Ağır seçim yenilgisinden sonra iktidarın IMF emriyle devreye koymak istediği göstermelik ‘tasarruf paketi’ açıklandı. Alt düzeyden kamu harcamalarını kapsayan paket Saray’a ve savaş bütçesine dokunmuyor
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamuda tasarruf programını açıkladı. Savunma harcamalarına ve Saray’ın astronomik bütçesine dokunmadan ‘itibardan’ ve ‘ölüm araçları’ndan tasarruf yapmayan devlet, tasarrufu kamunun alt düzey harcamalarından yapmaya karar verdi. Pakete göre, kamuya taşıt alımına sınırlama getirilirken, kamu çalışanlarının servisleri kaldırılıyor, kamu çalışanlarının hakkı olan lojmanlardan ‘yeri değerli’ olanlar satılıyor, lojmanların onarımı da içinde oturanların üstüne yıkılıyor.
Cevdet Yılmaz’ın açıklamalarında “Kamuda taşıt sayısı ve standarları belirledik. Kamuda yeni araç satın almayı ve kiralamayı 3 yıl süreyle durduruyoruz. Yabancı menşeili araç kullanımını sonlandırıyoruz. Toplu taşıma olan yerlerde kamuda personel servisini sonlandırmayı planlıyoruz. Kamuda yeni personel alımı istihdamı emekli olanlarla sınırlandırılacak. Kamuda esnek ve uzaktan çalışma modeli geliştirilecek. Kamuda çalışanlar için yönetim kurulu ücretlerine üst sınır getirilecek” dedi.
Yılmaz, kamu kurumlarının ajanda, takvim, plaket ve eşantiyon türü hediyeleri gibi cüzi miktarda maliyeti olan işlerin yasaklandığını anlatırken, “Mobilya, tefrişat ve ofis donanımı gibi demirbaş alımlarını 3 yıl süreyle durduruyoruz” dedi.
İstihdam azaltılıyor
Kamuda tasarruf programında ilk aşamada 25 başlık açıklanırken, “Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yurt içinde ve yurt dışında hiçbir surette hizmet binası, lojman, her ne adla olursa olsun memur evi, kamp, kreş, eğitim, dinlenme ve benzeri sosyal tesis ve bunlarla ilgili arsa ve arazi satın alınmayacak, kamulaştırılmayacak, yeni kiralama yapılmayacak ve yeni inşaata başlanmayacak. Hizmet alımı suretiyle edinilen toplam taşıt sayısı, 2024 yılından başlamak üzere 2026 yıl sonuna kadar kümülatif olarak en az yüzde 30 oranında azaltılacak. Açılış, konferans, seminer, yıl dönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle gezi, kokteyl, yemek ve benzeri davetler düzenlenmeyecek, hediye verilmeyecek” denildi.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de konuşmasında, yine alt düzey görevlilere değinerek, “3 yıl boyunca emekli olanlar kadar kamuya yeni personel alınacak. Destek personeli sayısı azaltılacak. Esnek ve uzaktan çalışma modelleri geliştirilecek. Kamu çalışanlarının yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getiriyoruz. Sadece bir yerden yönetim kurulu ücreti alınabilecek, ücretlere üst sınır getireceğiz” ifadelerini kullandı.
Saray ne olacak?
Tasarruf tedbirleri içinde Saray harcamalarında kesinti yer almadı. Oysa, daha önceki yıl yapılan hesaplamada, Cumhurbaşkanlığı’nın ek ödenek ile arttırılan bütçesi 5 milyar 614 milyon liraya çıkarılmış, Saray’ın bir yıllık giderleri ise 5 milyar 669 milyon lirayı aşmıştı. Böylece Saray’ın günlük masrafı bir yılda yüzde 52.7 artarak 15 milyon 533 bin 688 lirayı bulmuştu.
CHP’li Bulut: Saray’ın harcamaları ilk 3 ayda yüzde 120 arttı
CHP Genel Başkan Yardımcısı Burhanettin Bulut, geçen ay yaptığı açıklamada, 2024’ün ilk 3 aylık döneminde Saray’ın harcamalarının yüzde 120 arttığını kaydedetmiş ve “Geçtiğimiz yıl sarayın ocak ayı harcaması 247 milyon 619 bin TL iken bu yıl 446 milyon 343 bin TL’ye; şubat ayı harcaması 470 bin 729 bin TL iken bu yıl 1 milyar 454 milyon 809 bin TL’ye; mart ayı harcaması 289 milyon 794 bin TL iken bu yıl 320 milyon 678 bin TL’ye çıktı” demişti. 2023 yılının ilk üç ayında 1 milyar 8 milyon 142 bin TL olan Saray harcamalarının bu yılın aynı döneminde 2 milyar 221 bin 830 TL’ye yükseldiğini belirten Bulut, anılan 3 aylık dönemde Saray harcamalarının yüzde 120 arttığını bildirdi.
Savaş harcamalarına dokunulmuyor
“Tasarruf tedbirleri” açıklamasında iktidarın Kuzey ve Doğu Suriye’den Federe Kurdistan topraklarına kadar geniş bir coğrafyada Kürtlere karı yürüttüğü savaştan ve bu savaşın ekonomiye, topluma getirdiği yükten söz edilmemesi dikkat çekti. Oysa bu harcamalar adeta bir kara delik gibi yıllardır ekonomik kaynakları yutuyor. Savunma ve güvenlik birimleri için 2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile 468,7 milyar lira, Ek Bütçe Kanunu ile de 60,3 milyar lira olmak üzere toplam 529 milyar lira kaynak ayrılmışken, 2024 yılında yaklaşık 971 milyar lira ödenek öngörülmüştü. Savunma Sanayii Destekleme Fonu için ayrılan miktar da eklendiğinde savunma ve güvenlik sektörü için önümüzdeki 2024 yılında 1 trilyon 133,5 milyar ₺ (40,450 milyar $) ödenek tahsis edilmiş olacak. Böylece oluşan Savunma bütçesi, toplam merkezi yönetim bütçe büyüklüğünün yüzde10,2’lik bir kısmına karşılık geliyor. Ki bu ödeneklerin de yıl içerisinde ekler yapılarak artırıldığı biliniyor. Böylece, SIPRI’nin 2023 yılı küresel askerî harcamaları ile ilgili raporuna göre geçen yıl dünya genelinde askeri harcamalar yüzde 6,8 artarken, Türkiye, önceki yıla göre yüzde 37 artışla bir sıra yükselerek 22’nci sırada yer aldı. HABER MERKEZİ
Açıklar büyüyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Mart 2024’te cari işlemler hesabı 4 milyar 544 milyon dolar açık verdi. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı, martta 5 milyar 193 milyon dolar oldu. Bu dönemde hizmetler dengesi kaynaklı girişler 2 milyar 241 milyon dolar, seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler de 2 milyar 104 milyon dolar olarak gerçekleşti. Resmi rezervlerde martta 10 milyar 281 milyon dolarlık net azalış oldu.
Yurttaştan tasarruf bekleniyor
Tasarruf Paketi üzerine değerlendirmelerin yapan ekonomistler, önlemlerin yararlı olmayacağını, yükün yine alt düzeye yıkıldığını belirtti. Dr. Şeref Oğuz, “Dağ fare doğurdu… Maliye Bakanı tasarruf paketini açıkladı, sonuç hüsran. Özetle tasarrufu; merkezi idare yerine yerel yönetimler, kamu yerin özel sektör, iktidar yerine vatandaş yapsın” derken, Mustafa Sönmez, “Açığın ne kadarına yama bu tedbirler, tek rakam yok. Hele ki Yap işlet imtiyazlarından zerre bahis yok. Yılda 5-6 milyar $ sadece yola köprüye veriyorsun. Nerede bunda tasarruf? Yok!” yorumu yaptı.
Paketin içinde neler var?
• Kamuda taşıt sayısı ve kullanımına sınır getirilecek. 3 yıl süreyle yeni araç alınmayacak ve kiralama yapılmayacak.
• Kamuda yeni personel alımı istihdamı emekli olanlarla sınırlandırılacak. 3 yıl boyunca emekli olanlar kadar kamuya yeni personel alınacak. Kamuda esnek ve uzaktan çalışma modeli geliştirilecek.
• Kamu çalışanlarının yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getiriyoruz. Sadece bir yerden yönetim kurulu ücreti alınabilecek, ücretlere üst sınır getireceğiz.
• İhtiyaç fazlası ve ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtlar tasfiye edilecek. Savunma ve güvenlik hariç, kamuda personel servisi hizmetinin toplu taşımı olan yerlerde kaldırılacak.
• Bütçe dışı kaynaklardan taşıt kullanımını da sıkı kurallara tabi tutulacak. Kanunla izin verilenler hariç yabancı menşeili araç kullanımı yasaklanacak.
• 3 yıl süreyle yeni hizmet binası alımı ve yapımı durdurulacak. Yeni bina kiralanmayacak. Yeni lojman ve sosyal tesis alımı/yapımı yasaklanacak. Mevcut tesisler ekonomiye kazandırılacak.
• Bakanlıkların yurt dışı teşkilatlarının ihtiyaçlar çerçevesinde gözden geçirilecek. Tüm taşra teşkilatı etkinlik esasıyla gözden geçirilecek.
• Hizmet içi eğitim, toplantı vb faaliyetler kamu tesislerinde yapılacak. Yurt dışı geçiçi görevler sınırlandırılacak. Bu kaleme başka ödeneklerden aktarım yapılamayacak.
• Sokak ve cadde ışıklandırılmasında LED dönüşümü hızlandırılacak. Kamu binalarında enerji verimliliği artırılacak.
• E-yazışma sistemine geçiş tamamlanacak. Tebligatlarda elektronik sisteme geçilecek. Kurumsal arşivler elektronik ortama taşınacak. Yayın, rapor vb tanıtım amaçlı dökümanlar basılmayacak.
• Temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 yapılacak. Uluslararası toplantılar ve milli bayramlar hariç; gezi, kokteyl, yemek vb faaliyet düzenlenmeyecek. Eşantiyon hediyeler yasaklanacak. Demirbaş alımları 3 yıl süreyle durdurulacak.
• Mal ve hizmet alım ödeneklerinde yüzde 10 kesinti, yatırım ödeneklerinde yüzde 15 kesinti uygulanacak. Tek seferlik gelire dayalı kalıcı harcama programları başlatılamayacak. Verimsiz harcamalara son verilecek.
• Kamu yatırımlarında önceliklendirmeye gidilecek. Fiziki ilerlemesi yüzde 75’in üzerinde olan yatırım projeleri, deprem riski olan projeler, deprem bölgesinde planlanan projeler, gıda arzını artıran projeler, yeşil ve dijital dönüşüm ile OSB liman-demiryolu bağlantı projeleri önceliklendirilecek. Zorunlu haller dışında yeni proje olmayacak.
Tedbirlerin izlenmesi ve takibi Hazine ve Maliye Bakanlığı ile idareler tarafından sağlanacak. İstisnasız tüm kamu personelleri açıklanan tedbirlere uymak zorunda olacak. İzleme, denetim, raporlama ve yaptırım adımlarının uygulanacağı takip sisteminde, gerekli olması durumunda idari yaptırım ve para cezası uygulanacak.
HABER MERKEZİ
