İktidar birçok il ve ilçede sanat etkinliklerini yasakladı. Son olarak Zeytinli Rock Festivali’nin de yasaklanmasının ardından KÜLTÜR SANAT-SEN Genel Başkanı Ahmet Özbek, sanatçılara örgütlü mücadele çağrısı yaptı.
Çeşitli gerekçelerle ardı ardına yasaklanan sanat etkinliklerine ilişkin kamuoyunun tepkisi sürüyor. 2022’nin başından bu yana iptal edilen sanat etkinliklerinin yanı sıra sokakta Kürtçe müzik yapan pek çok sanatçı, polis tehdidi ve ırkçı saldırılara maruz kaldı. Sanatçıların birçoğu iktidar ve kimi siyasi parti temsilcileri tarafından hedef gösterilirken, gerekçe göstermeksizin artan yasaklar devam ediyor.
Neler yaşandı?
Aynur Doğan ve Kahraman konseri
Kürt sanatçı Aynur Doğan’ın 20 Mayıs’taki konseri Kocaeli’nin Derince Belediyesi tarafından, “uygun olmadığı” gerekçesiyle iptal edildi. Doğan’ın 31 Mayıs’taki Bursa Kültürpark Açıkhava Tiyatrosu’nda vereceği konser de iptal edildi. Metin-Kemal Kahraman kardeşlerin 17 Mayıs’ta Muş Öğretmenevi Konferans Salonu’ndaki konseri de valilikçe “uygun bulmadı.” Kahraman kardeşler yasağa karşı, “Şarkılarımız, kılamlarımız, beyitlerimiz, deyişlerimiz, masallarımız derin bir hafızaya dayanmanın gücüyle haklılık ve meşruiyet kazanır” açıklamasında bulundu.
Yunanistanlı sanatçıya yasak
Trabzonspor’un şampiyonluk kutlamalarında 14 Mayıs akşamı Trabzon Medical Park Stadyumu’nda sahne alması planlanan Yunanistanlı şarkıcı Matthaios Tsahouridis, Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ tarafından hedef gösterilmesinin ardından Trabzonspor yönetimi tarafından sahneye çıkması engellendi.
Bitlis’te Kürtçe yasağı
Bitlis Eren Üniversitesi’nin Mayıs ayında gerçekleşen Bahar Şenliği programında Kürtçe şarkılar seslendirecek olan Stêrka Karwan müzik grubunun konseri, hiçbir gerekçe sunulmadan iptal edildi.
Niyazi Koyuncu yasaklandı
AKP’li Pendik Belediyesi, Karadenizli sanatçı Niyazi Koyuncu’nun 25 Mayıs’ta Sahil Meydanı’nda düzenleyeceği konserini iptal etti. Koyuncu, belediyenin sunduğu gerekçeyi şu sözlerle açıkladı: “Belediye iptal gerekçesi olarak kurumlarının ‘değer yargılarını ve görüşlerini’ paylaşmayan bir müzisyenin, Pendik meydanlarında konser yapmasına müsaade edilemeyeceğini sunmuştur. Tüm yasaklara ve ötekileştirme çabalarına rağmen şarkılarımızı hep birlikte ve daha gür söylemeye devam edeceğiz.”
Apolas Lermi yasaklandı
Karadeniz halk müzik sanatçısı Apolas Lermi, Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ’ın hedef göstermesiyle sanal medyada lince maruz kalan sanatçılardan biri oldu. Lermi’nin 29 Mayıs Denizli, 11 Haziran Bostancı, 17 Temmuz Giresun ve 31 Temmuz’daki Sakarya konseri iptal edildi.
Üniversite şenlikleri yasaklandı
Konser yasaklarının yanı sıra birçok üniversitede şenlik ve oyun da yasaklandı. Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ), 25 Mayıs’ta Devrim Stadyumunda gerçekleşmesi planlanan 34’üncü ODTÜ Uluslararası Bahar Şenliği ve aynı tarihte yapılması planlanan Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Bahar Şenliği de rektörlükler tarafından iptal edildi.
Tiyatro Mencel tarafından 31 Mayıs’ta sahnelenmesi beklenen “Hay Lo Disa Tehlihev Bû” adlı oyun Tatvan Kaymakamlığı tarafından iptal edildi.
Ararat yasaklandı
Kürtçe müzik yapan sanatçı Mem Ararat’ın, 29 Mayıs’ta Bursa Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi’nde vereceği konser, “kamu güvenliği” gerekçesiyle valilik tarafından yasaklandı. Ararat, “Bütün biletlerin satıldığı, müzisyenlerin uçak biletlerinin alındığı, otel rezervasyonları ve benzeri bütün hazırlıkların tamamlandığı konserimize üç gün gibi kısa süre kala yasaklanması kuşkusuz ayrıştırıcı ve toplum vicdanını yaralayan bir karardır” dedi.
Kürt soprano Pervin Çakar’a, Mayıs ayında düzenlemek istediği konser için “repertuarında Kürtçe eserler olması” gerekçesiyle Mardin Artuklu Üniversitesi’nde salon verilmedi.
Mosso’ya ‘ahlaksız’ denildi
3 Haziran’da düzenlenen Uluslararası Gül Festivali’nde sahne alması beklenen Melek Mosso’nun konseri de Isparta’daki bazı siyasi parti temsilcilerinin “ahlaksız” diyerek hedef göstermesinin ardından iptal edildi. Mosso, bu karar üzerine, “Birkaç kendini bilmeze kalmadı benim ahlakımı sorgulamak, kadınlık onuruma laf atmak. Bu zihniyetteki insanlar kendi yüreklerindeki karanlığı ve sapıklığı bizim hayatımıza da sokmaya çalışıyorlar ama buna asla izin vermeyeceğim” açıklamasında bulundu.
Ermeni sanatçıya yasak
Kültür Bakanlığı’nın Ankara’daki festival programında adı yer alan Ermeni keman virtüözü Ara Malikian’ın 11 Haziran’daki konseri iptal edildi. Konserin iptaline ilişkin açıklama yapılmazken, İstanbul Zorlu PSM’de vereceği konser de iptal edildi. Bazı ırkçı hesaplar, sanal medyada “Türk düşmanı” diye hedef gösterdiği Malikian’ın konserinin iptal edilmesi için Kültür Bakanlığına çağrı yapmıştı.
Rock festivalleri yasaklandı
Birçok festival de yine bu yıl iptal edildi. 10-11-12 Haziran tarihlerinde Kandıra Seyrek Plajı’nda düzenlenmesi beklenen gençlik festivali FullFest, Kocaeli Valiliği tarafından “Ormanda konaklama yasağı” gerekçesiyle iptal edildi. Eskişehir’de Haziran’da gerçekleşmesi beklenen Anadolu Fest de hedef gösterilmesi üzerine iptal edilen sanat etkinlikleri arasına girdi.
“Madencilik yağmasına karşı doğayı, talana karşı madenleri, yasaklara karşı sanatı savunuyoruz!” temasıyla yapılması planlanan 20’nci Munzur Kültür ve Doğa Festivali, valiliğin aldığı yasak kararları nedeniyle tertip komitesi tarafından iptal edildi.
Zeytinli Rock Festivali
Farklı illerde sahnelenmesi beklenen birçok Kürtçe tiyatro oyunu da yasaklandı. Kürtçe tiyatro yapan Şermola Performans’ın 12 Mart’ta Cizre Belediyesi Kültür Merkezi’nde sahneleyeceği Mem ü Zin oyunu, Cizre Kaymakamlığı tarafından gerekçe gösterilmeden iptal edildi. Amed Şehir Tiyatrosu ekibi tarafından uyarlanan “Don Kixot” oyunu AKP’li Kocaeli Çayırova Belediyesi tarafından engellendi. 28 Mayıs’ta sahnelenmesi planlanan oyun için salon sözleşmesi yapılmış olmasına rağmen belediye, “Başka bir organizasyona tahsis edildi” gerekçesi sundu. 5 Haziran’da Adana‘da, 6 Haziran’da ise Mersin’de sahne alması planlanan Amed Şehir Tiyatrosu’nun “Tartuffe” adlı oyunu her iki şehrin valilikleri tarafından “uygun görülmemiştir” gerekçesiyle iptal edildi.
Senelerdir sürdürülen Zeytinli Rock Festivali ise, Balıkesir Burhaniye Kaymakamlığı tarafından iptal edildi. “Kamu güvenliği ve toplumun huzuru” nedeniyle “uygun” görülmeyen festivalin, 17-21 Ağustos tarihlerinde yapılması bekleniyordu.
Sansürcülük
Yasakları değerlendiren Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (KÜLTÜR SANAT-SEN) Genel Başkanı Ahmet Özbek, yasakların sanatçının yanı sıra halkı da cezalandırmak olduğuna dikkati çekti. Özbek, “Sanatın engellenmesi sansürcü bir anlayıştır. Özgürlüklerin kısıtlanması demektir. İnsanların sanata ulaşım hakkını engelleyerek, yaşam biçimine de müdahale ediliyor. Türkiye’de sanata ulaşmak ekonomik anlamda da kolay değil. Bir sanatçıyı dinlemek için büyük maliyetler ödemesi gereken vatandaş, kamu olanaklarıyla dinleme hakkına sahip olacakken yerel bir yöneticinin, kişisel ya da ideolojik tavrı sebebiyle bu haktan mahrum kalıyor” dedi.
Antidemokratik uygulamalar
Yasakların politik olduğuna vurgu yapan Özbek, “Bu yasaklar, ‘bizden olmayan vatan hainidir, teröristtir’ yaklaşımının sonuçlarıdır. Sanatçıları, siyasetin parçası haline getirip kendi siyasetleri için kullanma çabalarının sonucudur. İktidar, dini referans alarak bu yasakları koyuyor. Din, zaten sanata olumlu bakan bir referans değil. İnsanların yaşam alanını daraltan, benim gibi yaşayacaksan varsın diyen anlayışın tezahürüdür” ifadelerinde bulundu. Kürtçe sanat etkinliklerinin yasaklanmasına da değinen Özbek, “Bu yasakçı anlayış, Kürtçe Kur’an ile meydanlarda nutuk çekmişti. Bir dilde yapılan sanatın yasaklanması kabul edilebilir değil. İnsanların doğarken getirdikleri haklarına müdahaledir ve antidemokratiktir. Kendi siyasi anlayışlarına uygun görmediklerini tüm sanatsal faaliyetleri yasaklayacaklarını sanıyorlar ancak demokratik mücadele bunun üstesinden gelecek” diye konuştu.
Örgütlü mücadele çağrısı
Örgütlenme alanlarının sürekli iktidarlar tarafından daraltıldığını ifade eden Özbek, devamında şunları söyledi: “Daha çok örgütlenen ve örgütlülüğüne sahip çıkan bir topluma dönüşmemiz lazım. Demokratik yapılanmaya ve özgür alanlara ihtiyacımız var. Sanatçılar örgütlenme özgürlüklerini kullanmalı. Mücadele sadece sanatçının değil tüm vatandaşların ortak mücadelesidir.”
