‘Ey Reqîp’ marşını yazan Kürt şair Dildar ve şair Hamdi Sehêbqiran, ölüm yıldönümlerinde Kürt halkının yüreğindeki yerlerini korumaya devam ediyor
11 Kasım, Kürt halkının edebiyatına önemli katkılar sunan şair Yunus Reuf (Dildar) ve Hamdi Sehêbwiran’ın ölüm yıldönümü.
Şair Dildar yani Yunus Reuf, 20 Şubat 1918’de Hewlêr’in Koye ilçesinde doğdu. Bir süre sonra babasının işi nedeniyle ailece Süleymaniye’nin Ranya ilçesine taşınırlar.
Dildar, daha sonraki yıllarda Ranya’daki yaşamını şöyle anlatacaktı: “Bir günü güzel, dört günü güzel olmasa da orada hayat çok güzeldi.”
Şair Dildar ilk ve ortaokulu Ranya ve Hewlêr’de okur. Liseyi Kerkük’te okuduktan sonra Bağdat’ta hukuk fakültesine girer. Oradan mezun olduktan sonra avukatlığa başlar ve aynı dönemde edebiyatla ilgilenmeye devam eder.
Bu arada Dildar, Bağdat’ta Hiwa Partisi’ne üye olur ve siyasi faaliyetleri nedeniyle tutuklanır.
Bir yandan siyasetle uğraşırken diğer yandan edebiyatla ilgilenir. Şair Nalî ve Hacı Kadir Koyî’den büyük ölçüde etkilenmiştir. Bu çabaların sonucunda şiir yazmaya başlayan Dildar, 1935 yılında ilk şiirini yazar ve bu şiir Ronakî Dergisi’nde de yayımlanır.
1938’de İran’ın Kürdistan Eyaleti’nde hapisteyken Ey Reqîp adlı şiiri yazar ve daha sonra bu şiir Mahabad Cumhuriyeti döneminde ulusal marş olarak bestelenir.
Dildar şiirin kendisi üzerindeki etkisine ilişkin şunları söyler: “1935 yılında üniversitede okurken Nalî’nin divanını çok büyük dikkatle okudum ve şiirleri beni çok etkiledi. Ayrıca Kürt edebiyatı olan Hacı Kadir’in şiirlerinden de çok etkilendim. Bu iki Kürt şair beni şiirle ilgili araştırma yapmaya sevk etti. Şiirlere olan ilgimle bir süre sonra ben de yazmaya başladım. Daha ilk okuldayken Hacı Kadir Koyî’nin birçok divanını okudum. Özellikle Evînî, Racî, Asî, Hisênî ve Hîran şiirlerinin tamamını ezberlemiştim. Ayrıca Kürt şairleri Wefayî, Kurdî, Feyeq Bêkes, Pîremêrd’in şiirlerini de. Onların şiirlerini okumaktan büyük bir keyif alıyordum.”
Şair Dildar’ın şiirleri Kürt halkının yüreğine işlenir. En çok etkileyen şiir ise Ey Reqîp’dir. 1946 yılında Mahabad Cumhuriyeti kurulduğunda bu şiir cumhuriyetin ulusal marşı olarak kabul edilir. Şu anda bile Kürdistan’ın dört parçasında “Ey Reqîb” ulusal marş olarak kabul edip okunur.
Şiirler dışında birkaç öyküsü de bulunmaktadır.
Usta şair Dildar, 12 Kasım 1948’de 30 yaşındayken Hewlêr’de yakalandığı kanser hastalığı nedeniyle yaşamını yitirir.
Hamdi Sehêbqiran
Şiar ve edebiyatçı Hamdi Sehêbqiran Süleymaniye kentindendir. Mahmud Beg ya da Başçavuş Mehmud Beg olarak da bilinir. Hamdi 1876 yılında Süleymaniye’de doğar. İlk eğitimini camide alır. Entelektüel ve aydın bir insan olmasının yanı sıra Arapça ve Farsça dillerine de hakimdir.
Hamdi, Kürt Sahêbqiranlı Mustafa Beg’in yeğenidir. Salmî ile birlikte birçok şiir yazmış, Kürt edebiyatına ve aydınlanmasına büyük hizmetlerde bulunmuştur. İlk şiirini 16 yaşında yazar.
Şêx Mahmud Hefîd’in (Şêx Mahmud Berzenci) arkadaşlarından biridir. Şêx Mahmud’un tutuklanıp sürgüne gönderilmesinin ardından Hamdi dağlara çıkar ve burada yaklaşık 3 yıl zor koşullarda yaşar. Şêx Mahmud Berzencî Süleymaniye’ye döndükten sonra o da Süleymaniye döner.
Hamdi’nin evi
1923-1926 yılları arasında Süleymaniye Belediye Başkanı olur ve şehre büyük hizmetlerde bulunur. Daha sonra devlette çalışmayı bırakıp edebiyat ve şiir yazmaya devam eder.
Şair Hamdi’nin Birinci Dünya Savaşı esnasında evi İngilizler tarafında işgal edilir. 23 yıllık birikiminin sonucu olan kütüphanesi yakılır.
Usta şairin tüm şiirleri Kürt halkının hakları ve ulusallık üzerinedir. Yine doğanın güzelliğini şiirlerinde işler. Usta şairin şiirleri daha sonra toparlanıp divan şeklinde basılır.
Şair Hamdi Kasım 1936 yılında 60 yaşındayken hayata gözlerini yumar.
Kaynak: ROJNEWS
