Sur’daki tahribatın asıl kaynağının kentsel ihya projesi kapsamındaki kamulaştırmalar olduğunu belirten Mimarlar Odası Yönetim Kurulu Üyesi Aslan, insanlığın ortak mirası Sur’u korumak için sorumluluk çağrısında bulundu.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi, Sur ve Hevsel Bahçelerine ilişkin oda binasında basın toplantısı düzenledi. Oda yöneticilerinin katıldığı açıklamada konuşan Mimarlar Odası Merkez Yönetim Kurul Üyesi Selma Aslan, Diyarbakır Surları ve Hevsel bahçelerinin Kültürel Peyzaj Alanı’nın 28 Haziran ile 8 Temmuz 2015 tarihleri arasında yapılan UNESCO toplantısının ardından Dünya Mirası Listesine alındığını ve tescillendiğini hatırlattı.
UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme gereğince taraf olan devletlerin korunan alanlar hakkında Dünya Miras Komitesi’ne rapor sunmakla yükümlü olduğunu kaydeden Aslan, “Mimarlar Odası olarak, insanlık mirası Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı’nın korunabilmesi için Dünya Mirası Listesi’ne alınmasından bugüne kadar geçen sürede yaşananların tüm boyutlarıyla değerlendirilmesinin ve raporlanmasının gerekli olduğuna inanıyoruz” dedi.
Çatışmalar bitti ama yasak bitmedi
2015 yılı Kasım ayı içerisinde kentte başlayan ve giderek şiddetlenen çatışmalar sonlanmasına rağmen sokağa çıkma yasaklarının 3 yıldır sürdüğüne dikkat çeken Aslan, “Alandaki tahribatın incelenmesi ve tescilli yapıların mevcut durumlarının tespit edilmesi amacıyla çalışma yapmak üzere iletilen izin talepleri de reddedilmektedir” dedi.
Aslan, Çatışmaların yaşandığı ilk günlerde, TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu (İKK) tarafından yürütülen saha çalışmalarında; 706 işyeri ve konutun hasar tespit çalışmasının yapıldığını ve 693 yapının basit onarımlarla hasarının giderilebileceği, 13 yapının ise detaylı incelenmesi gerektiğinin belirlendiğini hatırlattı.
Haritadan silme süreci
Kurşunlu Camii, Hacı Hamit Camii, Paşa Hamamı, Mehmet Uzun Evi, Ermeni Katolik Kilisesi gibi kimi tescilli sivil mimari yapıların ağır hasarlı olduğunu aktaran Aslan, “Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı’nın korunması için yapılan tüm çağrı ve açıklamalara, alınan kararlar hakkında başlatılan hukuki sürece rağmen tahribatın önüne geçilememiş. Ağır zırhlı araçların ilerlemesini sağlamak üzere evlerin yıkılmasının ardından Suriçi’nde yer alan yerleşim yerlerinin haritadan silinmesi süreci başlatılmıştır” diye konuştu.
Aslan, yasağın ilan edildiği Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş mahallelerinde ise 2014 yılı adrese dayalı nüfus verilerine göre 26 bin 84 olan nüfusunun neredeyse tamamının yerinden edilerek yaşam çevrelerini terk etmek zorunda bırakıldığını söyledi.
‘Asıl tahribat ihya projesinde’
Aslan, Sur’da yaşanan tahribatın asıl kaynağının çatışmanın bitmesinden sonra yürütülen kentsel ihya projesi kapsamındaki acele kamulaştırmalar ve yıkım çalışmaları olduğunu ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin 1965 yılında imzaladığı ‘Lahey Silahlı Çatışma Halinde Kültür Varlıklarının Korunmasına Dair Sözleşme’ ile 1983 yılında imzaladığı ‘UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme’ gereği devlet kültürel varlıkların tespiti, korunması ve gelecek nesillere aktarılması için gerekli tedbirleri almalıdır. Ayrıca silahlı bir çatışmanın etkilerine karşı bu varlıkları güvence altına almakla yükümlüdür.”
‘Proje, alan yönetim planına uygun değil’
UNESCO tarafından bir izleme heyetinin oluşturulduğunu söyleyen Aslan şunları belirtti: “Tahribatların yaşandığı ‘Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı’ tampon bölgesinde incelemelerin yapılması ve diğer tampon bölgelerinde de uygulanan projelerin Alan yönetim planına uygun olmadığı ve Dünya Miras Merkezinin görüşü alınmadan merkezi bir zihniyet ile hayata geçirilmiştir. Bu projelerin Alan Yönetim Planı ve Dünya Miras Merkezinin ilkeleri doğrultusunda değerlendirilip sonuca bağlanması gerekmektedir.”
Sorumluluk çağrısı
Kültürel mirasın korunmasının önemine işaret eden Aslan, şu çağrıda bulundu: “Bu bağlamda Mimarlar Odası olarak; başta UNESCO Dünya Miras Komitesi olmak üzere, tüm ilgili taraflarla birlikte ulusal ve uluslararası kamuoyunu; Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri arasında bulunan ve kentsel sit alanı olan Suriçi’nde yaşanan tahribatı durdurmak, yerleşim yerlerini terk etmek zorunda kalan kentlilerin yaşam alanlarına sahip çıkmak ve insanlığın ortak mirası olan Suriçi’ni korumak üzere sorumluluk almaya ve harekete geçmeye çağırıyoruz.”
HABER MERKEZİ
