Bu coğrafyanın bütün acılarının ağırlığını titrek ve ağlamaklı ses tonunda taşıyarak ‘Her Kürt sandığa gitmeli’ diyordu yaşlı bir amca. Kerkük ve Musul’un kaderini belirleyen ve Kürt halkının ulusal sorumluluklarını yerine getirmek için kuşandığı tavır bu çağrıda gizliydi. Halk, statüsü yüz yıldır başkaları tarafından muğlaklığa mecbur bırakılan ve Kürt sorununun başlangıç noktalarından biri olan Kerkük ve Musul için ‘Kürdistan’ diye haykırdı.
Yıllardır kalbindeki heybesinde taşıdığı hüzünle sandıklara hiç kaybetmediği umuduyla koşan yalnızca yaşlı Kürtler değildi. Kadınlar vardı, en önde. Tarihin ilk direnenleri umudu taşıyordu sandıklara. Gülen yüzleri adeta baharı müjdeliyordu, suni bir kışla başına kar yağdırılan Kürt halkına. Kürdistanî kıyafetleriyle rengarenktiler. Karanlığa inat renkleri kuşanarak heyecanlarını taşırıyorlardı sokaklara. Genç erkekler ise cil û bergî Kurdî’leriyle geçmişten gelen tarihlerini avuçlarında tutarak gururla ilerliyorlardı sandıklara doğru.
Seçim günü, öğle saatlerine doğru seçimlere katılım oranları ilk açıklandığında, Kerkük’te katılımın tahmin edildiğinden daha düşük olduğu görüldü. Bu durum, seçimlerde katılımın yüksek olacağını umut eden her birimiz için kısa bir moral bozukluğuna yol açtı. Ancak Kürt halkı ve Kerkük’te yaşayan tüm bileşenler, öğleden sonrasına hazırlanmıştı. Öğle saatlerine kadar yüze 32’lerde olan katılım oranı, akşam 18.00’da oy kullanma işlemi sona erdiğinde Irak’ın en yüksek katılımı ile karşılaşacak ve bu oran yüzde 65’e dayanacaktı.
Irak’taki tablo, Kerkük’teki tablodan çok farklıydı. Kerkük, Irak’ın en yüksek katılımlı kenti olurken, Irak’ın güneyindeki kentlerde seçimlere katılım oranları 30’larda kalacaktı. Musul’da ise bu oran yüzde 52’i, Selahaddin kentinde yüzde 59’u bulacaktı.
Kutlamalar seçimlerden önce başlamıştı
Kerkük’te katılımın bu düzeyde yüksek olmasını sağlayan sinerji, Tevgera Azadî’nin YNK ve Komünist Parti’nin kurduğu ‘Kerkük Gücümüz ve İrademizdir’ ittifakını desteklemesiyle yeni bir ivme kazanmıştı. Bu açıklama, seçimlere iki gün kala yapılmıştı. Seçimlere bir gün kala ise halk sokaklara dökülmüş, kesin gözüyle baktıkları bir zaferi kutluyordu.
YNK Genel Başkanı Bafil Talabani’nin, seçimden bir gün önce gece geç saatlere kadar halka eşlik etmesi, seçimlerden iki gün önce ise büyük bir miting düzenleyerek halka moral vermesi seçimi etkileyen nedenlerin başında geliyordu. Mam Celal’in Kerkük’ü konu alan ve ‘Tek bir Kürt kalana dek Kerkük, Kürdistan olmaya devam edecek’ dediği mitinginden bu yana ilk defa bu düzeyde büyük bir miting düzenlenmişti. Bafil Talabani, bu mitingte ‘Kerkük, Kürdistan’ın Kudüs’üdür’ diyerek seçimin temel sloganını da belirlemiş olacaktı.
Birlik sağlanamadı…
Kerkük’te Kürtler tüm çağrılara rağmen ne yazık ki tek bir listeyle seçime girmediler. Tek bir liste ile seçimlere girmemenin temel nedenlerinden biri Kerkük’te YNK’nin üçte biri kadar oy alamayan KDP’nin ‘vali bizden olacaksa tek listeyi kabul ederim’ dayatmasıydı.
Siyasal İslam çizgisindeki AKP ile yakın temasları bulunan Kürt partileri de ne yazık ki bu birliğe gelmediler. Bu birliğe bir çomak da özellikle YNK’nin oylarını bölmek için KDP tarafından arka bahçede desteklenen Yeni Nesil Hareketi (Neweyî Nwê) de bir çomak sokacaktı.
Kürtler kazandı, partiler kaybetti…
Kürtler, hangi partiye vermiş olursa olsun, Kerkük’ün bir Kürdistan kenti ve çoğunluğun Kürt nüfusundan oluştuğunu bu seçimle ortaya koydu.
YNK (Kerkük Gücümüz ve İrademizdir) 139 bin 373 Kürt
KDP 46 bin 197 Kürt
Neweyî Nwê (Yeni Nesil) Hareketi 24 bin 620 Kürt
‘Meşxelî (meşale) Kerkûk’ (İslami partiler) 6 bin 655 Kürt
Sosyalist Parti 377 Kürt
Arap Koalisyonu 98 bin 173 Arap
Türkmen Cephesi 72 bin 281 Türkmen
Qiyade 59 bin Arap
Tabloda yer verilmeyen bazı Arap fraksiyonlar olmakla birlikte 317 bin aşkın Kürt yurttaş, Kürt partilerinden yana oy kullandı. İslami partiler ile Yeni Nesil Hareketi, meclis üyesi kazanmadığı için 53 bini aşkın Kürt oyu boşa gitti. Boşa giden 53 bini aşkın oy, Kürt partilerinin Kerkük’te ortak bir listeyle seçimlere girmesinin ne kadar hayati ve zaruri olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Tablo, bizlere ayrıca Kürtlerin ulusal tavırdan yana olduklarını ancak Kürt partilerinin bu ulusal birliği sergileyemediğini gösteriyor. Kürt halkı Kerkük’te kazanırken, Kürt partilerinin kaybettiğini ifade etmek yanlış bir yorum olmayacaktır.
Tevgera Azadî, ‘Ulusal Birlik’ dedi
Tevgera Azadî, ulusal birlikten yana tavrını ortaya koyup seçimlerde aday belirlemedi ve Kürtler için en ideal olduğunu düşündüğü ‘Kerkük Gücümüz ve İrademizdir’ ittifakını destekledi. Bu tavrıyla on binlerce oyunun bu ittifaka akmasını sağlayarak oyların boşa gitmesinin önüne geçti.
Vali seçimi nasıl olacak?
Kerkük’te 15 seçilen, 1 azınlık kotasından belirlenen olmak üzere 16 kişilik il meclisi üyesi sayısına sahip. Bir valinin seçilebilmesi için %50+1 oya ihtiyaç var. Sonuçlara göre YNK 5, KDP ise 2 kürsü kazandı. Kürt partilerinin bu anlamıyla 7 üyesi var. Azınlık kotasından meclise girecek olan Hıristiyan üyenin de YNK’yi destekleyeceği ifade ediliyor. Bu haliyle de Kürt partilerinin bir vali seçebilmesi için en az 1 oya daha ihtiyacı var.
Seçimden önce valinin kendilerinden olması dayatmasında bulunan KDP’nin nasıl bir tavır takınacağı artık merak ediliyor. Birçok kesim KDP’nin sorunlar çıkaracağı ve hatta Türkmenler ve Araplarla bir olacağını düşünüyor. KDP’nin ihanet mazisi gözler önüne serildiğinde bu düşünceler haksız ve yersiz düşünceler değil elbette. Yine de tarihi bir eşik olan Kerkük’e yeniden bir Kürt valisi atanması sürecinde KDP’nin tarihi bir sınavla karşı karşıya olduğu ortadadır.
Vali ne zaman seçilecek?
Vilayet valilerinin seçilmesi süreci kent meclisi üyelerinin resmi bir şekilde kesin sonuçların açıklanmasının ardından başlayacak. Irak Yüksek Seçim Komisyonu, kesin sonuçları ne zaman açıklayacak, şu an için net değil.
Sürecin başlamasıyla birlikte Kerkük’te sancılı ve tartışmalı bir süreç bizi bekliyor olacak. Kürt halkının desteklediği her partiye bir Kürt valisi dayatması kararlı bir şekilde devam ediyor. Kerkük’te kazanan Kürt halkı, partilerine bir Kürt valisi de seçtirecektir elbette.
Bu süreçte YNK’nin hangi fraksiyonlara bağlı üyeleri ikna edip oy alabileceğini takip edeceğiz. Kerkük’te bir Kürt valisinin seçilmesine ramak kaldı…
Şengal… Küllerinden yeniden doğan özgür toplum ülkesi
Kürt halkının gözünün ve kalbinin olduğu kentlerden biri de elbette Şengal ve Şengal’in bağlı olduğu Musul’du. Musul’da Kürtler totalde çoğunluk oyuna sahip olamadı elbette. Ancak Şengal’de yürekleri güldüren Êzidî halkının ortaya koymuş olduğu irade oldu.
Êzidî halkı hala KDP tarafından kamplarda bir mülteci yaşama mahkum edilmeye devam ediliyor. KDP, kamplardaki Êzidî halkının oylarını gasp edip kendi lehinde kullanmasına rağmen Êzidî Demokrasi ve Özgürlük Partisi’nin oylarını geçemedi. PADÊ’nin belirlemiş olduğu adaylardan Kasım Keşko, Şengal’de özerk yönetimin kurulduğu günden bu yana ilk defa Irak’ta gerçekleşen seçimlerde kazanan isim oldu.
Küllerinden yeniden doğan özgür toplum ülkesi Şengal, bir yandan özerk ve özgür bir toplumun inşasına devam ederken, öte yandan dışa kapalı kalmadan Irak’taki siyasi süreçlerin öznesi olma konusunda kararlı adımlarla ilerliyor.
Musul’daki tablo da net bir şekilde Kürt halkının ulusal bir tavır takındığını gösteriyor. Kürt halkı, Musul’da Arap güçlerini aşan bir oy potansiyeli yakalamasa da bir özne olduklarını ortaya koydu. Musul ve Kerkük, tavrını Kürdistan’dan yana koydu.
