22 Nisan 2019 itibariyle 29 yılımızı doldurduk ve 30 yaşına bastık. Bu sürede 53 Türkçe, 11 Kürtçe gazete,10 haber ajansı kurduk. 10’dan fazla tv yayınımız var. Radyo ve internet sayfalarımızın sayısı ise belirsiz.
Hazar Aksoy
Özgür Basın Geleneği, 22 Nisan 1990 günü yola çıktı ve bugüne kadar haftalık ve günlük 53 gazeteyi Türkçe olarak çıkardı.Kısa sürede ‘imha edilen’ Toplumsal Diriliş dergisini saymazsak, Özgür Basın Geleneği’nin ilk adımı sayılan haftalık Halk Gerçeği gazetesi, altı ayrı siyasi çevrenin ortak yayın organı olarak yayınlandı. 22 Nisan 1990’da yayına başlayan ve dokuzuncu sayıda kapatılan Halk Gerçeği’nin fiili yayın yönetmeni Hüseyin Aykol idi. Gazetenin kapatılması üzerine tutuklanan Yazıİşleri Müdürü İsmail Safter, bir süre hapis yattı. Yerine kurulan Yeni Halk Gerçeği ise sadece üç sayı yayınlandıktan sonra, gazetenin yönetimince kapatıldı. Ortak yayın projesi tutmayınca, bu kez Yeni Ülke ile tek başına yola koyulma kararı alındı.İlk sayısı 20 Ekim 1990 günü yayınlanan haftalık gazetenin kurucu Genel Yayın Yönetmeni Günay Aslan, gazetenin 16. sayısından itibaren yerini Hüseyin Aykol’a bıraktı. Yayınlanan 110 sayısından 40’a yakın sayısı toplatılan gazetenin ülke ve Avrupa’daki toplam tirajı 50 bine kadar yükseldi.
Günlük gazeteye geçiliyor
Haftalık Yeni Ülke ihtiyaçlara yanıt veremez hale gelince günlük gazete çıkarma kararı alındı ve Özgür Gündem, 30 Mayıs 1992 günü yayına başladı. Günlük gazetenin ilk Genel Yayın Yönetmeni Ragıp Duran oldu; ancak o da ilk iki haftanın sonunda istifa edince, yerine YayınKurulu oluşturuldu. Gazete Ocak 1993’te yayınına ara verdi. Özgür Gündem’in yayınlanan toplam 580 sayısının (her iki Özgür Gündem kastediliyor) 486’sı hakkında dava açıldı. 20 davada 10 ila 30 günlük kapatma kararı çıktı. Gazeteciler ve editörler toplam 147 yıl hapis cezası ve 56 milyar lira para cezasına çarptırıldı. Yönetim kararıyla kapatılan Özgür Gündem gazetesi 26 Nisan 1993 günü Gurbetelli Ersöz’ün genel yayın yönetmenliğinde yeniden yayına başladı. Gazete 10 Aralık 1993 tarihinde, Dünya İnsan Hakları Günü’nde yüzlerce polis tarafından basıldı ve çalışanları gözaltına alındı. Gazetecilerin çoğu bir gün sonra serbest bırakılırken, Gurbetelli Ersöz ve 17 gazete çalışanı gözaltında tutuldu. Gurbetelli Ersöz ve müessese müdürü Ali Rıza Halis,tutuklanarak Bayrampaşa Cezaevi’ne konuldular.
Bombalar ve sansür altında…
Özgür Gündem yönetiminin fiilen dağıtılması üzerine, Özgür Ülke 28 Nisan 1994’te yayına başladı. Gazetenin üç bürosu 3 Aralık 1994 günü aynı anda bombalandı. Ersin Yıldız yaşamını yitirirken 21 çalışanı da yaralandı. Bombalama emrinin dönemin Başbakanı Tansu Çiller tarafından verildiği belgeleriyle ortaya çıktı. Bombalamaya rağmen gazete yayınına ara vermeden devam etti. Gazetenin toplam 247 sayısından 220 sayısı hakkında toplatma kararı verildi. Açılan davalar nedeniyle gazetenin 7 yazı işleri müdürü tutuklandı. Özgür Ülke, 2 Şubat 1995 günü daha bir yılını dolduramadan “Özgür Gündem’in devamı olduğu” gerekçesiyle kapatıldı. Bunun üzerine, 13 Nisan 1995’te Yeni Politika yayına başladı. Gazete daha ilk sayısında sansürle karşılaştı. Dört ay yayımlanabildi. Bu sürede birçok muhabiri gözaltına alındı ve tutuklandı. Özgür Ülke’nin devamı olduğu gerekçesiyle 16 Ağustos 1995 günü kapatıldı.
Soluklanma ve yeniden devam
Yeniden ve daha geniş katılımlı bir günlük gazetenin örgütlenmesi yapılırken, haftalık bir gazete çıkarılmasına karar verildi. Haftalık Özgür Yaşam, 7 Ekim 1995’te yayına başladı. Dergi boyutundaki haftalık gazete 16 sayı yayımlandı. Demokrasi gazetesi çıktıktan bir süre sonra yayın hayatına kendisi son verdi. 12 Aralık 1996 günü yayına başlayan günlük Demokrasi gazetesinin dağıtımı yine engellendi. Mahkeme kararıyla kapatıldığı 3 Mayıs 1997’ye dek gazeteye pek çok dava açıldı. Demokrasi’nin ardından 7 Temmuz 1997’de Ülkede Gündem yayına başladı. Gazete yayın yaptığı süre içinde 57 muhabir ile 40 dağıtıcısı tehdit edildi, gözaltına alındı ve işkence gördü. Gazetenin dağıtımı engellendi ve sansürlendi. Gazete, 23 Ekim 1998 tarihinde İstanbul DGM tarafından kapatıldı. Beş ay kadar gazetesiz kalan Özgür Basın Geleneği, 18 Nisan 1999’dan itibaren Özgür Bakış gazetesini çıkarmaya başladı. Gazetenin yazı İşleri Müdürü Hasan Deniz hakkında 4 Haziran 1999’da tutuklama kararı verildi. OHAL bölgesinde dağıtımı yasaklandı. Gazetenin 125 sayısı hakkında toplatma kararı verildi.
Yeni gazete anlayışı
Çatışmasızlık dönemine girilirken, hemen hemen her çevreden katılımın sağlandığı “2000’de Yeni Gündem” gazetesi 27 Mayıs 2000’de yayına başladı. Gazete çıkar çıkmaz, OHAL Bölgesi’nde dağıtım ve satışı yasaklandı. 10 ay yayımlanan gazete, yönetim kararıyla 31 Mart 2001’de yayınına son verdi. Haftalık Yedinci Gündem gazetesi 23 Nisan 2001’de yayına başladı. 60 sayı yayımlanabilen haftalık gazetenin OHAL’e girişi yasaklandı. Hakkında 15 günlük kapatma cezası verilen gazetenin imtiyaz sahibi ve sorumlu yazı işleri müdürüne toplam 6 milyar liranın üzerinde para cezası verildi. Dönemin konjonktürüne uygun olarak Özgür Basın Geleneği, “Özgür Gündem”li isimlere geri döndü. Bu yüzden Yeniden Özgür Gündem gazetesi 2 Eylül 2003’te yayına başladı. Gazete, 545 günlük yayın döneminde hapis, para ve kapatma cezaları aldı. Ülkede Özgür Gündem ise 1 Mart 2004’te yayına başladı. Gazete hakkında açılan 600’ün üzerindeki davadan 102’si mahkûmiyetle sonuçlandı. Günlük Toplumsal Demokrasi gazetesi 16Kasım 2006’da yayınına başladı ve yayını yaklaşık iki ay sürdü. Gazete yayınına 5 Ocak 2007’de kendisi son verdi. 17 Ocak 2007’de yayına başlayan Gündem gazetesinin yayını 6 kez durduruldu. Gazete, 16 Aralık 2007’de yayınlanan -protesto amaçlı- özel sayıyla kapandı. Aynı akıbeti 19 Mart 2007’de yayına başlayan Güncel gazetesi de bekliyordu. Gazetenin yayını üç kez durduruldu. Dağıtım şirketi, gazeteyi dağıtmaktan vazgeçti. Yaşamda Gündem gazetesi 9 Mart 2007’de yayına başladı. Ancak dört gün yayınlanabildi. Gündem gazetesinin devamı olduğu iddiasıyla süresiz kapatıldı.
Günlük gazete arayışları
Günlük Alternatif gazetesi 19 Mayıs 2008’de yayına başladı ama onu da yine kapatma cezaları bekliyordu. Gazete toplam olarak üç ay kadar yayın yapabildi. Özgür Ülke ismiyle 30 Eylül 2008’de yayına başlayan günlük gazetenin hem çıkış sayısına hem de ikinci sayısına 30’ar günlük yayın durdurma cezası verildi. Günlük ve Özgür Gündem gazetelerine geçiş sürecinde çıkarılan tüm haftalık gazetelerin hemen hemen hepsine ilk sayısında 30 günlük kapatma cezası verilirken; 19 Ocak 2009 günü Günlük gazetesi yayına başladı. Özgür Gündem ismine geri dönme talepleri üzerine Günlük gazetesi 3 Nisan 2011 günü yayınına son verdi ve 4 Nisan 2011 günü Özgür Gündem gazetesi yayına başladı. Özgür Gündem’in eş genel yayın yönetmenleri Hüseyin Aykol ve Eren Keskin oldu.
Yok etme operasyonu
20 Aralık 2011 Salı günü, sabahın erken saatlerinde 7-8 ilde eş zamanlı olarak başlatılan operasyonda, Özgür Gündem’in İstanbul’daki merkez bürosu, Dicle Haber Ajansı’nın tüm büroları, Fırat Dağıtım’ın İstanbul’daki merkezi, Demokratik Modernite dergisinin İstanbul’daki bürosu basıldı ve aramalar yapıldı. Bu arada, Özgür Gündem’in yayını aksamasın diye çıkarılan 4 sayfalık gazete, Atılım gazetesinin bürosunda yapıldı. Atılım ve Evrensel’in bu konudaki dayanışması çok anlamlı ve tarihsel önemdeydi. 3 Aralık 1994 günü yaşananlar, 20 Aralık 2011’de yeniden yaşanıyordu. 17 yıl önceki gibi, bu kez de 4 sayfa olarak da olsa, bayilerdeki yerimizi almayı başardık… Bu operasyonlarda gözaltına alınanların çoğu, 24 Aralık 2011 günü tutuklanarak cezaevlerine gönderildiler. Toplamda 46 kişinin yargılandığı davanın ilk duruşması, 16 Kasım 2012 günü yapıldı. Davada yargılananların tamamı, 1 ila 2 yıl hapis yattıktan sonra peyderpey tahliye edildi. Özgür Basın Geleneği’ne yönelik davalar silsilesi, 2015 yılının sonbahar aylarında yeniden yoğunlaştı. Özgür Gündem’in yayınladığı haber ve köşe yazıları dava konusu olurken, bu yargılamalara haberin gazetecisi, makalenin, köşe yazarının yanı sıra, sadece sorumlu yazı işleri müdürü değil aynı zamanda gazetenin eş genel yayın yönetmeleri de dahil edilmeye başlandı…
Cezaevlerini mesken edindik!
Şu anda 10’u tutuklu, 20’si hükümlü olarak 30 gazeteci arkadaşımız cezaevinde bulunuyor. Bir süre cezaevinde kaldıktan sonra tahliye olan; ancak davaları tutuksuz olarak sürmekte olan arkadaşlarımızın sayısı ise 60 civarında. Bunlara ek olarak hakkımızda devam eden belli başlı davalar şöyle:
KCK-Basın Davası
KCK’nin Basın Komitesi’ni oluşturdukları iddiasıyla 21 Aralık 2011 günü gözaltına alınan 46 kişiden 36’sının tutuklu yargılandığı dava, 800 sayfalık iddianame ile açılmıştı. Savcı ve yargıçlarının FETÖ suçlamasıyla tutuklandığı ya da firari duruma düştükleri dava, daha sonra aktarılan İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde halen sürüyor. Dicle Haber Ajansı, Özgür Gündem, Demokratik Modernite, Fırat Dağıtım, Fırat Haber Ajansı ve Vatan gazetesinden 36 gazetecinin bir yılı aşkın bir süre cezaevinde kalmak zorunda kaldığı davanın ne zaman sonuçlanabileceği bilinmiyor.
Özgür Gündem Davası
Özgür Gündem gazetesinin 4 Nisan 2011 ila 16 Ağustos 2016 arasında beş yıl süren yayının özellikle son aylarında Eş Genel Yayın Yönetmeni ErenKeskin ve Yazı işleri Müdürü Reyhan Çapan’a 140 dava; Eş Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin Aykol’a 60 dava ve Yazıişleri Müdürü İnan Kızılkaya’ya ise 120 dava açılmış bulunuyor. Duruşmaları devam etmekte olan bu davalarda yayın yönetmenleri ve yazı işleri müdürlerine verilen kimi adli para ve hapis cezaları kesinleşmiş bulunuyor.
Özgür Gündem-Ana Dava
Özgür Gündem Gazetesi ana davası olarak bilinen dosyada gazetenin o dönemki Genel Yayın Yönetmeni Bilir (Zana) Kaya, Yazı İşleri Müdürü İnan Kızılkaya,İmtiyaz Sahibi Kemal Sancılı ile gazetenin Yayın Danışma Kurulu üyeleri Aslı Erdoğan, Filiz Koçali, Bilge Aykut, Necmiye Alpay, Ragıp Zarakolu da bulunuyor. Hakkında kapatma kararı verilen Özgür Gündem gazetesi 16 Ağustos 2016 günü basılmış ve 22 kişi gözaltına alınmıştı. Daha sonra tutuklanan Aslı Erdoğan, Necmiye Alpay, Bilir Kaya, İnan Kızılkaya veKemal Sancılı, birkaç ay tutuklu kalmışlardı. Tutuklu sanığın kalmadığı dava halen devam ediyor.
Özgürlükçü Demokrasi
Özgürlükçü Demokrasi’nin, 23 Ağustos 2016 günü başlayan yayını iki yıla yakın sürdü. Gazeteye 28 Mart 2018 günü kayyum atandı. Gazete daha sonra da 8 Temmuz 2018 günü KHK kararıyla ikinci kez kapatıldı. Gazetenin İmtiyaz Sahibi İhsan Yaşar, Yazı işleri Müdürü İshak Yasul; editörlerden Mehmet Ali Çelebi, Reyhan Hacıoğlu ve Hicran Urun ile gazetenin çalışanı Pınar Tarlak 10 Nisan 2018 günü tutuklandı. Halen İhsan Yaşar ve Reyhan Hacıoğlu’nun tutuklu olduğu davada tutuklu yargılananlara 7 yıl 6 ay hapis cezası isteniyor. Bu davada tutuklananlarla birlikte Davut Uçar, Ersin Çaksu, Fırat Benli, Günay Aksoy, Önder Elaldı, Mizgin Fendik, Ramazan Sola, Yılmaz Yıldız da yargılandı.
Nöbetçi Yayın Yönetmenleri
Özgür Gündem gazetesine yönelik davaların yoğunlaşması üzerine kamuoyunda duyarlılık yaratmak için 4 Mayıs 2016 günü başlatılan ve 7 Ağustos 2016 gününe kadar süren Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeni kampanyasına 100 gazeteci, aydın ve siyasetçi katıldı.Kampanya katılanların hemen hemen hepsine, gazetenin Yazı işleri Müdürü İnanKızılkaya ile birlikte soruşturma açıldı. Savcılığa ifade veren nöbetçilerden Şebnem Korur Fincancı, Erol Önderoğlu ve Ali Nesin sevk edildikleri mahkemece tutuklandı. Dünya çapında tepkiler üzerine, 10 gün sonra tahliye edildiler. Haklarında verilen cezanın kesinleşmesi üzerine Murat Çelikkan ve Ayşe Düzkan cezaevine girerken; çeşitli miktarda hapis ve 6 ila 7 bin lira adli para cezası alanların sayısı 19’a ulaşmış bulunuyor.
Türkçe gazetelerimiz
22 Nisan 1990’dan beri yayınladığımız haftalık ve günlük gazetelerimizin sayısı 53’e ulaşmış bulunuyor. Kimisi sadece tek sayı, kimisi ise yıllarca yayınlanan gazetelerimizin isimleri ve yayın tarihleri şöyle:
Halk Gerçeği (22 Nisan 1990),
Yeni Halk Gerçeği (26 Ağustos 1990),
Yeni Ülke (20 Ekim 1990),
Özgür Gündem (30 Mayıs 1992),
Özgür Gündem -2 (26 Nisan 1993),
Özgür Ülke (28 Nisan 1994),
Yeni Politika (13 Nisan 1995),
Özgür Politika (28 Ağustos 1995),
Özgür Yaşam (7 Ekim 1995),
Demokrasi (12 Aralık 1996),
Ülkede Gündem (7 Temmuz 1997),
Özgür Bakış (18 Nisan 1999),
2000’de Yeni Gündem (27 Mayıs 2000),
Yeniden Gündem (23 Haziran 2001),
Yeniden Özgür Gündem (2 Eylül 2003),
Ülkede Özgür Gündem (1 Mart 2004),
Yeni Özgür Politika (16 Ocak 2006),
Toplumsal Demokrasi (16 Kasım 2006),
Gündem (17 Ocak 2007),
Yaşamda Gündem (9 Mart 2007),
Güncel (19 Mart 2007),
Gerçek Demokrasi (Ekim 2007),
Yedincigün (5 Kasım 2007),
Haftaya Bakış (1 Aralık 2007),
Yaşamda Demokrasi (15 Aralık 2007),
Toplumsal Demokrasi -2 (22 Aralık 2007),
Öteki Bakış (31 Mart 2008),
Yeni Bakış (14 Nisan 2008),
Alternatif (19 Mayıs 2008),
Gelecek (28 Mayıs 2008),
Özgür Ülke -2 (30 Eylül 2008),
Gerçek (3 Ekim 2008),
Ülkeye Bakış (12 Ekim 2008),
Yeni Mezopotamya (22 Ekim 2008),
Politika (27 Ekim 2008),
Analiz (8 Kasım 2008),
Ayrıntı (29 Kasım 2008),
Özgür Yorum (21 Aralık 2008),
Günlük (19 Ocak 2009),
Özgür Gündem -3 (4 Nisan 2011),
Özgür Mezopotamya (11 Nisan 2009),
Özgür Görüş (18 Nisan 2009),
Süreç (13 Haziran 2009),
Özgür Halk Tavrı (20 Haziran 2009),
Siyasi Alternatif (6 Haziran 2009),
Özgür Ortam (27 Haziran 2009),
Demokratik Açılım (26 Ağustos 2009),
Haftalık Yorum (7 Şubat 2010),
Yorum (27 Mart 2010),
Politik Yorum (3 Nisan 2010),
Ülkede Yorum (20 Nisan 2010),
Özgürlükçü Demokrasi (23 Ağustos 2016),
Yeni Yaşam (25 Mayıs 2018)…
-Son
