ofisinin tamamen yandığı belirtildi.
Alışıldık bir dil kullanan Polis Sözcüsü Saltanat Azirbek BBC haberine göre “Onlarca saldırgan etkisiz hale getirildi” dedi.
NATO benzeri organizasyon olan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ veya CSTO) yetkilileri, “barış” adı altında gönderilen gücün Kazakistan’daki ana görevinin devlet ve ordu tesislerini korumak olduğunu iddia etti.
KGAÖ yetkilileri, Rusya hava güçlerinin askeri kargo uçaklarının askeri taşıdığı kaydedildi. Güç içinde, Rusya’nın hava indirme birlikleri birimleri yer aldı. 6 Ocak 2022 gecesi giden öncü birimleri Kazakistan’da çalışmaya başladı. Askeri güç içerisinde Rusya, Belarus, Ermenistan, Tacikistan ve Kırgızistan askerlerinin yer aldığı belirtildi.
Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Comert Tokayev ayaklanma başkent dahil kent kent yayılınca 5 Ocak 2022’de iki kez tv’ye çıktı ve isyanı yatıştırmaya çalıştı. Tokayev KGAÖ’den de yardım istemişti.
İlk müdahale
KGAÖ veya CSTO denen örgüt ilk kez bir ülkeye müdahale etmiş oldu. Daha önceki çağrılara cevap verilmemişti. En son 2020’de Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan müdahale çağrısı yapmıştı Rusya karşılıksız bırakmıştı.
Sputnik iddiası
Ülkede özel güçler “terör operasyonu” adı altında operasyonlar düzenledi. Rusya resmi ajansı Sputnik haber ajansının Kazakistan servisi, Almatı kentindeki çatışmalar sırasında 12 güvenlik gücünün öldüğünü, 353 güvenlik gücünün de yaralandığını yazdı. Ayrıca kentte, bir erkeğin başı kesilmiş hâlde bulunduğunu aktardı.
Otoriter yönetimin olduğu ülkede gösterilerle birlikte internet kesildi. Telegram, Signal ve WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamaları kullanılamaz hale geldi. Eylem haberlerinin yer aldığı bazı internet siteleri kapatıldı.
Rusya faktörü
Rusya ABD ve NATO’yu eski Sovyetler Birliği içinden çıkan ülkelere nüfuz etmesini istemiyor.
Rusya, eski Sovyet bünyesi ülkelerde ciddi çalkantılar istemiyor. Gürcistan ve Ukrayna’nın NATO’ya yanaşması üzerine iki ülkeye müdahale etmiş, Güney Osetya ve Kırım koparılmıştı. Ukrayna’nın doğusundaki Donbass da Rusya güçlerinin desteğiyle fiilen bağımsızlık ilan etmişti. Donbass sınırına Rus gücü sevki nedeniyle 2021 sonlarından beri Rusya ile ABD, NATO ve AB arasında ciddi kriz çıkmıştı.
▶ Rusya’nın hava indirme birlikleri Kazakistan'a girdihttps://t.co/lxFFMKK8cW pic.twitter.com/8qD1b7Gnmx
— Yeni Yaşam Gazetesi (@yeniyasamgazete) January 6, 2022
KGAÖ anlaşması
7 Ekim 2002 tarihinde Rusya, Kazakistan, Belarus, Ermenistan, Kırgızistan ve Tacikistan devlet başkanları Taşkent’te toplanıp KGAÖ’yü resmen ilan ettiler. Anlaşmaya göre üye ülkeler, başka herhangi bir askeri ittifak ya da ülkeler grubuna dahil olamayacaktı. Bu ülkelerden herhangi birisine karşı gerçekleştirilen bir saldırı, tüm üye ülkelere gerçekleştirilmiş gibi karşılanacaktı.
2011 grevi
Gösterilerin başladığı petrol zengini Mangistau bölgesinde 2011’de grev olmuştu. Mangistau’nun Zhanaozen kentinde 2011’de devlet güçleri, maaşlarının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle greve giden petrol işçilerine saldırdı. 14 kişi yaşamını yitirdi.
Türk Devletleri Teşkilatı ortada bir açıklama yaptı
Öte yandan Türk Devletleri Teşkilatı’ndan yapılan açıklamada, “Türk Devletleri Teşkilatı üye ülkeleri, Kazakistan’daki son olaylar ışığında, Kazakistan’da barış ve istikrara verdiğimiz önemi vurguluyor ve üye ülkemiz Kazakistan’la güçlü dayanışmamızı ifade ediyoruz” denildi.
Kazak halkının sağduyusu ve normale dönme arzusuna güvenlerini vurgulanan açıklamada, “Kazak yetkililerin barışçıl bir şekilde gerginliğin giderilmesi, düzen ve sükunetin yeniden tesis edilmesi kapasitesine sahip olduğuna inanıyoruz. Kazakistan hükümetine ve halkına ihtiyaç duyabilecekleri desteği vermeye hazır olduğumuzu beyan ediyoruz” ifadelerini kullandı.
Türk Devletleri Teşkilatı Kazakistan, Azerbaycan, Türkiye, Kırgızistan ve Özbekistan’dan oluşuyor. Teşkilatın gözlemci üyeleri arasında ise Türkmenistan ve Macaristan bulunuyor.
“Türk Konseyi” adıyla 2009’da kurulan örgüt, Türk Devletleri Teşkilatı adını Kasım 2021’de Türkiye’de yapılan zirvede aldı.
ALMATI-NUR SULTAN
