Maksat zulüm olunca bahane çok – 1
İGK işkence aracına dönüştü
‘Suyu tasarruflu kullanmadın’, ‘maneviyatı güçlendiren toplantılara neden katılmadın’, neden Sayın Öcalan dedin’ gibi bahanelerle 500’ün üzerinde tutsağın infazı İnfaz Gözlem Kurulu’nun keyfi kararları yakılmaya devam ediyor
Selman Çiçek
Cezaevlerindeki tutsaklara dönük hak ihlalleri devam ederken son iki yıldır İnfaz Gözlem Kurullarının kararları ile infazları yakılıyor. İnsan Hakları Derneği’nin 2023 verilerine göre 29 Aralık 2020’de kurulan İdare ve Gözlem Kurullarının verdiği kararlar nedeniyle 426 tutsağın infazı yakıldı. 2024’ün ilk 8 ayında bu sayının 500’ün üzerine çıktığı tahmin ediliyor. Kimi tutsakların cezaları 2 yıldır bitmesine rağmen keyfi bir biçimde tutulmaya devam ediyor.
İnfaz Gözlem Kurullarının tutsakların infaz yakma gerekçeleri ise trajikomik bir durum. “Suyu neden tasarruflu kullanmadın”, “Sayın Öcalan dedin”, “Arkadaşın gönderdiği mektup sakıncalı”, “Neden cezaevinde örgütte ayrılmadın”, “Manevi toplantılara neden katılmadın”, “Osmanlı coğrafyasında kalan halklar arasında savaştan en olumsuz etkilenen Kürtler ve Kürdistan’dır dediğin için” gibi gerekçelerle tutsakların infazları yakıldı. İGK’nin kararları tutsaklar üzerinde bir işkence aracına dönüştü.
Son iki yılda infazları yakılan bazı tutsakların gerekçeleri:
Ayhan BAYAR: Diyarbakır (Kapatılan) 7. Devlet Güvenlik Mahkemesinin 22/04/1998 tarihinde ceza almış ve yaklaşık 30 yıldır cezaevindedir. Urfa 1 No’lu T Tipi Kapalı Hapishanesinde kalmakta olan tutsak 14/04/2024 tarihinde tahliye olması gerekirken idare tarafından 14/04/2024 tarihinden kısa bir süre önce hakkında koğuşta bulunan “örgüte müzahir bir kitabın üstünde ismi yazılı” gerekçesi ile keyfi bir şekilde disiplin cezası vererek 11 gün hücre cezası almasına ve bu nedenle “iyi halli” olmasının önünü kapatarak kurula dahi çıkarmamıştır.
2 yıldır tahliye edilmiyor
İsmail Hakkı TURSUN: Diyarbakır (Kapatılan) 2. Devlet Güvenlik Mahkemesinin 06/05/1997 tarihinde Müebbet hapis cezası aldı. 30/12/1992 tarihinde tutuklanmış o tarihten bu yana 31 yıldır cezaevindedir. Şu an Urfa 2 No’lu T Tipi Kapalı hapishanesinde kalmaktadır. İsmail Hakkı TURSUN koşullu salıverilme kapsamında tahliye olması gerekirken Urfa 2 No’lu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu idaresi tarafından hukuka aykırı kararlar ile 3 kez olmak üzere her defasında 6 ay ertelenerek yaklaşık 2 yıldır engellenmektedir. İsmail Hakkı Tursun İdari gözlem kurul kararından ve üst mahkemelerin de hukuksuz kararlarından kaynaklı tahliye olamamaktadır.
Öcalan, Kürdistan dediği için
Hayrettin ADLIĞ: Elazığ 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde kalmaktadır. Diyarbakır DGM’de yargılanıp ve müebbet hapis cezası aldı. 21/01/2023 tarihinde koşullu salıverilme hakkı engellenerek üç hücre cezası gerekçe gösterilerek infazı yakıldı. Hücre cezaları ise; Bolu F Tipi Cezaevi Disiplin Kurulu Başkanlığının Kararı ile Adalet Bakanlığına yazdığı dilekçede ‘Sayın Öcalan’ ifadesini kullandığı gerekçesiyle 11 gün hücre cezası, Bolu F Tipi Cezaevi Disiplin Kurulu Başkanlığı kararıyla mahpusa, mahrem alanlarını da görecek şekilde kameraların takılmasının ardından kameranın yönünü mahrem alanlarına bakan kısımdan uzaklaştırma isteğiyle dokunmasından ötürü ‘kamu malına zarar vermek’ suçlamasıyla 5 gün hücre cezası, Elazığ Yüksek Güvenlikli Cezaevi İdaresi Disiplin Kurulu Başkanlığının kararıyla mahpusa, savunma amaçlı hazırladığı dosyada geçen ‘Osmanlı coğrafyasında kalan halklar arasında savaştan en olumsuz etkilenen Kürtler ve Kürdistandır’ cümlesi gerekçe gösterilerek 5 gün hücre cezası verildi. Mahpus, haklarını kullanırken maruz kaldığı engellemeler sebebiyle hücre cezaları almış ve 2021 yılından beri hiçbir disiplin cezasının bulunmamasına rağmen koşullu salıverilmeden faydalandırılmamaktadır.
İGK’nin tuhaf sorusu
Serdar ŞİTİLAY: Elazığ 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde kalmaktadır. Diyarbakır 1. DGM tarafından müebbet hapis cezası verilmişti ve koşullu salıverilme tarihi 5 Nisan 2023 tarihiydi. İdare ve Gözlem Kurulu 2 kez değerlendirmesinde de mahpusun yeniden suç işleme ihtimalinin yüksek olduğu, pişmanlık göstermediği tespit edildiğinden tekrardan iyi halli olmadığı bu sebeple koşullu salıverilmesinin uygun olmadığı kararı verdi. Kurul’da en son 02/04/2024 tarihinde bu kez “Bir yere bomba atmak, çatışmak normal bir durum mudur?” şeklinde soru soruldu. Şitilay, soruya karşılık kişisel düşüncesini açıklamaya zorlama durumuna tepki gösterdiği için iyi halli olmadığı gerekçesi ile 3’üncü kez koşullu salıverilme hakkı engellenmiştir.
Açlık grevine girdin
Ayfer BAŞLIĞ: Bayburt M Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuluyor. Şirnex’in Silopiya (Silopi) ilçesinde 2016 yılında ilan edilen sokağa çıkma yasağı sırasında gözaltına alınan Başlığ, “Örgüte üye olma” iddiasıyla tutuklanarak, cezaevine konuldu. Yargılandığı davada 9 yıl hapis cezasına çarptırılan Başlığ, 2025 yılının Şubat ayında tahliye olacaktı. Ancak Başlığ’ın infazı, Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı Leyla Güven tarafından İmralı tecridine karşı 8 Kasım 2018 tarihinde başlatılan ve tüm cezaevlerine yayılarak, 200 gün süren açlık grevine katıldığı gerekçesiyle yakıldı.
Kurallara göre spor yapmadın
Fahriye CEYLAN: Amed’de 1992 yılında gözaltına alındıktan sonra tutuklandıktan sonra yargılandığı Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde (DGM) “devletin birlik ve bütünlüğünü bozmak” iddiasıyla müebbet hapis cezası verildi. Tahliyesi, infaz süresini tamamlamasına rağmen çeşitli gerekçelerle engelleniyor. Henüz 18 yaşındayken cezaevine konulan Ceylan, tutuklu olduğu süreçte sırasıyla Amed, Êlih ve Adana’da bulunan cezaevlerinde tutuldu. Ceylan, en son Alanya L Tipi Kapalı Cezaevi’ne sevk edildi. Ceylan, 2022 yılının Ocak ayında tahliye olması gerekiyordu. Ancak Ceylan’ın tahliyesi, “samimi beyanda bulunmama”, “pişman olmama” ve “kurallara göre spor yapmama” gerekçesiyle 6’ncı kez ertelendi. Ceylan’ın tahliyesi, son olarak İdare ve Gözlem Kurulu’nun raporu üzerine 11 Nisan’da 3 ay daha uzatıldı. Tahliyenin 6’ncı kez uzatılmasına da benzer gerekçeler gösterildi.
Gönderilen mektup infaz yakma gerekçesi
Salih Gün: Ankara Sincan 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan ağır hasta tutsak Salih Gün, 30 yıllık cezasının infazını tamamlamasına rağmen tahliye edilmiyor. Devlet baskıları nedeniyle 1992 yılında Şirnex’in Qileban (Uludere) ilçesinden göç ettiği Antalya’da gözaltına alınan Gün’e, çıkarıldığı Devlet Güvenlik Mahkemesi’nce (DGM) “Devletin birliğini ve bütünlüğünü bozmak” iddiasıyla müebbet hapis cezası verildi. 32 yıllık tutukluluğu süresince birçok cezaevinde tutulan Gün’ün, cezaevi koşullarından kaynaklı şeker ve tansiyon başta olmak üzere birçok ağır hastalıkları oluştu. Kalp, bel fıtığı, eklem romatizması ve kronik otit hastası olan Gün, aynı zamanda kronik migren ve sinüzit hastalıklarıyla mücadele ediyor. Sağ kulağında yüzde 72 işitme kaybı olan Gün, 30 yıllık cezanın infazını tamamlamasına rağmen pişmanlık dayatması adı altında verilen farklı disiplin cezaları nedeniyle 2 yıldır tahliye edilmiyor. Gün’ün arkadaşları tarafından cezaevine gönderilen kitapları da infaz yakmaya gerekçe yapıldı.
Neden örgütten ayrılmadın
Soydan AKAY: Silivri 9 No’lu F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan Soydan Akay (49), 1993 yılında “PKK Ege Bölge Sorumlusu” olduğu iddiasıyla İzmir’de tutuklandı. Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) tarafından yapılan yargılamalarda, Akay’a müebbet hapis cezası verildi. 30 yıldır cezaevinde bulunan Akay, bugüne kadar sırasıyla İzmir, Aydın, Nazilli, Kırıklar, Sêrt, Amed ve Maltepe cezaevlerinde tutuklu kaldı. 2018 yılında prostat kanseri teşhisi konulan ve eklem romatizması, Hepatit B, kalp spazmı gibi birçok hastalığı nedeniyle İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) hasta tutuklular listesinde yer alan Akay, 2021 yılında kontrol için cezaevi kampüsü içerisindeki hastanenin bekleme salonunda 10’a yakın jandarma olmasına rağmen sivil giyimli bir kişinin yumruklu saldırısına uğradı. Akay, ağır kanser hastası olmasına rağmen 5 yıldır cezaevinde bir hücrede tutuluyor 30 yıllık tutukluluğunun ardından 11 Ağustos’ta tahliye edilmesi beklenen Akay, Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu’nun, “mahkûmiyetine esas oluşturan terör örgütünden ayrılmadığına dair” hazırlanan rapor gerekçesiyle infazı 6 ay ertelendi.
Pişmanlık dayatması
Osman Kapan: Şirnex’in Hezex (İdil) ilçesine bağlı Xirabaşeref köyünde 1993 yılında askerlerce yapılan ev baskınlarında gözaltına alındı. Devlet Güvenlikli Mahkemesi’nde (DGM) “Devletin birliğini ve bütünlüğünü bütünlüğü bozmak” iddiasıyla müebbet hapis cezası verildi. Tutuklu Kapan, cezasının 4’te 3’ü olan 30 yılını 13 Nisan‘da tamamladı. Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi İdari ve Gözlem Kurulu’nun “pişmanlık” dayatmasını reddeden Kapan’ın infazı, “iyi halli değil” gerekçesiyle 3 ay ertelendi. İnfaz ertelemesi 13 Temmuz’da sona eren Kapan’ın tahliyesi bir kez daha engellendi. İdare ve Gözlem Kurulu, aynı gerekçesiyle Kapan’ın tahliyesi 4 ay daha erteledi.
Ahmet Zenger: Şirnex’in Hezex (İdil) ilçesine bağlı Xirabêşeref köyünde 1993 yılında askerlerce evi basılarak işkenceyle gözaltına alındı. Zenger’e, çıkarıldığı Devlet Güvenlik Mahkemesi’nce (DGM) “Devletin birliğini ve bütünlüğünü bozmak” iddiasıyla 36 yıl hapis cezası verildi. Verilen hapis cezasının süresi 4 Şubat’ta tamamlanan Zenger, Giresun Espiye L Tipi Kapalı Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu’nun “pişmanlık” dayatmasını kabul etmediği gerekçesiyle tahliye edilmedi. İdare ve Gözlem Kurulu, Zenger’in tahliyesini 6 ay erteledi. Bir kez daha kurula çıkarılan Zenger’in tahliyesi, aynı gerekçeyle 6 ay daha uzatıldı. Zenger, infazı dört kez ertelendikten sonra 25 Temmuz’da tahliye edildi.
Suyu tasarruflu kullanmadın
Bolu Cezaevi’nde Mart 2022’de başlayan infaz yakmaları sonucu 12 tutuklunun infazı “Suyu tasarruflu kullanmadın”, “Örgütten ayrılmama”, “Örgütten ayrıldığına ilişkin pişmanlık dilekçesi vermeme”, “Manevi etkinliklere katılmama” gibi gerekçelerle sayısız kez yakıldı. Tutukluların infazı Mart ayı içerisinde bir kez daha yakılarak, tahliyeleri Haziran 2023’e ertelendi. Bir yılı aşkın sürede tahliyeleri ertelenen tutuklulardan Erdal Tuncer’in infazı 5, Adnan Karakaş, Seyfettin Bahar ve Osman Aslan’ın 3, Nizam Algünerhan, Fuat Güler, Ferit Orak, Abdülhamit Babat, Mehmet Zahar, Yahya Anık, Musa Şanak ve Mehmet İnal’ın ise 2’nci kez yakıldı.
Karabük’te 9 tutsağın infazı yakıldı
Farklı gerekçelerle 1990’lı yıllarda tutuklanan ve şu an Karabük T Tipi Kapalı Cezaevi’nde rehin tutulan 9 Kürt siyasi tutsağın infazı Cezaevi ve Gözlem Kurulu tarafından yakılarak, tahliye edilmeleri engelleniyor. Tutsaklardan Ejder Doğan, Mustafa Karakaya, Ali Koç, Aydın Kudat, Abdurrahman Güner, Mehmet Sarı’nın tahliye haklarının üzerinden bir yıl geçerken, Abdullah Ok’un 6 ay, Halil Temel ve Adem Oktay’ın ise 3 aydır tahliyesi engelleniyor.
YARIN: ÖHD Hapishaneler Komisyonu Eşsözcüsü Av. Ayşe Şehriban Demirel, İGK’nin verdiği infaz erteleme kararlarını değerlendirdi.
