Kendi sınırlarımızı yıktık

Neğşirvan Güner/ İstanbul

Bu yıl koronavirüs salgını nedeniyle yıl sonuna ertelenen Documentarist İstanbul Belgesel Günleri cumartesi günü “home edition”(ev yapımı) edisyonu online olarak başladı. 16 Haziran tarihleri arasında “ev yapımı” edisyonu ile seyirciyle buluşacak festival çevrimiçi seçkisinde geçmiş programlardan seçilen 10 film yer alıyor. Bütün filmler sırayla ikişer gün erişime açılırken, aralarında Sean McAllester, Kim Longinotto ve Pirjo Honkasalo gibi ustaların bulunduğu yönetmenlerle canlı söyleşiler gerçekleştirilecek. Festival ekibinden Necati Sönmez festivali ve ‘online’ gösterimleri konuştuk.

‘Yeni dünyanın olanakları’

İlk defa online gösterimleri deneyimlediklerini söyleyen Necati Sönmez, öğretici ve festivalin çevresini genişletecek bir adım olarak bu alanı gördüklerini belirtti. Sönmez sözlerine şöyle devam ediyor: “Biz esas olarak İstanbul’da hatta daha dar ifade edersem Beyoğlu ve Kadıköy’de gerçekleşen, bazen Diyarbakır ve bir iki başka şehre programlar götürsek de asıl seyirci kitlemiz buralarda oturanlardan oluşuyor. Günümüz dünyasında bu aslında tuhaf bir sıkışmışlık halini yansıtıyor. Nitekim Türkiye’nin her yerinden keşke bize de gelseniz, bu işler hep İstanbul ve Ankara’da oluyor, gibi tepkiler ve sitemler alıyorduk. Ama olanaklarımız da daha fazlasını yapmaya yeterli değil. Şimdi bu küçük programla bir anda Türkiye’nin ve hatta dünyanın her tarafından seyirciye ulaşma şansımız olacak. Bir anlamda virüs sayesinde kendi sınırlarımızı yıkmak zorunda kaldık. Elbette salonlarda yan yana film izleme, o filmlerin yaratıcılarıyla veya karakterleriyle yüz yüze buluşma (belgesellerin karakterlerini canlı görmek, bazen ünlü sinema yıldızlarını görmekten daha fazla heyecanlandırıyor beni), onlarla muhabbet etmek festival kültürünün bir parçası ve korunması gerekiyor. Ama eski sistemin kısıtlılıklarını ve yeni dünyanın sunduğu olanakları da görmemiz gerekiyor.”

‘Online yayın yayıldı’

Salgın sürecinde tüm dünyada hızla yayılan online gösterimlerin film festivallerini de kökten değiştireceğini ifade eden Sönmez, “Berlinale Şubat sonunda kıl payı kurtuldu, ama onun muadili olan köklü büyük festivaller sürece adapte olmakta zorlandılar, ki olamadılar zaten. Cannes, iptal kararını telaffuz etmemek için kırk takla attı. Locarno iptal oldu, Venedik yapılıyor ama kaç konuğun gideceği şüpheli, vs. Belgesel, kısa film gibi sinemanın daha mütevazı alanlarında yapılan dah küçük festivaller ise kendilerini duruma hızlıca uyarlamaya çalıştılar ve başarılı da oldular. Biz de bu cehahtayız ve pandemi bizi online platformun sunduğu olanakları daha hızlı keşfetmeye ve uygulamaya itiyor” dedi.

‘Çocuklara gösterimler’

Salgın sürecinde evlerde kalan çocuklara yönelik Tiyatro BeReZe’nin “Kırmızı Başlıklı Kız” gösterimi ile açılış yaptıklarını söyleyen Sönmez, “Çocukların her anlamda toplumsal hayatın dışında tutulmaya çalışılan kültür sanat dünyasında da pek muhatap alınmayan bir kesim. Bu pandemi sürecinin de en büyük mağdurları onlar; hayatlarının en önemli aktiviteleri – koşmak, zıplamak, oynamak- engellendi ve evlere kapatılarak hareket alanları kısıtlandı. Biz de bu mağduriyete istinaden çocuklara dönük bir şeyle açalım istedik ve karşımıza Tiyatro BeReZe ekibinin yaptığı şahane br etkinlik çıktı. Teklifimize olumlu cevap alınca çok sevindik. Bir de şu var; Yeni Sinema Yasası’na göre festivaller 18 yaş altına film gösteremiyor artık. Yani film festivallerini çocuklara yönelik gösterim yapamaz hale getirdiler, akıl almaz bir yasa maddesiyle. Sanal ortam sanırım bu sansürü aşmanın imkanlarını da taşıyor” diye ifade etti.

Sürprizle son bulacak

Documentarist’in “home edition”ı (ev yapımı) 16 Haziran’da sonradan duyurulacak sürpriz bir etkinlikle son bulacağını belirten Sönmez sözlerini şöyle bitirdi: “Bir yandan kesinleştirmeye çalışıyoruz aslında. Aksilik çıkmazsa bir iki gün öncesinden duyuracağız sosyal medya hesaplarımızdan.”

‘Yönetmenlere bir saygı duruşu niteliğinde’

Sean McAllister, Kim Longinotto, Pirjo Honkasalo ve aynı zamanda Documentarist’in bu yılki Onur Konuğu olan Alan Berliner gibi usta yönetmenlerin filmlerini izleyici ile buluşturacaklarını söyleyen Sönmez, “Bu filmlerin yarısı daha önce Onur Konuğu olarak özel bölüm ayırdığımız, belgesel sinemada kendini ‘usta’ olarak kabul ettirmiş yönetmenlere ait: Kim Longinotto hariç, onu da festivali yapabilseydik beş filmiyle birlikte bu sene ağırlayacaktık. Alan Berliner, Pirjo Honkasalo ve Sean McAllister İstanbul’a konuğumuz olarak da gelmişlerdi. Son ustamız Johan van der Keuken ise 2001’de erken yaşta kaybettiğimiz çok önemli bir belgeselci. Onun hem filmlerine özel bölüm ayırmış hem de ismini festivalde dağıttığımız Yeni Yetenek Ödülü’ne vermiştik, eşinin onayı ve izniyle. Sonuçta bu filmleri seçme nedenimiz hem en sevdiğimiz belgeseller arasında olmaları hem de bu ustalara bir saygı duruşunda bulunmak istememiz. Seçkini diğer yarısı ise müzikli ilgili filmlerden oluşuyor. O da, evlere kapanma döneminde ruhumuzu besleyecek, içimizi açacak hikayelere daha fazla ihtiyaç olduğuna inandığımız için” dedi.

Ücretsiz açılacak belgeseller