ÖHD İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu Marmara Bölgesi’nde bulunan 19 cezaevinde 6 ay içerisinde yaşanan hak ihlallerinin yer aldığı raporu açıkladı: Tecrit her yerde
Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Marmara Bölgesi’nde bulunan cezaevlerinde 2023 yılının ilk 6 ayında yaşanan hak ihlallerini içeren raporu yaptıkları basın açıklamasıyla kamuoyu ile paylaştı.
Dernek binalarında yapılan açıklamaya ÖHD’li avukatlar ve Marmara Tutuklu ve Hükümlü Ailelerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (MA TUHAYDER) Eşbaşkanları katıldı. Açıklamayı derneğin Hapishane Komisyonu üyelerinden Zelal Aydoğan yaptı.
Tecrit yayılıyor
Aydoğan, iktidarın son yıllarda toplumun tüm muhaliflerine yönelik baskılarını arttırdığını kaydederek, tüm bu gelişmelerin temel nedeninin İmralı’da uygulanan mutlak tecrit olduğunu ifade etti.
PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın 7 Ağustos 2019’dan bu yana avukatlarıyla dahi görüştürülmediğini ve 29 aydır hiçbir şekilde kendisinden haber alınamadığını belirten Aydoğan “Söz konusu ‘mutlak’ tecrit uygulaması benzer şekilde tüm hapishanelere yansıyor” dedi.
Kürtçe baskı altında
Tutukluların ortak faaliyet alanlarının ve dış dünya ile irtibata geçebilecek yayınların ortadan kaldırılarak yalnızlaştırmaya maruz bırakıldığını ifade eden Aydoğan, cezaevi idarelerinin tutuklulara karşı bu uygulamalarıyla adeta insanlık dışı muamele gösterdiğini belirtti. Cezaevlerinde Kürtçe’ye yönelik ayrımcı politikaların hukuk dışı olduğunu da aktaran Aydoğan, “Oysa hem ulusal hukukta hem de uluslararası hukukta dile yönelik ayrımcılık kesin olarak yasaklanmış, dolayısıyla bu engellemeler Ayrımcılık Yasağı’nın da ihlali niteliğinde olup, bu ihlallere derhal son verilmesi gerekmektedir” ifadelerine yer verdi.
İnfaz yakmalar keyfileşti
Tutukluların infazlarının yakılarak tahliyelerinin önüne geçildiği ve koşullu salıverilme haklarından yararlanamadıklarını ifade eden Aydoğan, “Mevzuatın düzenlediği bir şeyi bugün idare iyi halli olmama koşulu olarak değerlendirebilmektedir. Hapishanelerde bağımsız ve tarafsız kişiler tarafından oluşmayan, hiçbir hukuksal formasyonları olmayan bu kurulların verdiği kararların hukuki bir dayanağı bulunmamaktadır. Tamamen keyfiyete ve kurullarda yer alan kişilerin subjektif değerlendirmelerine dayalı bu kararlarla mahpusların kişi güvenliği ve özgürlük hakkı başta olmak üzere birçok temel hak ve özgürlükleri ihlal edilmektedir” ifadelerini kullandı.
Raporun detayları şöyle:
Hak ihlalleri
Raporda, Marmara Bölgesi’nde yer alan Edirne F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı, Edirne Kadın Kapalı, Tekirdağ 1 No’lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı, Tekirdağ 2 No’lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı, Tekirdağ 2 No’lu T Tipi Kapalı, Marmara 2 No’lu L Tipi Kapalı, Marmara 3 No’lu L Tipi Kapalı, Marmara 5 No’lu L Tipi Kapalı, Marmara 7 No’lu L Tipi Kapalı, Marmara Kapalı, Bakırköy Kadın Kapalı, Metris R Tipi Kapalı, Maltepe 1 No’lu L Tipi Kapalı, Gebze Kadın Kapalı, Kandıra 1 No’lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı, Kandıra 2 No’lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı, Ümraniye T Tipi Kapalı, Düzce T Tipi Kapalı ve Bolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları’nda yaşanan ihlallerin 6 aylık bilançosunun dernek üyesi avukatların, cezaevlerinde bulunan tutuklularla bire bir yaptıkları ziyaretlerde yine avukatlara gönderilen mektuplarla ve tutukluların aileleriyle yaptığı telefon görüşmelerinde ortaya çıktığı belirtildi. .
Edirne F Tipi Cezaevi
* Mahpusların yaptığı şikayet ve başvurulara infaz koruma memurları ve idare tarafından cevap verilmediği, mahpuslara ‘bakarız’ denilerek taleplerin geçiştirildiği aktarılmıştır.
* 3 kişilik hücrelerde 6-7 mahpusun kaldığı, bazı mahpusların yerde yatmak zorunda kaldığı ve kişisel eşyalarını koyacak yeterli dolaplarının olmadığı aktarılmıştır.
Edirne Kadın cezaevi
*Hücrelerde yapılan aramada mahpusların eşyalarının yere atıldığı aktarılmıştır.
* Hapishanenin yeni açıldığı, bu nedenle hücrelerin çok pis olduğu, inşaat molozları ve örümcek ağları olduğu, astım hastası olan bir mahpusun bu durumdan çok etkilendiği ve hastaneye gitmek zorunda kaldığı aktarılmıştır.
* Hapishanenin yeni açıldığı ve kapalı görüş yerlerinin hazır olmadığı gerekçesiyle kapalı görüşlerin uzun süredir yaptırılmadığı, mahpusların kapalı görüş haklarını kullanamadığı ve sadece ayda bir kere açık görüş yapabildikleri aktarılmıştır.
Tekirdağ 1 Nolu
* K. Ö., G. K., H. Ş., F. Ç., B. K., S. A. isimli mahpusların hasta mahpuslar olduğu, sağlık durumlarının hapishane koşullarında tutulmaya elverişli olmadığı, H. Ş. isimli mahpusun zona hastalığını geçirdiği, henüz iyileşmediği ve yaklaşık 3 haftadır yatağa bağımlı hale geldiği aktarılmıştır.
* Hastane sevklerinde bazı doktorların kelepçeli muayene dayattıkları, doktor tarafından muayene sırasında kolu kırık olan bir mahpusun kelepçesinin çıkarılmasının istenmediği, mahpusun ise kelepçeli muayene olmayı kabul etmediği için muayene olamadığı aktarıldı.
* A. O. isimli mahpusun idari gözlem kurulu tarafından ‘sorulan sorulara istenilen cevapları verilmediği’ için infazının 3 ay ertelendiği aktarılmıştır.
Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi
* Düzce T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundan sevk olan M. E. isimli mahpusa hapishane girişinde çıplak arama yapıldığı, çıplak aramayı kabul etmeyen mahpusun darp edildiği buna ilişkin olarak ise Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğu aktarılmıştır.
* Mahpusların idare ile hiçbir şekilde görüşemedikleri ve görüşme taleplerinin yanıtsız bırakıldığı yine yaşanan hak ihlallerine ilişkin olarak yaptıkları başvuruların tamamında neredeyse idarenin eylemlerinin cezasızlık ile sonuçlandığı aktarılmıştır.
* Marmara 7 No’lu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundan sevk gelen İ. E. isimli mahpusun ‘patlayıcı madde yapmayı bildiği’ iddiasıyla diğer tutuklularla ayrı tutulduğu aktarılmıştır.
* Açlık grevinde kalan mahpusların dişlerinin çürüdüğü ancak diş tedavilerinim yapılmadığı aktarılmıştır.
* Yeni tutuklanan bir mahpusun sayım sırasında ayağa kalkmadığı gerekçesiyle infaz koruma memurları tarafından darp edildiği aktarılmıştır.
Marmara 2 Nolu
* Kurum müdürünün mahpuslara ‘Ben dağda sizin gibilerle çok savaştım, size de burada nefes aldırmayacağım’ şeklinde tehditlerde bulunduğu, mahpuslara yoğun bir psikolojik şiddet uygulandığı aktarılmıştır.
Marmara 3 nolu
* Koğuş havalandırmalarındaki teller nedeniyle gökyüzü ile temasın da sınırlandırıldığı ve temiz hava sirkülasyonunun azaldığı aktarılmıştır.
* Hasta tutukluların hastanedeki bazı doktorların yaklaşımlarının ötekileştirici olduğu aktarılmıştır.
Marmara 5 No’lu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu
* M. K. İsimli mahpusa hastane sevki sırasında memurlarla tartıştığı için hücre cezası verildiği aktarılmıştır.
* Koğuşlarda yapılan tamirat ve tadilat işlerinde mahpuslardan para alındığı aktarılmıştır.
Marmara 7 No’lu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu
* Hapishane idaresi tarafından verilen disiplin cezalarının mahpusların koşullu salıverilme tarihlerine veya bu tarihlere yakın tarihlere denk getirilmeye çalışıldığı, yine mahkeme kararlarının uygulanmadığı aktarılmıştır.
* Ayrıca pandemi döneminde verilen temizlik malzemelerinin artık verilmediği, mahpusların kendi imkanları ile bunları karşılamaya çalıştığı aktarılmıştır.
* Koğuş içindeki odalarda bir kişi kalması gerekirken 3 kişi kaldığı, koğuşta toplam 21 kişi olduğu ve koğuşta kapasitenin üstünde mahpusun kaldığı aktarılmıştır.
* Ocak ayında M. G. ve M. S. Y. isimli mahpusların hastane sevki gerekçesiyle koğuşta çıkarılıp daha küçük bir odaya konulduğu ve burada saatlerce bekletildikten sonra ‘araç yok’ , ‘seni unuttuk’ denilerek hastane sevkinin yapılmadığı aktarılmıştır.
* Ocak ayında F. E. isimli mahpusun samimiyet tasdiki beyanında bulunmadığı gerekçesi ile koşullu salı verilmesinin ertelendiği aktarılmıştır.
Marmara Kapalı Ceza İnfaz Kurumu
* Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü olmamasına rağmen isteği dışında tekli odada tutulan D. S. İsimli mahpusun revir dönüşü infaz koruma memurları tarafından etrafının sarıldığı ve sözlü şiddete maruz kaldığı, ‘gözümüz üstünde seni buradan sürgün ettireceğiz’ denilerek tehdit edildiği aktarılmıştır.
* S. A., B. K., D. S. isimli mahpusların cezalarının tekli hücrelerde kalmayı gerektirmemesine rağmen idarenin insiyatifi ile tekli hücrelerde tutulduğu, bu hücrelerin hepsinin birbirinden uzak olduğu ve mahpuslar üzerinde tam izolasyon politikası uygulandığı, diğer 3 kişilik hücrelerdeki mahpusların ise yan yana hücrelerde kalmalarına izin verilmediği, hücrelerin farklı koridorlarda olacak şekilde düzenlendiği, bu konuda mahpusların idare ile olan tüm diyalog çabalarına karşın sonuç alamadıkları aktarılmıştır.
* Mahpusların arkadaş görüşçüsü olarak yazdırmak istedikleri kişilerin çoğunun kabul edilmediği, güvenlik soruşturmasından geçemediklerinin, hakkında soruşturma olan kişilerin arkadaş görüşçüsü olarak kabul edilmediği aktarılmıştır.
* N. K. ve Ç. A. isimli mahpusların müebbet hapis cezalarının 1 yıl önce dolmasına rağmen 3 ve daha fazla hücre cezası almaları nedeniyle koşullu salıverilme hakları olmadığı ve infazlarının yandığının bildirildiği, 1 yıldır tahliye edilmedikleri aktarılmıştır.
Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi
* Mahpusların, diyalog zemini olmadığından çözülemeyen sorunlarına ilişkin gösterdikleri en ufak tepkinin dahi kendilerine disiplin soruşturması ve disiplin cezası olarak geri döndüğü aktarılmıştır.
* Aramalara erkek askerlerin katıldığı, mahpusların buna itiraz ettiği ancak bu şekilde talimat geldiğinin söylendiği aktarılmıştır.
Metris
* E. A., S. Y., A. Ç. isimli hasta mahpuslar başka bir hücrede tek tutulan A. K. isimli hasta mahpus ile yan yana getirilmeleri taleplerinin gerekçesiz bir şekilde reddedildiğini, mahpusların daha sonra Bakırköy Cunhuriyet Başsavcılığına başvuru yaptığı, bunun sonucunda S. Y. İsimli hasta mahpusun A. K. İsimli hasta mahpusun yanına getirildiği, S. Y. belden aşağısının felçli olduğu ve A. K. isimli mahpusun ALS hastası olmasına ve hapishanede tek kalamayacaklarına ilişkin raporları olmasına rağmen bu şekilde tutulmaya devam edildiği, E. A. İsimli mahpusun iki elinin ampüte olduğu, A. Ç. İsimli mahpusun ise disleksi hastası olduğu ve denge sorunu yaşadığı, birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılamakta zorlandıkları aktarılmıştır.
* 2020 yılının Aralık ayında boynundan aşağısı tamamen felç olduğu için Anayasa Mahkemesi’nin tedbir kararı ile infazı ertelenen mahpus Abdullah Turan’ın tahliyesinden sonra cezaevi idaresinin özellikle E. A. ve S. Y. İsimli mahpuslara tavır aldığı, bu nedenle idare tarafından yanlarına kimsenin verilmeyeceğinin söylendiği aktarılmıştır.
* A. K. İsimli ağır hasta mahpusun durumunun oldukça kötüye gittiği, temmuz ayında kalp krizi geçirdiği ve 45 kiloya kadar düştüğü, buna ilişkin olarak infaz erteleme başvurularının sürüncemede bırakıldığı, daha önce yapılan başvuruların ise reddedildiği aktarılmıştır.
Gebze Kadın Cezaevi
* Savcılık ve İnfaz Hakimlikleri tarafından alınan kararların genelde mahpuslar aleyhine olduğu aktarılmıştır.
* Açık ve kapalı görüş ziyaretlerinin çok erken saatlerde yapılması nedeniyle şehir dışından gelen ailelerin sıkıntı yaşadığı aktarılmıştır.
* Görüntülü telefon görüşmelerinin örgütlü suçlar kapsamında hapishanede bulunan mahpuslara uygulanmadığı aktarılmıştır.
* Mahpuslara hastane randevularının 7-8 aylık veya 1 yıl sonrasına yayıldığı bu sebeple hastane sevklerinin geciktiği bilgisi paylaşıldı.
Kocaeli 1 Nolu
* B. A. İsimli trans kadın mahpusun başka bir hapishaneden isteği dışında getirildiği ve tek başına tutulduğu, diğer kadın mahpuslarla iletişim kurmasına izin verilmediği aktarılmıştır.
* Hücrelerde yapılan aramaların özel ekipler tarafından yapıldığı ve bu ekiplerin provakatif davrandığı aktarılmıştır.
* Hapishanenin alt yapısının uygun olmadığı gerekçesiyle görüntülü konuşma yaptırılmadığı, sadece normal telefon görüşü uygulandığı aktarılmıştır.
Kocaeli 2 No’lu F Tipi
* 06.02.2023 günü 15 kişiden oluşan memur topluluğun hücreye girdiği, memurların direk H. A.’yı hedef aldıkları, ağzını ve burnunu kapatılarak nefes almasına engel oldukları ve bu şekilde süngerli odaya götürüldüğü, buna karşı ise orada bulunan R. B.’nin slogan atmaya başladığı, sloganlardan sonra aynı şekilde R. B.’nin de zorla başka bir süngerli odaya götürüldüğü, iki mahpusun da üst alt elbiselerinin çıkarıldığı ve elleri ters şekilde plastik kelepçe ile bağlandığı ve ayak kısımlarının da bağlanarak süngerli odaya atıldıkları, bu sırada T. Ş. isimli infaz koruma memurunun H. A.’yı ‘Sizi öldüreceğiz. Size ne yapacağımızı biliyoruz. Siz öleceksiniz. Bozkurtlular geldi’ şeklinde tehdit ettiği, H. A. ve R. B.’nin yaklaşık 2 saat elleri ayakları bağlı bir şekilde süngerli odada kaldığı, mahpusların konu ile ilgili yazdıkları mektup ve dilekçelerin işleme alınmadığı, mahpusların ayrıca suç duyurusunda bulunduğu aktarılmıştır.
* Hastane randevularının çok uzak tarihlere verildiği, N.B. isimli mahpusun bütün dişlerinin döküldüğü, buna rağmen implant tedavisinin yapılmadığı, mahpusların 2 gün revire çıkarıldığı, 1 gün diş doktorunun muayene ettiği aktarılmıştır.
* Her aramada mahpusların defterlerine, dilekçe örneklerine, kişilere ait dosyaların evraklarına, mahpusların savunmalarına ilişkin materyallere el konulduğu aktarıldı
* Mahpuslara açlık grevi sonrası verilen diyet yemeklerinin vejeteryan yemeği olarak mahpuslara verildiği, bu noktada özel beslenme şekline sahip mahpusların beslenmelerine dikkat edilmediği aktarılmıştır.
* Ziyarete gelen ailelere ziyaret öncesinde ince aramaya varan, çok daha sıkı arama yapıldığı aktarılmıştır.
Düzce T Tipi
* İ. Y. İsimli mahpusun ocak ayında infaz koruma memurları tarafından fiziksel şiddete maruz bırakıldığı, bu sırada kolunun kırıldığı, daha sonrasında İ.Y. isimli mahpusun isteği dışında başka bir hapishaneye sevk edildiği, aynı dönemde M. E. İsimli mahpusun da fiziksel şiddete maruz bırakıldığı aktarılmıştır. Haziran ayında S. T. isimli mahpusa ise hastane sevki sırasında 3 kez açık ağız araması dayatıldığı aktarılmıştır.
* Mahpuslara hastane sevklerinde ağız içi araması dayatıldığı, kabul etmeyen mahpuslar karşı güç kullanıldığı, bu güç kıllanımı sırasında birçok kez mahpuslarda kemik kırılmaları meydana geldiği aktarılmıştır.
* 06.07.2023 tarihinde T. A. İsimli mahpusun koğuşta kan kusmasına rağmen revir personeli tarafından duruma ilişkin infaz koruma memurlarının şahitliğinin arandığı, doktor tarafından mahpusa aynı durumun gerçekleşmesi halinde önce infaz koruma memurlarının görmesi gerektiğinin söylendiği ve mahpusun koğuşa geri gönderildiği, mayıs ayında M. K. İsimli mahpusun burnunun kanadığı, orada da revir doktorunun benzer bir tutumun olduğu, infaz koruma memurlarının şahitliği olmadan hastane sevki yazmadığı aktarılmıştır.
Bolu F Tipi
* Sene başında hapishane müdürünün değişmesiyle hak ihlallerinde artışlar olduğu, infaz koruma memurlarının da davranışlarının değişmeye başladığı aktarılmıştır.
* Koğuş aramalarında ‘daha bunlar iyi günleriniz’ gibi provakatif söz ve davranışlara maruz kaldıkları, usule aykırı olduğu halde arama yapılan hücreden çıkarıldıkları aktarılmıştır.
* İdare ve Gözlem Kurulları iyi hal değerlendirme kararlarının mahpusların görüşmeye çağırılmadan alındığı ve mahpuslar hakkında uyku düzenine uymama, az kitap okumuş olma, elektrik ve su tasarrufu yapmama gibi gerekçelerle iyi halli olmadıkları yönünde kararlar verildiği, mahpusların koşullu salıverilme haklarının bu gerekçelerle engellendiği, bu kararlara karşı infaz hakimliği ve Ağır Ceza mahkemesine yapılan başvurulardan da olumlu sonuç elde edilemediği, infaz hakimliğinin kabul ettiği itirazlara da savcılık tarafından itiraz edildiği, mahpusların lehine olan kararların ağır ceza mahkemesinde kaldırıldığı, bu şekilde şimdiye dek bilinen 15 mahpusun tahliyesi engellenmiş olduğu, 6 mahpusun ise Mayıs ve Haziran aylarında tahliye edildiği aktarılmıştır.
* Hapishane idaresi ile bu ihlallerin giderilmesi ve çözüm bulunmasına yönelik görüşme yapılmaya çalışıldığı, hapishane 1. Müdürünün görüşme taleplerini reddettiği, genel tavrın da taleplerin reddedilmesi şeklinde olduğu aktarılmıştır.
* Hapishanede 20’ye yakını ağır hasta olmak üzere 30’dan fazla hasta mahpus bulunduğu, hapishanede kalmalarının sağlıkları açısından tehlikeli olmasına rağmen tahliye edilmedikleri aktarıldı.”
HABER MERKEZİ
