Meteorolojik veriler Türkiye’nin birçok bölgesinde sıcaklıkların giderek arttığı ve kış kuraklıklarının yaşandığını gösteriyor. Trakya’da nehir suları Nisan ayında düşerken, Cizre hem yazın hem de kışın en sıcak yer
Edirne’de tarım arazilerini sulamada kullanılan önemli su kaynaklarından Tunca Nehri’nin debisi ciddi oranda düştü. Geçtiğimiz yıl aynı dönemde debisi 92 metreküp/saniye akarak ‘sarı alarm’ seviyesine gelen ve taşkınlara neden nehirde debi 8 metreküp/saniyeye düşerken yaz uyarılarının yapıldığı bu günlerde Trakya genelinde susuzlukla yüz yüze kalınma ihtimali yükseliyor. Trakya’da Ergene nehrinde yaşanan büyük kirlilik bu suyun tarımda kullanılmasını mümkün kılmazken, yeraltı suları ise bazı bölgelerde 500 metre derinlere kaydı. Diğer yandan bölgedeki yoğun sanayi ve kaya gazı sondajlarıyla üretim süreçleri suyun iyice tükenmesine ve yeraltının da kirlenmesine yol açıyor.
Meteorolojik veriler
Meteoroloji Genel müdürlüğü verilerinde, 2022 yılı kış mevsiminde ortalama sıcaklıklar, Marmara bölgesinin Trakya kesimi, Acıpayam, Kale/Demre, Akçakoca, Zonguldak, İnebolu, Sinop, Cide, Şırnak, Ceylanpınar ve Akçakale çevrelerinde mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşti. Ortalama sıcaklıklar; Şırnak, Ceylanpınar ve Akçakale çevrelerinde mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşirken; en düşük sıcaklık -14.4°C ile Çermik’te en yüksek sıcaklık ise 24.5°C ile Cizre’de gerçekleşti.
Türkiye ısınıyor
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kuraklıkla ilgili uyarılarda bulundu. Tolunay, sıcaklık arttıkça su buharlaşmasının ve su döngüsünün değiştiğini, bunun kuraklığa neden olduğunu kayderek, “Aşırı hava olayları selleri, aşırı sağanak yağışları, dolu, fırtına, kuraklık ve orman yangınını beraberinde getiriyor. Bütün dünyada bunların arttığını görüyoruz. Türkiye de bunlardan nasibini alıyor. Türkiye’de en büyük orman yangınlarıyla karşılaştık. Ağustos ayında Türkiye’de sıcaklık rekorları kırıldı. Cizre’de 49 derece olan sıcaklık, Antalya ve Muğla’da 45’in üstüne çıkmıştı. İklim değişikliği sebebiyle gelecekte Türkiye’nin yaklaşık sıcaklığı 5-6 derece artabilir. Hatta Güneydoğu Anadolu’da 7 derece daha yüksek olabilir” diye belirtti.
Karadeniz felaketlere gebe
Tolunay, özellikle Karadeniz’de şiddetli sağanakların artacağını belirterek, “Karadeniz’de sıcaklık artışı ile denizler de ısınıyor ve daha fazla su buharlaştığı için şiddetli sağanak yağışlarda artış bekleniyor. Yağış miktarının artması biz insanların hatası. Dere yataklarına yanlış yapılaşma yapılması, dere üstüne yanlış köprü, menfezlerin iklim değişikliklerine dikkat edilmeden yapılması gibi nedenlerle gelecekte Karadeniz’de şiddetli sağanaklar artacak” diye uyardı. EKOLOJİ SERVİSİ
Sıcaklıklar son 30 yılın üstünde
Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek, Türkiye genelinde ay ay görülmesi beklenen hava sıcaklığı ve yağış tahminleri paylaşmıştı. Adil Tek, “Nisan ayında yağışlar yurt genelinde ortalamanın altında. Özellikle Ege, Akdeniz, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kuraklık hakim. Marmara Bölgesi ve Doğu Karadeniz’de ise mevsim normallerinde yağışlar bekleniyor. Nisanda sıcaklıklar ise mevsim normalleri ve üzerinde olacak. Özellikle Doğu Anadolu ve Marmara’nın doğusu, Batı Karadeniz, Ege Bölgesi ve iç kesimlerde sıcaklıklar biraz daha ortalamanın üzerine çıkıyor. Son 30 yılın ortalamasına göre yukarı değerlere çıkmış olacak” dedi.
Yağışlar ortalamaların altında
Mayısta aşırı yağışların beklenmediğini söyleyen Adil Tek, “Doğuda yağışlar ortalamanın altında kalırken Ege Bölgesi’nde iç kesimler daha fazla yağış alacak. Ağırlıklı olarak konvektif yağışlar gözüküyor. Hava sıcaklığı ise mevsim normallerinin biraz üstünde görülecek. Ancak zaman zaman mevsim normalleri değerlerinde seyretmesi de bekleniyor. Doğu Anadolu Bölgesi’nde sıcaklıklar ortalamaların üzerine çıkacak. Haziranda özellikle Marmara’nın güneyinde ve yine yurdun doğusunda kuraklık görünüyor. Değerler mevsimsel ortalamaların altında kalıyor. Sıcaklıklar ise haziranda yine ortalamaların üzerine çıkıyor. Doğu Anadolu ve Güney Ege’de ortalamaların üzerinde sıcaklık değerleri görülecek” diye belirtti.
‘Ani’ kuraklıklar artıyor
Normal kuraklık olarak da bildiğimiz “atmosferik kuraklık” sırasında yüksek sıcaklık, düşük yağış miktarı ve yüksek buhar basıncı yaşanıyor, topraktaki nem ise tükeniyor. Bu süreçlerde orataya çıkan önemli bir detay, ‘ani kuraklığın’ tetiklenmesini sağlıyor. Türkiye’de sel baskınları ve kuraklık felaketleri, 5-6 aydaa ortaya çıkarken, iklim değişikliğinin etkisiyle bir başka felaket türü ortaya çıktı. Ani kuraklık sadece 5 gün içerisinde gelişim büyük bir yıkım yaratabiliyor. 2000 yılı ile 2020 yılı arası 21 yıl boyunca uzaydan çekilmiş görüntüleri inceleyen bilim insanları, topraktaki nemin hızlı ve şiddetli olarak düştüğü anları tespit ettiler. Sonuçlara göre ani kuraklık vakalarının yüze 70’i 15 gün içerisinde, yüze 30’u da sadece 5 gün içerisinde ortaya çıkıyor. Kayıtlara göre ani kuraklık olayları Avustralya, Çin, Afrika gibi ülkelerde ve bu ülkelerin bulunduğu Okyanusya, Güneydoğu ve Doğu Asya, yağmur ormanlarının da bulunduğu Amazon Havzası, Kuzeydoğu Amerika, Güney Amerika gibi bölgelerde yaşanıyor. Kuraklık olaylarının artışıyla ani kuraklık vakalarının da sık sık ve yayılarak yaşanması bekleniyor.
EKOLOJİ SERVİSİ
