Federe Kürdistan Başbakanı Mesrur Barzani, Hewler’de basın toplantısında bir kez daha IŞİD’in soykırımından kurtulan Êzidi yurdu Şengal’in Irak ordusu tarafından işgal edilmesi için çağrı yaptı
Federe Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani yine KDP Peşmergeleri ve Irak ordusu kaçtığı için IŞİD’in soykırım yaptığı Şengal’i hedef gösterdi. Barzani “Irak hükümetinin bu konuda üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekiyor” dedi.
Federe Kürdistan Başbakanı Mesrur Barzani 11 Mayıs 2022 Çarşamba günü başkent Hewler’de (Erbil) Kabine toplantısının ardından basın toplantısı düzenledi. Mesrur Barzani bir kez daha IŞİD’in soykırımından kurtulan Êzidi yurdu Şengal’in işgal edilmesi için Irak ordusuna çağrıda bulundu. Barzani, KDP ve Irak yönetiminin imzaladığı 9 Ekim 2020 Şengal Anlaşması üzerinden Irak’ın Şengal’e yönelmesini istedi.
Basın toplantısında Mesrur Barzani’ye bir gazeteci “Şengal meselesi konusunda Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı ilçede yasa dışı silahlı gruplar kalmadığını açıkladı. Şengal Anlaşması’nın uygulanması konusunda bir zemin oluştu mu, yoksa bu konuda aşılmayan farklı sorunlar mı var?” sorusu yöneltti.
Mesrur Barzani şunları söyledi: “Kaçınız Şengal’e giderek orada yasal olmayan güçlerin çıkarıldığını yerinde gözlemleyebildiniz? Kaç kişiye oraya gitme izni verildi? Hiç kimseye. Ne oradan yasal olmayan güçler çıkarıldı ne başka bir şey. Onlar hala orada. Orada kendisini dayatan gruplar ile Irak güvenlik güçleri arasında çatışmalar ve sorunlar da yaşandı. Çekilmek bir yana, Suriye’den daha fazla güç takviyesi yaptılar ve birbirlerine karşı durdular. Aynı zamanda gördük ki yine binlerce Şengal’li Kürdistan Bölgesi’ne yöneldi ve oradaki sağlıksız güvenlik koşulları nedeniyle göç etmek zorunda kaldı. Bu nedenle biz Şengal Anlaşması’nın uygulanması gerektiğini vurguluyoruz ve Irak hükumetinin bu konuda üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekiyor ki Kürdistan Bölgesi’ne göç edenlerin serbestçe evlerine dönebilsin.”
9 Ekim 2020 Şengal Anlaşması
Türkiye gibi ülkelerin de yönlendirmesiyle Bağdat’ta KDP ve Irak yönetimi tarafından imzalanan anlaşma şöyleydi:
1. Yönetim ayağı:
* Şengal’e bir kişi kaymakam olarak seçilecek.
* Kaymakamın belirlenmesinin ardından Irak ve Hewler yönetimi arasında kurulacak ortak komisyon tarafından bölgedeki diğer idari makamlar gözden geçirilecek.
2. Güvenlik ayağı:
* Yalnızca yerel polis ve Ulusal Güvenlik Müsteşarlığı ile Ulusal İstihbarat Servisi ilçenin güvenliğinden sorumludur ve diğer tüm silahlı güçler Şengal’den uzaklaştırılacak.
* İç güvenlik amacıyla 2 bin 500 kişilik bir güvenlik gücü olşuturulacak. Kamplarda yaşayan göçzedelerin katılımı gözönünde bulundurulacak.
* Şengal içindeki ve çevresindeki güçlerin varlığına son verilecek.
3. Yeniden inşa ayağı:
* İlçesinin yeninden inşası için Irak ve Kürdistan Bölgesi hükümetleri tarafından ortak bir komisyon kurulacak, Irak ve Kürdistan Bölgesi başbakanları ile Ninova Valisi tarafından bu komisyonun düzeyi ve amaçları belirlenecek.
* İdare ve güvenlik konularında alınan kararların hayata geçirilmesini yerinde denetleyecek ortak bir komisyon oluşturulacak.
KDP’nin izlediği yol ve Şengal
1 Mayıs 2022 saldırısı
Irak ordusu bayramın arifesinde 1 Mayıs 2022’de Şengal’e saldırı başlattı. Türkiye ve KDP’nin çağrılarıyla harekete geçen Irak ordusu helikopter, tank ve roket destekli saldırılarla Sinune, Digure, Xanesore, Til Ezer’i işgal etmeye çalıştı. Saldırı IŞİD’in fermanının devamı olarak değerlendirildi.
IŞİD saldırısı
Haziran-Ağustos 2014’te IŞİD bölge ülkelerinin desteğiyle Musul ve Şengal’i işgal etti. Musul ve çevresindeki bazı Sünni ailelerin desteğini alan, bazı Sünnilerin yol göstermesiyle Musul ve Şengal’e (3 Ağustos 2014) IŞİD girince Irak ordusu ve KDP Peşmergeleri, KDP’ye bağlı Zerevani denen özel güç kaçtı. Bölgedeki Irak ordusunun tankları, ağır silahları IŞİD’e geçti. IŞİD daha da güçlenerek Irak ve Suriye’de çok sayıda kenti işgal etti.
İnançlarından dolayı Osmanlı döneminden beri soykırıma uğrayan Êzîdilere karşı IŞİD 73. fermanı devreye koydu. Soykırım yapıldı.
12 kişilik grubun geçişi ve KDP tutuklaması
28 Haziran 2014 günü IŞİD’e karşı önlem olarak 12 kişilik HPG birliği Şengal’i savunmak amacıyla bölgeye gönderildi. Şengal’i bırakıp kaçarak insanları katliam ve köleleştirme politikasıyla yüzyüze bırakan KDP güçleri Barzani yönetiminin yeni girişimiyle 12 kişilik HPG grubundan 3’ünü ve bir Êzidîyi tutukladı. Kalan 9 kişilik grup Şengal dağına geçerek Êzidî gençlerini örgütledi. 3 Ağustos günü IŞİD saldırısı başladığında 9 kişilik gerilla grubu Şengal Dağı’na göç eden sivillerin savunmasını yaptı, katliamın boyutlarının daha da büyümesini engelledi.
Şengal’den, dağın batısına giden Sinûnê ve Dugirê yolunu tutan grup IŞİD’in dağı ele geçirmesine engel oldu. Direnilebileceği inancı artan Êzidî gençleri IŞİD saldırılarına karşı HPG grubuna desteğe giderek silah aldı ve direnişe katıldı. 4-5 gün boyunca yiyecek ve su sıkıntısına rağmen devasa silah gücü ile saldıran IŞİD’lilere karşı direnen 9 kişilik gruba saldırının 3. günü 6 Ağustos’ta YPG ile YPJ ve birkaç tabur YJA STAR ve HPG’li desteğe gitti. YPG ve YPJ de Rojava’dan gelerek koridor açılmasını sağlayan güçlerden oldu. Ve koridordan geçişleri sağlayarak soykırımın tamamlanmasını engelledi.
Böylece yüzbinlerce Êzidînin Rojava tarafına geçmesi için güvenlik koridoru oluştu. Yoğun çatışmalarla korunan güvenlik koridorundan 200 binden fazla Êzidî Rojava tarafına geçerek hayatta kaldı. Dünya utanç verici işgali izlerken 100 kadarı koridoru savunurken toplamda 300’e yakın YPG, YPJ, YJA STAR, HPG’li Şengal savaşında hayatını kaybetti.
73. fermanını sürecinde Eylül 2014’te Şengal Direniş Birlikleri (YBŞ) kuruldu. 2015 yılında ise Êzidî kadınlar Şengal Kadın Birlikleri (YJŞ) ordusu kurdu. Êzidî erkekler ve kadınlar bir daha soykırım ve tehcir yaşanmaması için YBŞ ve YJŞ’ye katılarak savunma güçlerini büyüttü. İç güvenliğin oluşması de Haziran 2016’da Êzidxan Asayişi kuruldu. YBŞ ve YJŞ sınır hatlarını işgallere karşı savunurken Yüzlerce Êzidxan Asayiş üyesi de Şengal’in köy ve merkezi bölgelerini dış saldırılara karşı savundu.
19 Aralık 2014’te YBŞ öncülüğünde, HPG/YJA Star güçlerinin de destek verdiği “Şengal’i Özgürleştirme Hamlesi” başlatıldı. Yaklaşık 1 yıl süren hamlenin sonunda 13 Kasım 2015’de Şengal IŞİD’de temizlenerek tamamen özgürleştirildi. Özerk yönetim oluşturuldu. Şengalliler kendi yönetimlerini belirleyip kendi kararlarını kendileri aldı.
Ancak AKP-MHP yönetimi ve KDP, Şengal’deki yönetime son vermek için sık sık görüşmeler yaptı. Irak yönetimi ile görüşmeler sonucu Bağdat hükümeti ile KDP yönetimi 9 Ekim 2020’de Şengal yönetimine son vermek için anlaşma imzaladı. Şengal’in Irak ordusu tarafından işgal edeceği maddeler arasında yer aldı. Federe Kürdistan Başbakanı Mesrur Barzani gibi isimler Irak yönetimine Şengal’i işgal etmeleri çağrılarını aralıklarla sürdürdü.
Nisan 2022’de Ankara’da
IŞİD’in Şengal’i işgaliyle tehcire maruz kalan Asuri-Süryanilerin soykırıma maruz kalan Êzîdiler’in yaraları kapanmadı. Acılar toplu mezarlar bulunurken, köleleştirilen kadın ve çocuklar bulunurken tazelendi. Kadın ve çocuklar köleleştirilip Türkiye gibi yerlerde köle pazarlarında satılmasına engel olunmadı. 2022’de bile Türkiye kentlerinde IŞİD’lilerin kaçırdığı Êzîdi kadınların varlığı tespit edildi. IŞİD’liler Êzîdi kadınları bırakma karşılığında çoğu zaman ailelerden fidye aldı.
En son Nisan 2022’de Ankara’da bir IŞİD’li tarafından esir tutulan Êzîdi bir kadın, Kanada’daki akrabaları tarafından 8 bin dolar verilerek kurtarıldı. 23 yaşına gelen Êzîdi Rojda Ankara’nın Kazan ilçesine bağlı Saray Mahallesi’nde yaklaşık üç yıl tutulmuştu.
Mesrur Barzani’nin 27 Ekim 2021’deki işgal çağrısı
KDP 2020’de AKP-MHP yönetimiyle ilişkileri artırırken KDP ve Türkiye Irak yönetimine Şengal’i işgal etmesi için yoğun baskı yaptı. 9 Ekim 2020’de KDP ve Irak yönetimi Bağdat’ta Şengal’i işgal etme ve özerk yönetime son verme anlaşması imzaladı.
KDP’li Federe Kürdistan Başbakanı Mesrur Barzani, anlaşma sonrası işgla için girişimlerini arttırdı. Mesrur Barzani 27 Ekim 2021’de Irak yönetimine Şengal’e ordu sokması için çağrı yaptı. Barzani “2021 MERI Forumu”nda yaptığı konuşmada şunları söyledi: “Anlaşmaya göre, Şengal’deki tüm güçler o bölgeyi terk etmeli. Irak ordusu ve Peşmerge kentin dışında olmalı, yerel güçler de kentin iç güvenliğini sağlamalı. Maalesef bu anlaşma uygulanmış değil. Irak Başbakanı Mustafa Kazimi de anlaşmanın uygulanmasını istiyor. PKK var Şengal’de, PKK’nin oraya gitmesi için hiçbir yol yok, Suriye’den o bölgeye gidiyorlar. PKK niçin Şengal’de? Yasal olmayan bir güç Şengal’de halkın seçime katılmasına engel oluyor ve kendilerini tehdit ediyor. Şengal Anlaşması ivedilikle uygulanmalı.” Mesrur Barzani, 15 Nisan 2022’de Dolmabahçe’de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile görüştükten sonra, AKP-MHP yönetimi 17 Nisan 2022 günü Pençe-Kilit adıyla KDP özel güçlerinin desteğiyle sınır ötesi operasyon başlattı. Avaşin, Zap ve Metina’ya kara ve havadan başlatılan operasyonda ilk kez Akıncı TİHA’lar (Taarruz İnsansız Hava Aracı) da denendi.
KDP’nin Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı’ndaki temsilcisi Liwa Abdulxaliq Tilet de Nisan 2022’de “Şengal’de bazı silahlı güçler var. Bu güçler Şengal’i terk etmezse, Irak hükümeti onlara karşı güç kullanarak Şengal’den çıkarmalıdır” açıklaması yaptı.
Mesrur Barzani kimdir?
Şengal’e döneük çağrıları yapan ve işgal saldırılarının arka perdesinde rol alan Mesrur Barzani kimdir?
Mesrur Barzani, KDP Başkanı Mesud Barzani’nin oğlu. 1992 sonrası İngiltere’nin başkjenti Londra’da dil eğitimi aldı. ABD’ye geçip Washington’da üniversite okudu. Ardından istihbaratçı oldu. 1998’de Federe Kürdistan’a döndü. KDP’nin 12. Kongresi’nde Merkez Komite’ye girdi. KDP tarafından Koruma ve İstihbarat Ajansı Genel Müdürü yapıldı. 2012’de güvenlik, askeri istihbarat ve diğer istihbarat servislerini denetlemek için oluşturulan Kürdistan Bölgesi Güvenlik Konseyi Başkanlığına getirildi. Yine Kürdistan Amerikan Üniversitesi (AUK) Mütevelli Heyeti Başkanı oldu. 10 Temmuz 2019’da Federe Kürdistan Başbakanı oldu.
HEWLER-ŞENGAL
