Cumhurbaşkanlığı 2022 Yatırım Programı’nda enerjiye 23.8 milyar lira para ayrıldı ve en yüksek destek 8.5 milyarla BOTAŞ ve TEİAŞ’a yapılacak. 2021’in son günü ise BOTAŞ’a hazineden 40 milyar lira transfer yapılması mide bulandırıcı
Yusuf Gürsucu / İstanbul
Doğal yaşamı yağmalayan ve yurttaşları soyup soğana çeviren, yağmayı ve soygunu şirketlerin kasasına taşınmasını sağlayan AKP iktidarı, enerji yatırımlarında dur durak bilmiyor. Cumhurbaşkanlığı’nca yayınlanarak yürürlüğe giren 5123 sayılı 2022 Yılı Yatırım Programı’nda dikkat çeken noktalar var. Karar uyarınca programda yer alan projelerde her türlü parametre değişikliği, yıl içinde yatırım programına yeni proje alımı veya çıkarılması, projelere yıl içinde ödenek aktarılması, projelere ve kamulaştırma tertiplerine ek ödenek çıkarılması işlemleri Cumhurbaşkanı’nın onayıyla gerçekleştirilebilecek. Karara göre çeşitli şart ve hallerde ilgili kurumun üst yöneticisi, yüzde 10 ile yüzde 30 aralığında değişen oranlarda bütçe değişikliklerine hükmedebilecek.
2022’de 23.8 milyar para enerjiye
Program kapsamında bütün sektörlerde toplam 3.134 adet proje yürütüldü ve bütün kamu projelerinin toplam tutarı 1 trilyon 778 milyar 674 milyon 792 bin 420 lira olarak öngörüldü. Sayısı 130 olan enerji projelerinin toplam tutarı ise 149 milyar 633 milyon 452 bin 674 lira olarak öngörülürken, bu tutarın 24 milyar 641 milyon 163 bin 860 liralık kısmı dış kaynaklı kredilerden karşılanıyor. Planlanan projeler için 2022 yılında yapılacak yatırımların toplam tutarı ise 23 milyar 837 milyon 043 bin lira olarak belirlendi. Enerji projeleri için dış kaynaklı kredi olarak tahsis edilen tutar ise 2022 yılında 3 milyar 758 milyon 350 bin lira olacak.
2022 destekleri BOTAŞ ve TEİAŞ’a
2022’de kamu kuruluşları arasında en yüksek enerji yatırımını 8.5 milyar lirayla BOTAŞ ve TEİAŞ gerçekleştirecek. 2022 yılında enerji sektörü kamu yatırımlarının bazı kuruluşlara dağılımı ise şöyle: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ): 8 milyar 500 milyon TL, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı: 94 milyon 500 bin TL, Devlet Su İşleri: 2 milyar 899 milyon 487 bin TL, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ): 2 milyar 800 milyon TL, Karayolları Genel Müdürlüğü: 810 milyon TL, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ): 109 milyon 289 bin TL, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ): 8 milyar 500 milyon TL.
2021 son günü BOTAŞ’a 40 milyar!
2021 yılı dolmadan bütçeden bazı KİT’lere 55 milyar lira transfer edilirken, en yüksek payın 40 milyar lira ile BOTAŞ’a yapılması dikkat çekerken, 2021’de BOTAŞ’a yapılan toplam transfer 50.3 milyar liraya yükseldi. Verilere göre Elektrik Üretim A.Ş.’ye (EÜAŞ) 9.5 milyar lirası aralık ayında olmak üzere 2021’de 11.5 milyar aktarım yapıldı. Gelir Vergisi Kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik öngören yasa ile ek bütçeye gerek kalmadan Cumhurbaşkanı’na bu yıl bütçe tahmininin üzerinde elde edilen gelir kadar tutarı ödenek olarak kullanma imkanı getirildiğini ve bu kullanımın satış hazırlıkları yapılan BOTAŞ, EÜAŞ ve TEİAŞ’a gerekli yatırımların kamu eliyle sağlandıktan sonra satılmak isteneceğini gösteriyor.
Devlet şirket el ele!
2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na göre, BOTAŞ ve EÜAŞ’ın finansman ihtiyacının karşılanması için bu kuruluşlara sene içerisinde sermaye transferi yapılmasının planlandığı açıklanmıştı. Yatırım desteklerinin dışında sermaye transferinin yapılacak olması dikkat çekerken, buna gerekçe olarak, EÜAŞ’ın doğalgaz santrallerinden elektrik üretimini artırmasıyla maliyetinin yükseldiği, BOTAŞ’ın da doğalgaz satış miktarında artışların yaşandığı gibi iddialarda bulunuldu. Ancak bu iddiaların aslı ve astarı yok. Çünkü doğalgaza yapılan yüzde 25 ila yüzde 50 arası zam ve elektriğe yapılan yüzde 50 ve yüzde 127 oranında zam bu kurumların zarar etmesini olanaksız kılarken, şirket devlet el ele verilerek, şirketlerin yüzü güldürülüyor, halk ise sefalete sürükleniyor.
Özelleştirme öncesi destek!
Diğer taraftan 3 Ağustos’ta Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) Erdoğan’ın 4222 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile özelleştirme kapsamına alındığı Resmi Gazete’de yayımlandı. Bakan Fatih Dönmez, TEİAŞ’a 2016-2020 üçüncü uygulama döneminde yaklaşık 40 milyar lira yatırım yapıldı, açıklaması devirden önce kurumların güçlendirildiğinin tipik örneği. BOTAŞ ve EÜAŞ’a milyarlarca lira sermaye aktarılmak istenmesi, bu kurumların özelleştirilme sürecinde boşaltılmış olan içini besleyerek mali yapısını güçlendirme çabasının mı işletildiği sorusunu gündeme getiriyor.
BOTAŞ, EÜAŞ ve TEİAŞ’ın taliplileri
Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) aktarılan BOTAŞ için temmuz ayında AKP’li Cumhurbaşkanı R.T. Erdoğan’ın başkanlığında bir toplantı yapılmış ve toplantıda 3.5 saat BOTAŞ’ın konuşulduğu duyurulmuştu. BOTAŞ’In özelleştirme planları zaten uzun süredir gündemde yer tutmakta. BOTAŞ, EÜAŞ ve TEİAŞ’ın özelleştirilmek istendiği ve müşterilerinin de Katar ile Birleşik Arap Emirlikleri olduğu iddiaları ise ciddi boyutlarda yapılmakta. BAE’nin Türkiye’de yağmaya geldiklerini ‘Bizim için fırsat’ sözüyle açıkça belirtmesi bu iddiaların doğruluğunu destekliyor.
Kamu kurumlar rehin miydi?
2022 yılına girdiğimiz ilk günü elektriğe büyük oranda zam yapıldı. Elektriğe mesken, sanayi ve ticarethane abone grupları için vergi ve fonlar dahil ortalama yüzde 52 ile yüzde 127 arasında değişen oranlarda yapılan zam 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren işlemeye başladı. Halkın her bir yandan soyguna tabi kılınıp halktan çalınanların şirketlere aktarılma süreçleri büyüyerek sürerken, devasa boyutlarda biriken ve ödenemez noktaya ulaşan dış borçların ödenebilmesi için kamunun elinde ne var ne yok satılmak isteniyor. Daha önce swap anlaşmalarıyla önce İngiliz tefecilerinden, ardından Körfez ülkelerinden yapılan anlaşmalar sırasında TVF bünyesinde bulunan BOTAŞ vd. kamu şirketlerinin rehin verildiğine dönük iddialar ciddiyetini korumaya devam ediyor.
