Elektrik üretimi amaçlı ithal gelen kömürlere ton başına 15 dolarlık gümrük vergisi kaldırıldı. Bu adım kömürlü santrallere verilen desteği gösterirken, Ankara’da ‘Temiz Kömür’ iddiasıyla yapılan toplantı protesto edildi
Kömür İthalatına Ek Mali Yükümlülük Konulması Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar, 7109 sayılı ve 19 Nisan 2023 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca yayımlanarak yürürlüğe girdi. Karara göre, 20 Nisan 2023 tarihinden önce gümrüklere sunularak özet beyan verilmiş olanlar da dahil; özet beyan verilen ve elektrik üretiminde kullanılacak kömürün ithalatına ilişkin gümrük beyannamesinin, 20 Nisan 2023 gününü takip eden günden itibaren en geç 30 gün içinde tescil edilmesi halinde, özet beyan kapsamı kömürlere ilişkin olarak 15 dolar/ton’luk ek mali yükümlülük hükümleri uygulanmayacak.
İthalat hangi ülkelerden?
Avrupa Birliği üyesi ülkeler, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üyesi ülkeler, İsrail, Makedonya, Bosna-Hersek, Fas, Batı Şeria ve Gazze Şeridi, Tunus, Mısır, Gürcistan, Arnavutluk, Ürdün, Şili, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Güney Kore, Morityus ve Malezya menşeli ithalatta ek mali yükümlülüğün uygulanmıyor olması ithal kömürün sayılan ülkeler dışından ithal edileceğini gösteriyor. Yayımlanan karar, kömürün Rusya’dan veya Kolombiya gibi ülkelerden ithal gelen kömürler için uygulanacağına işaret ediyor. Diğer yandan 2030’da azaltılma sözü verilen kömür kullanımı arttırılmaya devam ederken, ‘Temiz Kömür’ yalanı ile Ankara’da bir zirve gerçekleştirildi.
Zirve protesto edildi
“Havası kirli, parası kirli, neresi temiz” yazılı pankart açılarak etkinlik protesto edildi. Protestocular güvenlik görevlileri tarafından zorla dışarı çıkarıldı. Türkiye’nin de imzaladığı Paris İklim Anlaşması’na göre iklim kriziyle mücadele iddiasıyla 2030’a kadar, yeni fosil yakıt yatırımlarının durdurulması ve mevcut olanların hızlı bir şekilde kademeli olarak ortadan kaldırılması gerekiyor. Ancak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2023 Ocak’ta yayınladığı Türkiye Ulusal Enerji Planı’na göre kömürün enerji üretimindeki toplam payının yükseltileceğinin öngörülmesi, imzalanan anlaşmaya uymayacaklarını gösteriyor.
200 bin erken ölüm
Global Energy Monitor’un ‘Yükseliş ve Çöküş’ raporuna göre Türkiye planlanan kömürlü santral kapasitesinde dünya üçüncüsü. Sağlık ve Çevre Birliği’nin (HEAL) raporuna göre 1965 -2020 yılları arasında açılan ve halen 16 ilde faaliyette olan 50 MW’ın üzerindeki kömürlü termik santraller, 55 yılda toplamda 4.8 trilyon TL sağlık masrafına ve yaklaşık 200 bin erken ölüme neden olduğu belirtiliyor.
‘Temiz Kömür Zirvesi’
Türkiye’de kömür endüstrisi çalışmaya ve kömürü dayatmaya devam ederken, küresel ısınmanın temel nedeni olarak nitelenen ve Paris’te verilen sözlere rağmen, kömürden vazgeçilmemesi dikkat çekiyor. Türkiye Kömür Üreticileri Derneği (KÖMÜRDER) tarafından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın desteğiyle ve Dünya Kömür Derneği’nin (World Coal Association – WCA) uluslararası partnerliğinde düzenlenen 4. Temiz Kömür Teknolojileri Zirvesi (4th Clean Coal Technologies Summit – CCTS), 24-25 Nisan 2023 tarihlerinde Ankara’da gerçekleşti.
‘Kömürün yeniden yükselişi’
Zirve organizasyonuna kamu, özel sektör, üniversiteler, Ar-Ge ve İSG kuruluşlarından yerli ve yabancı birçok katılım oldu. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Dünya Kömür Derneği, Avrupa Kömür ve Linyit Birliği’nden (EURACOAL) uzmanlar da ‘dünyada kömürün yeniden yükselişini’ ve temiz kömür teknolojileri iddiası eşliğinde yapılan zirvede birçok başlık ele alındı.
Konuşulan başlıklar
Zirve’deki oturum başlıkları ise: Uluslararası Kömür Endüstrisi Yaklaşımları, Türkiye’de Kömür Endüstrisine Makro Bakış, Türkiye’de Kömür Teknolojilerine ve Kömür Yakıtlı Termik Santrallerin Kurulum ve İşletilmesine Yönelik İyi Uygulamalar, Türkiye’de Madencilik ve Örnek Uygulamaları, Kömür Madenciliğinde İş Sağlığı ve Güvenliği, İklim Değişikliği Ortamında Kömür Endüstrisi ve Temiz Kömür. Başlıkların tamamı kömür madeni ve kömürlü termik santral sermayesinin çıkarlarını korumayı amaçlarken, yalanlarla yaşamın yok edilişini süslü sözlerle örtmeye çalışılıyor. Bu süsleme çabasına ise tepkiler ortaya çıkıyor.
