Türkiye coğrafyasının tamamında kış kuraklığı her geçen yıl gelişirken, son 52 yılın en kurak Aralık ayının yaşanması dikkat çekici. 1971 yılından bu yana tüm coğrayada istikrarlı ısı artışı yaşanıyor
Küresel boyutta süren kuraklık Türkiye ve Kürdistan coğrafyasında her geçen gün büyüyerek gelişiyor. İçinde bulunduğumuz günlerde havaların yağışsız ve sıcaklıkların yüksek olması sonucu meyve ağaçları çiçek açmaya, ekinler ise kuraklık nedeniyle toprağın içinde çürümeye başladı. Türkiye coğrafyasının en çok yağış alan Karadeniz Bölgesi’nde şiddetli yüksek oranlara varan kuraklık yaşandığı belirlendi. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi üyesi Prof. Dr. Hakan Ersoy, “İklim değişikliğinin etkisini kuraklık olarak yaşıyoruz. Kuraklığın bedelini yarın aşırı yağışlarla ödeyebiliriz” dedi.
Trabzon’da şiddetli kuraklık
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün 2022 yılı alansal kümülatif yağış raporuna göre, bölgedeki yağışlar mevsim normallerine göre yüzde 25, 2021 yılı sonbahar mevsimi yağışlarına göre ise yüzde 17 azalma gerçekleşti. Standart yağış indeksi metoduyla hazırlanan 3,6,9,12 ve 24 aylık tablolara göre, 2022 yılı Mart ve Kasım ayları arasında Trabzon ve yakın çevresinde çok şiddetli ve şiddetli kuraklık yaşandı. Kuraklığın iklim değişikliğinin en önemli göstergesi olduğunu belirten uzmanlar, gelecekte yaşanması beklenen ani yağışların da heyelan ve taşkın olayların artmasına neden olabileceğine işaret edildi.
Marmara olağan dışı kurak
Diğer yandan Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi iklim bilimci Prof. Dr. Murat Türkeş, “Kasım sonuna geldiğinizde hala kurak bir sonbahar söz konusu. Toprağa tohum atılacak fakat toprakta tohumun yeşerebileceği yeterli nem yok. İç Anadolu’da, Güney Anadolu’da… Tarım birlikleri kooperatiflerinde bu sene rekolte kayıpları olabileceği bilgisi geliyor. Tohum yağış olmadığı için verimli bir şekilde çimlenemedi. Ardından kar yağışı da gelmedi. Özellikle tahıllarda bırakın çimlenmeyi çürümenin de başladığına ilişkin bilgi geliyor. Batı Anadolu, kuzey batıda, Marmara’nın tamamı, İç Anadolu olağan dışı kuraklık koşulları yaşanıyor” diye belirtti.
Birkaç ay daha sürebilir
Kuraklık ve sıcak hava koşulları yeryüzünde buharlaşmanın arttğını belirten Türkeş, “Buharlaşmanın artmasıyla toprak nemini azaltarak tarımsal ürün rekoltesinin sürekli düşmesine yol açabiliyor. 2022-2023 hem sıcak hem kurak geçiyor. Birkaç ay böyle gitme olasılığı var” dedi. Önemli su havzalarını özellikle maden ve yapılaşmadan korunması gerektiğine dikkat çeken Murat Türkeş, “Her damlanın kıymeti var. Mühendisliğin yanı sıra ekolojinin de dikkate alındığı bir yaklaşım mutlaka gerekli” uyarısında bulundu.
–
Son 52 yılın en sıcak Aralık ayı
2022 yılı Aralık ayında ortalama sıcaklıklar, Balıkesir, Hatay, Nevşehir, Zara, Pınarbaşı/Kayseri, Karapınar, Ulukışla, Oltu, Tortum, Doğubeyazıt, Batman çevrelerinde mevsim normalleri civarında gerçekleşirken; diğer bölgelerde ise mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşti. Uzun yıllar Aralık ayı ortalama sıcaklığı 4.8 °C olup 2022 Aralık ayı sıcaklığı da 8.0 °C olması is dikkat çekerken 1971 yılından bu yanan her yıl ortalama sıcaklıkta artış yaşanıyor. Kürt coğrafyasında 2022 yılı Aralık ayı ortalama sıcaklığı, uzun yıllar ortalamasının 3.9 °C üzerinde olurken, sıcaklıklarda en fazla artışın yaşandığı bölge olarak kayda girdi. 2022 yılı Aralık ayı son 52 yılın en sıcak Aralık ayı oldu.
Tüm bölgeler ısındı
Marmara Bölgesi’nin Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 7.0 °C iken, 2022 Aralık ayı 10.3°C olarak gerçekleşmiştir. En yüksek sıcaklık ise 24.6 °C olarak Kocaeli’de gözlenmiştir. Ege Bölgesi Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 7.9 °C iken, 2022 Aralık ayı 10.8 °C olarak gerçekleşirken, en yüksek sıcaklık ise 23.3 °C olarak Aydın’da yaşandı. Akdeniz Bölgesi Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 9.1 °C iken, 2022 Aralık ayı 11.8 °C olarak gerçekleşti. Bölgede en yüksek sıcaklık ise 24.6 °C olarak Adana’da gözlendi. İç Anadolu Bölgesi Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 1.4 °C iken, 2022 Aralık ayı 4.6 °C olarak gerçekleşti. Bölgede en yüksek sıcaklık ise 18.3°C olarak Akşehir’de görüldü. Karadeniz Bölgesi Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 4.8 °C iken, 2022 Aralık ayı 7.8 °C olurken, bölgede en yüksek sıcaklık ise 24.8 °C olarak Ordu’da gözlendi.
Serhat Bölgesi’nde ısı 3.9° C arttı
Ortalama sıcaklıklar, Tortûm ve Bazîd çevrelerinde mevsim normalleri civarında gerçekleşirken; bölgenin diğer kesimlerinde mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşti. Bölgenin Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı -1.5 °C iken 2022 Aralık ayı da 2.4 °C olarak yaşandı. Serhat Bölgesi’nde 2022 yılı Aralık ayı ortalama sıcaklığı, uzun yıllar ortalamasının 3.9 ° C üzerinde olup sıcaklıklarda en fazla artışın olduğu bölge olarak dikkat çekici. Bölgede en düşük sıcaklık –18.5 °C olarak Erdexan’da, en yüksek sıcaklık ise 16.0 °C olarak Xêlat ve Erxenî’de gözlendi.
Botan ve Amed kuruyor
Ortalama sıcaklıklar, Êlîh çevresinde mevsim normalleri civarında gerçekleşirken; bölgenin diğer kesimlerinde mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşti. Bölgenin Aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 6.4 °C iken 2022 Aralık ayı da 9.2 °C olarak yaşandı. Bölgede en düşük sıcaklık -4.8 °C olarak Amed’de, en yüksek sıcaklık ise 22.2 °C olarak Kahniya Xezalan’de gözlenmiştir.
Konya’da yer altı suyu tükeniyor
Türkiye’nin tahıl ambarı olarak nitelenen Konya Ovası’nda yer altı su seviyesi 50 metre derinliklere kadar gerilerken gerileme her yıl 3-5 metrelere ulaştı. 40 bin 083 kilometrekare yüz ölçüme sahip Konya’da 1 milyon 859 bin hektarlık tarım alanının 609 bin hektarında sulu tarım yapılıyor. Türkiye’nin toplam tarımsal üretiminin yaklaşık yüzde 10’unu karşılayan kapalı bir havza yapısına sahip Konya Ovası’nda yer altı su kaynaklarının azalması devam ediyor.
Geçmiş yıllara göre yağış az
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Fetullah Arık yaptığı açıklama da, “Yer altı sularımızla ilgili çok olumlu bir senaryo çizemiyoruz. Geçtiğimiz yıllara göre bu yıl çok daha az yağış aldık. Şu an da içerisinde bulunduğumuz durum bol yağışlı bir dönem olması gerekirken, halen istenilen nitelikte yağışların gerçekleşmediğini görüyoruz. Havza içerisindeki Karapınar ve Altınekin de bazı gözlem kuyularında, vatandaşın kendi kuyularında yapmış olduğu çalışmalarda 15-20 metre arası düşümler mevcut” diye belritti.
Obruklar artıyor
Prof. Dr. Arık, yer altı sularının azalmasının obrukların oluşumunu de tetiklediğini belirterek, “Hem kuraklık hem de aşırı yer altı suyu kullanımında yer altı seviyesi giderek düşüyor. Bu su seviyesindeki oynamalar su kayaç reaksiyonunu artırdığı için obruk oluşumlarını artmasına sebep oluyor. Nitekim 2000’li yıllardan sonra obruk oluşum sayılarının artmasının temel nedeni hem kuraklık hem de yoğun yer altı suyu kullanımıdır” dedi.
EKOLOJİ SERVİSİ
