Dış politika uzmanları, ABD-İran çatışmasını gazetemize değerlendirdi
İran’ın Ortadoğu ülkelerindeki askeri operasyonlarında sorumlu İran Devrim Muhafızları Kudüs Komutanı Tümgeneral Kasım Süleymani, Ketaib Hizbullah Komutanı/Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi El Mühendis, Lübnan Hizbullah’ının Lideri Şeyh Hasan Nasrullah’ın Yardımcısı Naim Kasım, Haşdi Şabi Protokol Sorumlusu Muhammed Rıza Cabiri ABD’nin Irak’ta düzenlediği suikast sonucu öldürüldü. Dünyayı sarsan olay, 3. Dünya Savaşı’nda vekalet savaşının yerini doğrudan savaşa bırakma sürecine girdiği yorumlarını beraberinde getirdi. Suikast, 28 Haziran 1914’te Saraybosna’yı ziyarete gelen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtı Arşidük Franz Ferdinand’ın suikastle öldürülmesi sonrası I. Dünya Savaşı’nın başlaması olayına benzetildi. Dış politika uzmanları, suikastin yol açabileceği gelişmeleri gazetemize yorumladı.
1. Dünya Savaşı gibi
Foti Benlisoy (Ortadoğu uzmanı):
Resmi bir devlet cinayeti ile karşı karşıyayız. ABD’nin uluslarası emparyalist sistem içerisindeki konumunu doğrudan doğruya hatırlatıyor. ABD’nin iç siyaseti ile alakası özellikle ABD’nin muhalif kesimlerinde hemen tartışılmaya başlandı. Tarihte ve yakın tarihte de görmüştük; ABD başkanları iç siyasette sıkıştıkları zaman savaş kartını sıkça kullanabiliyorlar. Böyle bir durumla karşı karşıyayız. Bu saldırının asıl önemli olan bölgesel sonuçları; bir gölge savaşı ile zaten karşı karşıyaydık, ABD ile İran ve de müteffikleriyle. İran, Suudi Arabistan ve İsrail’le dolaylı bir gölge savaşı ile karşı karşıyaydık. Bu hamle ile gölge savaşı öngörülemez bir şekilde tırmandıracak. İran’ın buna cevap verme ihtiyacı kuşkusuz söz konusu olacak. Bu karşılıklı askeri yanıtların kontrolden çıkması, ki zaten çıkmış durumda, bütün bölgeyi saracak bir savaş ihtimali söz konusu olabilir. Bunu küçümsememek gerekiyor. Tıpkı başka tarihi örneklerde olduğu gibi hatırlayın; Birinci Dünya Savaşı bölgesel çalışmaların hızla genişlediği bir başka tarihsel döneme içerisindeyiz aslında. Emperyalist güçler arası rekabetin ve çekişmelerin giderek yoğunlaştığı bir tarihsel dönemdeyiz açıkçası. Öngörebilmek mümkün değil ama İran’ın Irak’ta ABD’ye yanıt vermesi söz konusu olacaktır. ABD askeri ve siyasi varlığını Irak’taki askeri ve siyasi varlığını zora düşürecek geri çekilmeye zorlayacak bir takım askeri yanıtlar söz konusu olacaktır. Bir başka parametreyi hatırlatmak istiyorum; yakın son dönemde hem de Irak’ta hem İran’da hem Lübnan’da ciddi bir siyasal, toplumsal protesto dalgasıyla da karşı karşıya kalmıştık. Açıkçası ilk kurban bunlar olacaktır. Bu toplumsal hareketler ABD’nin emperyalizmiyle İran’ın bölgesel güç olma hevesi arasında sıkışıp kalacaklardır. Açıkçası 2020 tahmin ettiğimizden de çok hızlı başladı
İran misilleme yapar
Prof. Dr. İlhan Uzgel (Dış Politika uzmanı):
ABD yaptığı bu saldırı ile İran’a ‘Haşdi Şabi’yi Irak’tan çek’ diyor. Dolayısıyla bu konudaki mesajını İran’a çok net bir şekilde vermiş oldu. İran için çok önemli bir olay. İran bölgedeki vekalet savaşını Süleymani üzerinden yürütüyordu. Bu saldırı ile büyük bir darbe almış oldu. Süleymani gibi efsanevi bir kişiyi öldürerek hem sembolik bir eylem hem de sahada sonuçlarının olacağı bir olaydır. O yüzden İran’ın bölgedeki etkinliğini azaltacaktır. İran’ın misilleme yapacağını düşünüyorum. İran sahada ABD askeri varlığına bir saldırı ile misilleme yapabilir. Bu da çatışmayı Ortadoğu’da artırır.
Suikastlere kapı aralandı
HediyeLevent (Ortadoğu uzmanı):
ABD ile İran arasında Irak sahasında yükselen bir gerginlik vardı. Tansiyonu yükselmişti. Normalde 2020’de Irak sahasında ABD ile İran arasında tansiyonun giderek yükselmesi bekleniyordu ama böylesi bir hamle beklenmiyordu. Çünkü Kasım Süleymani önemli biriydi sadece sembolik bir isim değildi. Suriye ve Irak ilişkilerini koordine eden bir isimdi. Artık bundan sonra İran’dan bir karşı askeri yetkililere saldırı gelebilir. Sadece Irak’ta değil bütün coğrafyada Amerikan karşıtı suikastler görebiliriz. Önümüzdeki dönemde bilemiyoruz tabi ki ama saldırının Trump’ın doğrudan emri ile gerçekleştiği belirtiliyor. Amerikalılar eğer el yükseltirse ciddi ciddi artık bir savaş konuşmamız gerekebilir. Doğrudan bir savaş riski olur mu? Bu çok kolay değil ama muhtemelen ya ekonomik araçlar üzerinden ya da bölgede Suudi Arabistanİran gerginliği var onun üzerinden, İsrail üzerinden her türlü aracı kullanacaktır iki taraf birbirine zarar vermek için.
Bu savaş ilanıdır
İslam Özkan (Ortadoğu uzmanı):
Süleymani İran halkı tarafından efsanevi olarak nitelendirilen biriydi. İran’da Hamaney ve Süleymani’ye yönelik saldırı bütün İran’a yapılmış bir saldırı olarak tellaki eder. Dolayısıyla bu saldırı bu anlamda bir savaş ilanıdır. Kimse bu kadar üst düzey bir şey beklemiyordu. Bu daha düşük düzeyde seyredilecek bir gerilim olarak kalabilirdi ama ABD bu gerilimi tırmandırmayı tercih etti. Bunun doğrudan Trump’ın politikalarıyla ilişkisi var. ABD ve İran arasında yaşanan çekişme bölgesel bir savaş potansiyelini her zaman taşıdı. Bu son durumun bölgesel bir savaşa dönüşmesi ihtimalini düşük görüyorum. İran’dan misillemeler olacaktır ama kapsamlı bir savaşa dönüşme ihtimalini düşük görüyorum. Ama bu ihtimal bütünüyle göz ardı edilemez. Tabi bu süreç sadece bölgesel bir çatışma olarak kalmayacak. Bunun uluslararası etkileri de olacak. Tarafların birbirine yapacakları misillemelerin çap ve boyutuna göre de durumlar çok farklı gelişebilir.
Haber Merkezi
