Döner ustası Zeki Altürk’ün borç ve kredilerle imtihanı, milyonlarca emekçinin içine düştüğü borç bataklığının sadece bir örneği
Hüseyin Kalkan
Zeki Altürk döner ustası. Kazancı da fena değil. İş yeri ve evi birbirine çok uzak olduğu için bir otomobil almaya karar verdi. Toplu parası olmadığı için de milyonların seçtiği yolu seçti ve kredi için bir bankaya başvurdu. İlk başvurduğu bankadan yeteri kadar kredi alamadığı için bir ikinci bankaya da borçlandı. Arada kalan farkı da iki ayrı bankanın kredi kart limitleri ile kapattı.
Başlangıçta kredileri ödemek sorun olmamış. Ama işten çıkarılınca taksitleri ödeyemez olmuş. Peş peşe icralar gelmeye başlamış. Yeniden işe girince tekrar taksitleri ödemeye başlamış, ancak bir dönem ödemediği için yeniden yapılandırmaya gitmiş ve borçlar tekrar ödediği seviyeye yükselmiş.
Durumu şöyle anlatıyor: “Her yapılandırdığımda ödediğim adeta sıfırlanıyordu. Bir bankadan da 10 bin TL kredi aldım, 9.500 ödedim, yeniden yapılandırıldı, şimdi hâlâ 14.300 TL borcum olduğunu söylüyorlar. Bu banka beni icraya verdi. Bir başka bankadan 10 bin TL kredi almıştım, aşağı yukarı 25.000 TL ödedim. Bununla da icralığım. Bir bankadan 13 bin TL kredi almıştım. Ödedim. 3 bin TL kalmıştı. Sıkıştım, ödeyemedim. Aradılar ‘Gel yapılandıralım’ dediler. İki kere yapılandırdılar. Ben bilmiyordum. Her yapılandırdıklarının üstüne faiz biniyormuş. Tekrar 8 bin TL’ye çıktı borcum. Bu banka maaş hesabımı bloke etti. Şimdi hiç kimseye bir şey ödeyemiyorum.”
Son olarak durumu şöyle özetliyor: “4 bankaya borcum vardı, birini bitirdim. 2 banka maaş haczi gönderdi. Biri de maaş kartıma bloke koydu. Avukatlara danıştım, normal olarak bloke koyamıyormuş, ancak maaş haczi koyabilir diyorlar. Yasal olmayan bir işlem söz konusu. 7 avukat görevlendirmişler bu işlemle ilgili.” Hakem Heyeti’ne gidince bloke kalkmış. Altürk’ün üç çocuğu okula gidiyor. Evi kiralık. Hakem Heyeti eğer blokeyi kaldırmamış olsa hiç ödeme yapamayacaktı. Bu kararla birlikte yeni bir yapılandırma ve tekrar ödeme maratonu başlayacak Altürk için. İşten çıkarılmadan bir çare bulduğuna seviniyor. Ama yeniden yapılandırmalarda borcunun ne kadar artacağı belli değil.
Kredi borçlusu: 34.5 milyon kişi
Bankalarla başı belada olan sadece Zeki Altürk değil. Hem kredi borcu bakımından hem icra takip altında olan insanların sayısı milyonlarla ifade ediliyor. Yüksek faizlere rağmen kredi talebi sürüyor. Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) verilerine göre, yılın ilk üç ayında 500 bin kişi daha bankalara borçlandı. 34.5 milyon kişi 899 milyar liralık kredi borcu ile baş başa kaldı. Mart 2021 itibarıyla bireysel kredi kullanan kişi sayısı (takipteki krediler hariç) son bir yılda 2.3 milyon kişi arttı. Böylece konut, ihtiyaç ve taşıt kredilerinden oluşan bireysel kredilere borçlu kişi sayısı 34.5 milyona çıktı. TBB verilerine göre kredi kartı kullananlardaki artış da dikkat çekiyor. 2020 Eylül itibarıyla ilk kez kredi kartı kullananların sayısı ortalamaların oldukça üzerinde artıyor. Verilere göre, 7 ayda 1.5 milyon kişi ilk defa bireysel kredi kartı kullanımına başladı. Böylece kredi kartı borcu olanların sayısı geçen yıl eylüle kadar 26 milyon kişi düzeyinde seyrederken, 28.2 milyona çıktı. Artan gecikme faizine rağmen Mart 2020’de 116.1 milyar lira olan kredi kart borçları bir yılda 154.4 milyar liraya ulaştı.
23 milyon icra dosyası
İcra İşleri Dairesi Müdürlüğü’nün internet sitesinde yer alan bilgilere göre 2020 itibari ile icra dosyalar yaklaşık 24 milyona ulaştı. 2020 boyunca 5 milyon 924 bin yeni icra dosyası gelirken, 5 milyon 274 bin dosya ise sonuçlandırıldı. Geçen yıldan devredenlerle birlikte halen icrada olan dosya sayısı 1 milyon 974 bin adet artarak 23 milyon 759 bine yükseldi. 2019’da 11 Aralık itibariyle 20 milyon 784 bin dosya derdest bulunuyordu. İcra takipleri pandemi nedeniyle, 21 Mart-21 Haziran 2020 tarihleri arasında durdurulduğu için, icra dairelerine gelen dosya sayısında geçen yıla göre yüzde 32.4 oranında azalma yaşandı. Bu azalmaya rağmen derdest dosya sayısında geçen yıla göre artış sürüyor.
