Kazakistan’da zamlara karşı başlayan ve yoklsuzluk, yoksulluğu önleyemeyen yönetimin istifası talebine dönüşerek başkente kadar yayılan halk protestolarıyla ilgili açıklama yapan Kazakistan Sosyalist Hareketi, genel grev çağrısı yaptı. Dünyadaki işçi hareketleri, komünist ve sol hareketlerden dayanışma istendi
Kazakistan Sosyalist Hareketi, Kazakistan’da asker ve polisin cinayetlerine rağmen süren ve Kazakistan geneline yayılan protestolarla ilgili açıklama yaptı. Siyasi iktidarın ve anayasanın değişmesi taleplerinin yankılandığı protestolara karşı asker-polis şiddetine tepki gösterildi.
Kazakistan Sosyalist Hareketi, genel grev çağrısının da olduğu bir açıklama yayınladı. Açıklamada, “Asker ve polis terörüne karşı örgütlü direnişi sağlamak için toprak ve üretim bazında birleşik eylem komitelerinin oluşturulması acildir” denildi.
Açıklamada dünyadaki işçi hareketleri, komünist ve sol hareketlere de dayanışma çağrısı yapıldı.
Socialismkz.com sitesinde yayınlanan ve “Kazakistan’da bugün gerçek bir halk ayaklanması var” denilen 6 Ocak tarihli açıklamada sıvılaştırılmış gaz (LPG) fiyatının ikiye katlanmasının sabrı taşıran son damla olduğuna dikkat çekildi. “Protestolar en başından beri sosyal ve sınıfsal nitelikteydi. Gösteriler tam da tüm protesto hareketinin bir tür siyasi merkezi haline gelen Janaozen’de petrol işçilerinin inisiyatifiyle başladı” denildi.
Sosyal bir protesto olarak başlayan hareketin daha sonra genişlemeye başladığına ve işçi kolektiflerinin ücretlere yüzde 100 zam, çalışma koşullarının iyileştirilmesi, sendikal özgürlük gibi kendi talepleriyle de gösteriler düzenlediğine vurgu yapılan açıklamada, “Sonuç olarak, 3 Ocak’ta, tüm Mangistau bölgesi, komşu Atırau bölgesine de yayılan bir genel grevle sarsıldı” denildi.
Petrol işçilerinin katılımı
4 Ocak’ta salı günü ABD’li Chevron enerji tekelinin hisselerinin çoğunluğuna sahip olduğu Tengizchevroil şirketinde çalışan petrol işçilerinin, katılımın yüzde 75’e ulaştığı bir grev gerçekleştirmesinin önemine değinilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Burası, geçen yıl aralık ayında 40 bin işçinin işten çıkarıldığı ve yeni bir dizi işten çıkarmanın planlandığı yerdi. Daha sonra gün boyunca Aktobe ve Batı Kazakistan ile Kızılorda bölgelerinin petrol işçileri tarafından desteklendiler. Ayrıca, aynı günün akşamı Karaganda bölgesinde ArcelorMittal Temirtau şirketinin maden işçilerinin grevleri başladı ve ülkenin tüm madencilik endüstrisinde genel bir grev olarak kabul edilebilecek şekilde Kazakhmys şirketi bakır dökümcüleri ve maden işçilerinin grevleri başladı. Ve burada da maaşların yükseltilmesi, emeklilik yaşının düşürülmesi, sendikal örgütlenme ve grev hakkı talepleri öne sürülüyor.”
Salı günü aynı zamanda Atırau, Uralsk, Aktyubinsk, Kızılorda, Taraz, Taldikorgan, Turkestan, Çimkent, Ekibastuz’da; Almatı bölgesindeki şehirlerde ve Almatı’da süresiz mitinglerin başladığı belirtilen açıklamada 4-5 Ocak gecesi bütün sokakların dolduğu belirtildi.
Polisle göstericilerin çatışması sonucunda şehir yönetim binasının geçici olarak ele geçirildiği ve bunun üzerine Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in olağanüstü hal ilan ettiği kaydedildi.
🔎 Kazakistan Sosyalist Hareketi, ülkede ayaklanmaya kimlerin katıldığını yazdıhttps://t.co/yLr1J2zqiR pic.twitter.com/XTUnoKsRkV
— Yeni Yaşam Gazetesi (@yeniyasamgazete) January 6, 2022
İşsiz gençler, banliyölerinde yaşayanlar…
İşsiz gençlere işaret edilen açıklama şöyle devam etti: “Almatı’daki bu gösterilere ağırlıklı olarak işsiz gençlerin ve metropolün banliyölerinde yaşayan, geçici veya düşük ücretli işlerde çalışan yerli göçmenlerin katıldığı belirtilmelidir. Mangistau bölgesi ve Almatı için ayrı ayrı gaz fiyatını 50 tengeye indirerek vaatlerle onları sakinleştirme girişimleri de kimseyi tatmin etmedi.
Tokayev’in hükümeti ve ardından Nursultan Nazarbayev’i Güvenlik Konseyi başkanlığı görevinden alma kararı da protestoları durdurmadı, 5 Ocak’ta daha önce protestoların olmadığı Kuzey ve Doğu Kazakistan’ın bölgesel merkezlerinde, Petropavlovsk, Pavlodar, Ust-Kamenogorsk ve Semipalatinsk’te de kitlesel protesto mitingleri başladı. Aynı zamanda, Aktube, Taldikorgan, Çimkent ve Almatı’daki bölgesel valiliklerin binalarına girmek için girişimlerde bulunuldu.”
Janaozen’de yükselen talepler, siyasi mahkumların serbest bırakılması
İktidardakilerin istifasına dikkat çekilirken şunlar kaydedildi: “Janaozen’de, süresiz mitinglerinde işçiler yeni talepler formüle ettiler: Görevdeki cumhurbaşkanının ve tüm Nazarbayev yetkililerinin istifası, 1993 Anayasasının restorasyonu ve buna bağlı olarak parti, sendika kurma hakkı, siyasi mahkumların serbest bırakılması ve baskıya son verilmesi. Burada bir ‘aksakallar’ konseyi oluşturuldu ve bu da fiili yönetim organı haline geldi. Böylece artık farklı il ve bölgelerde kullanılan talepler ve sloganlar tüm harekete seslenmeye başladı ve mücadele siyasi bir içerik kazandı. Mücadeleyi koordine edecek komiteler ve konseyler oluşturmak için sahada da girişimlerde bulunuluyor.”
Kazakistan Sosyalist Hareketi’nin açıklamasında, Mangistau bölgesi kentlerinde daha önce askerler halk ateş etmeyi kabul etmezken 5-6 Ocak gecesi özel kuvvetlerin devreye sokulduğu ve halka ateş açıldığı belirtildi. İsyancılar tarafından ele geçirilen hava alanı ve mahallelerde “temizlik” başlatıldığı ve göstericilerden alınan bilgilere göre çok sayıda insanın öldürüldüğü kaydedilerek, “Bu durumda, tüm protesto ve grevlerin şiddetle bastırılması tehlikesi mevcuttur ve burada ülkeyi genel grevle tamamen felç etmek gerekmektedir. Bu nedenle asker ve polis terörüne karşı örgütlü direnişi sağlamak için toprak ve üretim bazında birleşik eylem komitelerinin oluşturulması acildir” denildi.
Uluslararası dayanışma çağrısı
Kazakistan Sosyalist Hareketi, dünyadaki tüm işçi hareketleri ve komünist hareketlere, sol örgütlere uluslararası dayanışma çağrısı da yaptı.
Açıklamada hareketin talepleri ise şöyle sıralandı:
* Halka karşı düşmanlıklar derhal sona ersin ve birlikler şehirlerden çekilsin!
* Cumhurbaşkanı Tokayev dahil tüm Nazarbayev yetkilileri derhal istifa etsin!
* Tüm siyasi hükümlü ve tutuklular serbest bırakılsın!
* İşçilere kendi sendikalarını, siyasi partilerini kurma, grev ve gösteri yapma hakkı!
* Yasaklı Kazakistan Komünist Partisi ve Kazakistan Sosyalist Hareketinin faaliyetleri yasallaştırılsın!
* Ülkenin tüm işçilerini ve emekçilerini, Janaozen’in (2011 ayaklanmasında) katledilen petrol işçilerinin taleplerini hayata geçirmeye; ülkenin tüm madenciliğini ve büyük ölçekli sanayisini işçi kolektiflerinin kontrolü altında kamulaştırmaya çağırıyoruz!
Petrolde ilk 11’de
Yıllık 30 milyar varil petrol üretim hacmiyle Kazakistan dünyada 11. sırada. Doğalgaz rezervinde Kazakistan dünyada 22. sırada. Kazakistan, 2019 yılında 3.9 trilyon metreküplük yeni doğalgaz rezervi buldu. Toplam 55.5 trilyon metreküplük doğalgaz rezervi bulunurken, doğalgaz üretiminin yüzde 34’ü Karaçaganak, yüzde 28’i Tengiz ve yüzde 14’ü de Kaşagan kuyularında. Batılı petrol şirketlerinin Hazar Denizi’nin kuzeyinde, Kazakistan karasularında 2020’de bulduğu dev petrol havzası, Amerikalı uzmanlar tarafından son 20 yılda dünyanın en büyük keşfi olarak nitelendiriliyordu. Moskova yönetimi, Kazakistan’a baskı yaparak, petrol nakliyesi için inşa edilecek olası boru hatlarını Rusya topraklarından kendi limanlarına bağlanmasını istiyordu.
⚡ Kazakistan Sosyalist Hareketi
⚡ Kazakistan Sosyalist Hareketi'nden genel grev ve uluslararası dayanışma çağrısıhttps://t.co/yLr1J2hOUh pic.twitter.com/mGePyROVbG
— Yeni Yaşam Gazetesi (@yeniyasamgazete) January 6, 2022
Kazakistan’daki Türkiyeli şirketler
Kazakistan’da çok sayıda Türkiyeli şirket var.
Kazakistan’da toplam yolcu trafiğinin yarısı ve kargo trafiğinin yüzde 68’inin yapıldığı Almatı Havalimanı’nı TAV işletiyor. Almatı’daki gelir TAV için önemli.
Kazakistan, Ülker grubu da var. Ülker Kazakistan’da bisküvi, çikolata ve kek üretimi yapıyor.
Alarko Holding’in iş yükü içinde Kazakistan’ın payı yüzde 36. Alarko Holding, Big Almaty Ring Road Otoyolu projesini Makyol ve SK-KEC ile ortak sürdürüyordu.
Tekfen de inşaat işleri üstlendi. Tekfen, FGP Geçici İnşaat Tesisleri, NCOC tesislerinde tadilat inşaat hizmetleri ve Kuyubaşı Basınç Yönetim Projesi, İnşaat, Mekanik, Elektrik ve Enstrüman Montajı ile 3 proje sürdürdü.
Enka İnşaat da ülkede.
Finans sektöründe ise Samruk Kazyna Invest’in Şekerbank sermayesi içerisindeki payı yüzde 12,06.
ALMATI
