Ragıp Zarakolu
Gariwo, Dünya Çapında Dürüstler Bahçesi (Rightous, Les Juste, Guisti / Vicdanlılar ya da Doğrular diye de çevrilebilir) ağının kısaltması. 1999’dan beri insanları Vicdanlı Kişiler hakkında bilinçlendirmek için çalışıyorlar. Vicdanın hatırlanmasının güçlü bir eğitim aracı olduğunu; bunun soykırım ve insanlığa karşı işlenen suç vakalarını önlemeye yardımcı olabileceğini düşünüyorlar. Bu yüzden dünya çapında Dürüstler Bahçeleri yaratıyorlar. Kısacası soykırım kurbanlarına zor zamanlarda hayatları pahasına yardımcı olanların nitelemesi Dürüstler.
Gariwo adına Joshua Evangelis’ta geçenlerde Rusya’da muhalif bir site olan Galina Timchenko ile söyleşi yaptı. Galina Timchenko, bir tür “aktif karamsarlık” sayesinde, bugünlerde Rus medyasında hayatta kalan tek büyük muhalif ses olan dergideki çalışmalarını sürdürebildiğini açıkladı: “Karamsar olmayı tercih ederim. Pek çok kişi kötümserlerin pasif insanlar olduğunu düşünür. Ama değiller. Karamsarlığım, ekibimin içinden geçtiği zorlu yoldaki tüm riskleri görmemi sağlıyor. Sonuç olarak, neler olduğunu anlatmaya devam etmek için yeni stratejiler düşünebiliyorum.”
Meduza’nın yöneticisi olan Galina Timchenko, 2014’te Rusya’nın Donbass’ı işgaline kadar Rus dergisi Lenta’nın genel yayın yönetmenliğini yaptı. Yayıncısı tarafından kovuldu ve yerine doğrudan Kremlin tarafından seçilen bir gazeteci getirildi. Dünya Basın Özgürlüğü Günü için Milano’da düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmada, annesi Ukraynalı olduğu için “Bay Putin, Ukrayna’nın varlığını inkar ederek, varlığımın yarısını inkar ediyor” dedi
Lenta’da çalışan 39 eski meslektaşıyla birlikte Letonya’da Meduza’yı kurdu. “Çünkü orası Kremlin’in pençesinden uzakta, bir gazetenin bulunabileceği en ucuz yerdi.” Meduza yıllardır çalışmalarının merkezine kaynaklara ve doğrulamaya özel bir önem veren içerikli haber toplayıcısı üreticisi oldu.
Ancak 23 Nisan 2021’de Moskova’da Adalet Bakanlığı Meduza’yı yabancı ajanlar listesine koyunca tüm editöryal yapının tabanı bütünüyle zarar uğradı.
Binlerce Rus okurun kitlesel destek kampanyası sayesinde hayatta kalmayı başaran Meduza, gazetecileri işten çıkarmak yerine üst yönetimin maaşlarında kesinti yapmayı tercih etti. 4 Mart’ta Kremlin, Ukrayna’nın işgali hakkında haberler, podcastlar ve sahadan hikayeler aracılığıyla günde 24 saat güncellenen değerli bir bülten haline gelen siteye erişimi kesin olarak engelledi.
Rusya’da Meduza, sansürü aşmak için yalnızca VPN’lere, yani sanal özel ağlara sahip olan okuyuculara ulaşabiliyor. “Diğer ülkelerden Avustralya, Yeni Zelanda’dan bile bir okuyucu patlaması yaşadık. İzlanda’dan adanın kendi sakinlerinin sayısından daha fazla sayıda okuyucumuz vardı: açıkçası onlar tebdili kıyafet içinde Ruslar!”.
Galina, Milano’daki Dürüstler Bahçesi’nde, insan hakları için yaptığı çalışmalar nedeniyle Nobel Barış Ödülü alan Sovyet fizikçisi Andrei Dmitrievič Sakharov’a ithaf edilen taşa bir çiçek yerleştirdi. Sakharov bir zamanlar, “Kendi yurttaşlarının haklarına saygı göstermeyen bir ülke, komşularının haklarına da saygı göstermeyecektir” demişti. Galina Timchenko, savaş başlamadan dünya kamuoyunda var olan Rusya’daki durum karşısındaki ilgisizliğin altını çizdi.
3 Mayıs’ta Milano’da düzenlen toplantıya ilişkin olarak, “Milano’da çok sıcak bir tören oldu ama açıkçası biraz stresliydim çünkü bu törenin aslında Rus basınının cenaze töreni olduğunu anladım” diyen Galina, şöyle devam etti: “Kendi cenaze törenimdeydim çünkü Rusya’da basın özgürlüğü yok!… Uzun yıllar Batılı gazeteciler Putin’in gücünün büyüsü çemberindeydiler… Ne zaman meslektaşlarımla konuşsam ya da bir konferansta konuşma yapsam, ‘Arkadaşlar, Rusya kahramanlarla dolu. Rusya karakterlerle dolu. Lütfen sadece Putin hakkında yazmayın. Putin Rusya’nın tamamı değil!’ diyordum”… “Ben ve Meduza’daki meslektaşlarım biraz yalnız hissediyorum çünkü neredeyse tüm rakiplerimiz yayınlarını savaş bitene kadar ertelediler ya da kapattılar. Hepimiz yalnız hissediyoruz. Bu nedenle, sizi önemseyen ve destekleyen çok sayıda gazeteci, çok sayıda meslektaş, çok sayıda aktivist olduğunu görmek çok önemli, böylesi toplantılar önemli.”
Otosansür sorununa da değinen Galina, “Oto-sansürün anlamı, yalnızca o kelimenin kullanılmamasıyla değil, duygularınızı, düşüncelerinizi özgürce ifade etmenizi engelleyen korku duygusuyla da bağlantılıdır… Bugünlerde Rusya’da yaşayan meslektaşlarım da izin verilmeyen bir şeyi yapmaktan çok korkuyorlar. Ve tüm bu yasaların asıl amacı, kendinizi biraz dengesiz hissetmenize izin vermektir. Ne yapmalıyım? Ne yapmamalıyım? Beni cezalandıracaklar mı, cezalandırmayacaklar mı? İşlerine, mesleklerine ve düşüncelerine güvenmiyorlar. Ben buna terör derim. Çünkü herhangi bir teröristin asıl amacı korku yaymaktır. Dolayısıyla, bu savaş sansürleri, bu inanılmaz derecede delice para cezaları ve hapis cezaları aracılığıyla, Kremlin ve Putin bu korkuyu yaymayı amaçlıyor.”
Üç İskandinav gazetesinin Rusça makaleler yayınlamaya başladığını belirten Galina, “Her türlü işbirliğine açığız” diyor. “Bağış kampanyamızın (https://save.meduza.io/eu) tanıtımı karşılığında her türlü içeriği sağlayabilir veya uzmanlar olarak konuşabiliriz veya başka herhangi bir yararlı eylemde bulunabiliriz.”
Gariwo’nun, “Size göre, insan onurunu korumak için hayatlarını tehlikeye atan, çağdaş Rusya’nın Dürüstleri kimlerdir?” sorusunu ise Galina şöyle yanıtlıyor: “Navalny derim. Parlak bir zihin ve şu anda onur ve özgürlük açısından tanıdığım en cesur adam. Hapishanede ve dokuz yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Yine de şaka yapıyor. Onu hapse atan aptallarla dalga geçiyor. Onu çok iyi tanıdığımı söyleyemem ama tanıştık ve kendisiyle röportaj yapma fırsatı buldum. Bu adam ve sloganlarının bugün Rusya’da sahip olduğumuz en güçlü araçlar olduğu izlenimini edindim. ‘Korkma!’, ‘Ürkme!’, ‘Rusya’nın güzel geleceği için güzel bir şeyler yapalım!’. Yani, kesinlikle Navalny!
Burada anlatılan de te fabula narratur .
Değil mi?
