Baas Rejimi tarafından Kürt kültür ve sanatının yasaklandığı bir dönemde ürettiği Kürtçe şarkılar ile Mihemed Şêxo, Kürt sanat tarihine damgasını vurdu. Qamişlolu sanatçının hayalleri bugün Rojava Üniversitesi’nde gerçekleşiyor
Kürt müziğinin öenmli seslerinden Mihemed Şêxo, yıllarca eserleri ile Kürt halkının acılarını dile getirirdi. Ünlü Kürt dengbêjlerden biri olan Mihemed Şêxo, sanat deneyimini Beyrut, Bağdat, Federe Kürdistan ve Rojhilat (İran Kürdistanı) arasında yaşadı.
Kürt müziğini folklorik açıdan daha geniş düzeylere taşıyan Mihemed Şêxo, kendi imkanları ile bir müzik okulu kurdu ve Kürt müziği üzerinde büyük bir etki yarattı.
1948 yılında Rojava’nın Qamişlo kentine bağlı Xecokê köyünde 14 kişilik yoksul bir ailede büyüyen Mihemed Şêxo, ailenin en büyük erkek çocuğudur.
Ünlü Kürt sanatçı, Eman Dilo, Hebis ve Zîndan, Rabe ji Xewê Felek, Mahabad ve Nesrînê gibi 120 şarkıyı besteledi. Mihemed Şêxo, şarkılarını Taha Xelîl, Yûsif Berazî, Omer El Elî, Kemal Şemas ve Mistefa Cuma’nın aralarında bulunduğu 18 şairden aldı.
Bugün ölümünün üzerinden 34 yıl geçti ancak ses hâlâ kulaklarda ve yüreklerde.
Kürt sanat tarihine damga vurdu
ANHA’dan Silava Ebdurrahman’a konuşan Mihemed Şêxo’nun kardeşi Beha Şêxo, kardeşi ile ilgili “Bu hayattan erken ayrıldı. Ancak ardından büyük ve zengin bir miras bıraktı. Bu miras Kürt halkının acılarını ve tarihini ifade ediyor. Mihemed Şêxo, Kürt sanat tarihine mührünü vurdu. Bu nedenle Kürdistan sanatçısı olarak tanınıyor” sözlerini ifade etti.
Mihemed Şêxo’nun Kürdistan’ın birçok bölgesini gezdiğini hatırlatan Beha Şêxo, Mihemed Şêxo’nun kendisini bölgesel bir sanatçı olarak görmediğini ve bunun Kürdistan’ın tüm parçaları üzerine yaptığı konuşmalarında kendisini gösterdiğini belirtti.
‘Kürtçe Mihemed Şêxo gibi sanatçılar aracılığıyla korundu’
Mihemed Şêxo’nun sanatını klasik Kürt sanatından aldığını, Kürt sanatının ve gelişiminin okulu haline geldiğini belirten Beha Şêxo sözlerine şöyle devam etti:
“Mihemed Şêxo şarkılarını büyük bir özenle besteledi, halkına ve ülkesine sahip çıktığını gösterdi. Kürt dili o dönem yasak olduğundan dolayı ve Kürdistan’ı işgal eden rejimlerin baskıları nedeniyle Kürtçe okuma, konuşma ve eğitim zordu. Ancak bu dil Mihemed Şêxo gibi sanatçılar ve sanat aracılığıyla korundu.”
Mihemed Şêxo, şarkılarında aleni bir şekilde siyasi sözleri söylemese de özgün ve güçlü Kürtçe sözler seçiyordu. Ancak Şam hükümeti tarafından tutuklandı ve kendisine işkenceler edildi.
Kardeşinin Baas rejiminin baskıları sonucu Suriye’den ayırılarak Federe Kurdistan’a gittiğini sanatı ve silahıyla devrime katıldığını hatırlatan Beha Şêxo, ardından Rojhilat’a giderek orada devrimci ve sanat hayatını sürdürdüğünü belirtti.
Beha Şêxo şöyle devam etti: “Mihemed Şêxo’nun hayali de birçok savaşçı, siyasetçi ve devrimci sanatçıların hayali gibiydi. Bu hayalin gerçekleşmesine yaklaşmışız. Kürtlerin elde ettiği kazanımların zafere ve halkın özgürlüğüne vesile olmasını ve böylece Mihemed Şêxo’nun ve arkadaşlarının hayallerinin gerçekleşmesini diliyoruz.”
‘Rojava Üniversitesi’nde hayallerini gerçekleştiriyoruz’
Rojava Üniversitesi’nden Kürt Edebiyatı Bölümü Öğretim üyesi Beşîr Mela Newaf da Mihemed Şêxo ile ilgili şu sözleri ifade etti:
“Kürtçe nefes almak bile işgalci iktidarlar tarafından yasaklanmıştı. Mihemed Şêxo, Rojava’daki Kürt halkının yaşadığı karanlık ve zor bir süreçte yaşadı. Baas rejimi Suriye’de iktidara geldikten sonra, Kürtlerin dillerini ve tarihlerini asimile etmek için Kürtlere ve Kürt diline karşı savaş açtı. Mihemed Şêxo da karanlık dönemin yurttaşlarından biriydi ve Kürt dilinin ve sanatının gelişiminin öncüsü oldu. Mihemed Şêxo, Kürt folkloru için kendinden önceki ve kendinden sonraki sanatçıların mirası arasında bir köprü oldu. Şarkıları bugüne kadar Kürt halkının dilinde yankılanıyor. Mihemed Şêxo’nun şarkılarının çoğu Yûsif Berazî’nin ‘Bêbihar’ şiirlerinden ve sözlerinden oluşuyordu. Onun da sözleri Kürt halkının acısını dile getiriyordu ve bugüne kadar Mihemed Şêxo’nun şarkıları için canlı kaldılar. Kürt savaşçıları ve devrimcilerinin fedakarlıklarıyla kurduğumuz Rojava Üniversitesi’nde Mihemed Şêxo ve sanatçı arkadaşlarının eserlerini öğretiyoruz. Bu da onların hayaliydi.”
Mihemed Şêxo, Baas zindanlarında serbest bırakıldıktan sonra 6 Mart 1989’da kalp krizi geçirdi ve 9 Mart’ta Qamişlo’daki Wetanî Hastanesi’nde yaşamını yitirdi. Cenazesi Hilêliyê Mezarlığı’nda toprağa verildi. Mihemed Şêxo, her yıl 9 Mart’ta mezarı başında anılıyor.
KÜLTÜR SERVİSİ
