Bir yılı daha geride bıraktık. Türkiye’de özellikle Kürt dili ve kültürü üzerindeki asimilasyon politikaları yıl boyunca kendini gösterdi. Kürtçe tiyatrolar yasaklandı, Kürt sanatçılar tutuklandı, konserler engellendi. Sadece Kürtçe değil, Türkçe tiyatro yapan birçok muhalif sanatçının oyunları da ülkenin birçok ilinde eşitli bahaneler üretilerek ya yasaklandı ya da salon verilmedi. Hal vaziyet böyle iken güzel şeylerde olmadı değil. Mart ayında ilk defa İstanbul’da Kürt Film Günleri düzenlendi. Puccini’nin Tosca’sı Kürtçeye çevrildi. Yönetmen Emin Alper’in Kız Kardeşler filmi İstanbul Film Festival’inde En İyi Film dahil toplam 5 dalda ödüle layık görüldü. Biz de bir yıl boyunca heybemizde kalanları sizler için derledik.
Paris Operası Grevde
Paris Operası balerinleri, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanel Macron’un emeklilik planını “Kuğu Gölü”yle protesto etti. Klasik baleye sekiz yaşında başlayan balerinler, emeklilik yaşlarının 42’den 64’e yükseltilmesine karşı çıktı. Opera binasına asılı pankartlarda “Paris Operası Grevde” ve “Kültürümüz tehlikede” ifadeleri yer aldı.
Yasak ve engeller
– Rojava Film Komünü tarafından düzenlenmesi plananan Uluslararası Rojava Film Festivali, Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Suriye’yi işgal etmesi nedeniyle iptal edildi.
– Halkların Demokratik Partisi (HDP) Adana İl Örgütü tarafından düzenlemek istediği Kürt Tiyatro Günleri, Adana Valiliği tarafından yasaklandı.
– Kürt sanatçı Mem Ararat’ın Van’da vereceği konser valilik tarafından yasaklandı.
– Mardin’in Nusaybin Belediyesi tarafından 28 Temmuz’da yapılması planlanan açık hava konseri etkinliğini kaymakamlık yasakladı.
-Suruç Katliamı’nda yaşamını yitiren 33 gencin hikayesinin anlatıldığı ‘Gitmek’ belgeselinin İstanbul gösterimi emniyet ve kaymakamlık tarafından yasaklandı.
– Nazım Hikmet’in ‘Taranta-Babu’ya Mektuplar’ adlı şiirinden uyarlanan ve Harun Güzeloğlu’nun yönettiği Taranta Babu oyunu Erzincan’da müftülük, AKP’li Gebze Belediyesi ve MHP’li Amasya Belediyesi tarafından yasaklandı.
– Oyuncu Levent Üzümcü’nün “Anlatılan Senin Hikayendir” oyunu Artvin’in Hopa ilçesi ile Hatay İskenderun’da yasaklandı.
– Ankara Birlik Tiyatrosu’nun (ABT) oyunu ‘Aman Başkan Duymasın’, 15 Aralık’ta Malatya Kongre Merkezi Kemal Sunal Salonu’nda sahnelenmesi ‘Tadilat Yapılıyor’ gerekçesiyle engellendi.
– Burdur Sanat Tiyatrosu’nun Sinop’ta sahneleyeceği, İlker Görkem’in yazıp yönettiği “Yiyin Efendiler” adlı oyun Kültür Bakanlığı’na bağlı Sinop Kültür Merkezi’ndeki gösterimi iptal edildi.
2019’da 5 film öne çıktıo ‘İşçi sınıfının yönetmeni’ olarak tanınan Ken Loach’ın Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye için yarışan ‘Üzgünüz, Size Ulaşamadık.’
– Dünya prömiyerini 72. Cannes Film Festivali’nde yapan Pedro Almador’un Acı ve Zafer’i.
– Bu yıl 72.’si düzenlenen Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü’nü kazanan yönetmen Bong Joonho’nun Parazit adlı filmi.
– 38. İstanbul Film Festivali’nde En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödülleri dahil toplam 5 dalda ödül alan Emin Alper imzalı Kız Kardeşler filmi.
– 3 buçuk saat uzunluğunda olan Netfilix yapımı Martin Scorsese’nin The Irisman filmi.
– Mezopotamya Kültür Merkezi’nin (MKM) gruplarından olan Koma Gulên Xerzan “Ji Bîr Nabin” (Unutulmazlar) adlı ilk albümünü yıllar sonra yeniden yayınladı. Albüm 1992 yılında Kom Müzik’in yayınlanan ilk Kürtçe albümü idi.
– Bajar müzik grubu 10. yılını “Ser û bin” (Altüst) albümü ile kutladı. Albümde Kürtçe ve Türkçe 12 eser yer alıyor.
– Almanya’da yaşayan Adir Jan’ın Kurmanci ve Kirmanckî eserlerin yer aldığı Leyla albümü. “Cosmopolitan Kurdesque” adını verdiği Jan, bu albümle Transglobal World Music Charts’ın en iyi 100 albümleri arasındaki yerini aldı.
– Baran Bozyel’in ikinci albümü olan Çûka Reş’te (Siyah Kuş) 9’u Kürtçe 2’si Türkçe 11 eser yer alıyor.
– Soranice müziğinin güçlü isimlerinden Adnan Kerim’in “Şewba” albümü Kom Müzik etiketi ile raflardaki yerini aldı. Çek Ulusal Senfoni Orkestrası eşliğinde albümde üç eser yer alıyor.
Kürdistan’a yine sansür
– Dünyaca ünlü Brezilyalı yazar Paulo Coelho’nun, Saadet Özen’in çevirisiyle Can Yayınları tarafından basılan ‘On Bir Dakika’ adlı romanındaki “Kürdistan” kelimesi sansürlendi. Orijinal metinde yer alan “Bir internet kafeye girdi ve Kürtlerin Kürdistan’dan, şu an Türkiye ile Irak arasında bölünmüş, var olmayan bir ülkeden geldiklerini öğrendi” cümlesi sansürlenerek yerine “Kürtlerin Ortadoğu’da yaşadığı yazıyordu” ifadeleri yer aldı.
– Yapı Kredi Yayınları’nın, 17. yüzyılda Evliyâ Çelebi tarafından kaleme alınan 10 ciltlik Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde yer alan ‘Kürdistan’ kelimesini sansürleyerek ‘Kürt diyarı’ olarak değiştirdiği ortaya çıktı.
Kürt Film Festivali 2019 yılında ilki gerçekleşen İstanbul Kürt Film Festivali, 6-10 Mart tarihleri arasında kapılarını sinema takipçilerine açtı. Mezopotamya Sinema tarafından organize edilen festivalde toplam 33 film ve belgesel festival takipçileri ile buluştu.
Puccini’nin Tosca’sı Kürtçe’de
Kawa Nemir, Giacomo Puccini’nin “Tosca” isimli operasını Kürtçe’ye çevirdi. Çeviriyi Kürtçe tiyatroya uyarlayan Celil Toksöz de oyunun yönetmenliğini yapıyor. Theater Rast tarafından sahnelenen oyun Avrupa’nın birçok kentinde sahneleniyor.
Konserini iptal etti
Kürt sanatçı Kayhan Kalhor, Türkiye’nin Kuzey Suriye’ye yönelik saldırısını protesto ederek, 13 Ekim’deki Cemal Reşit Rey Konser Salonu’ndaki “Horasan’dan Anadolu’ya-Erdal Erzincan & Kayhan Kalhor” etkinliğine katılmayacağını açıkladı.
Aramızdan ayrılanlar
-Mîrê Bilurê (Kavalın miri) olarak bilinen Kürt sanatçı Egidê Cimo (1932-2019), 30 Ocak’ta Ermenistan’da yaşama veda etti.
-Oyuncu Yıldız Kenter (1928-2019), 17 Kasım’da İstanbul’da yaşama veda etti.
-Tiyatro oyuncusu Jale Birsel (1927-2019), 17 Kasım’da İzmir’de yaşama veda etti.
-Tiyatro oyuncusu Ayşen Gruda (1944-2019), 23 Ocak’ta İstanbul’da yaşamını yitirdi.
-Şair küçük İskender (1963-2019), 3 Temmuz’da İstanbul’da yaşama veda etti. Tarık Ünlüoğlu (1957-2019),
1 Ekim’de İstanbul’da yaşama veda etti.
-Süleyman Turan (1936-2019), 10 Eylül’de İstanbul’da yaşama veda etti. Dilber Ay (1956-2019), 29 Nisan’da Ankara’da yaşama veda etti.
Neğşirvan Güner derledi
