Krizlerle sarsılan Türkiye ekonomisi trajik bir haberle sarsıldı! Maliyetleri düşürerek tasarruf yapmak isteyen şirket sahipleri, artık özel jetleri yerine kiralık jetleri tercih ediyor
M. Ender Öndeş / İstanbul
Yaz başından bu yana ekonomiyi hırpalayan döviz/borç krizi ve yüksek faiz/enflasyon döngüsü, özellikle inşaat ve imalat sanayiinde binlerce işçiyi sokağa atarak toplumdaki genel yoksullaşmayı artırırken, büyük patronlar da maliyeti birazcık azaltmaya yöneliyor. Herkesin tasarrufu kendine göre tabii; dar gelirli yurttaşlar kriz derinleştikçe sofralarını küçültürken, zenginler ise pahalı oyuncaklarından vazgeçiyor ya da masraflarını biraz azaltıyorlar. Dünya Gazetesi’nin haberine göre, büyük şirket sahipleri, bir süredir özel jet almak yerine kiralamayı tercih ediyor. Bu pastadan büyük pay alan İsviçreli Vistajet firması Türkiye’den uçuşlarını yılın ilk yarısında yüzde 82 artırdı.
Özel uçak enflasyonu!
Jet uçak sahibi olma maliyetinin minimum 55 milyon dolar olduğunu ifade eden VistaJet Avrupa Başkanı Philippe Scalabrini, zenginlerin bunun yerine kiralamaya yöneldiğini belirtiyor. “Geçen yılın ilk yarısı ile bu yılın ilk yarısını karşılaştırdığımızda, Türkiye’de yüzde 82 oranında uçuş sayımızı artırdık. Yine yolcu sayımızı yüzde 15 oranında artırdık. Uçuş saatlerimizi de yine Türkiye’de yüzde 58 oranında artırdık. 2017’in ilk 6 ayıyla 2018’in ilk 6 ayını karşılaştırdığımızda, konum ve gerçekleştirdiğimiz olduğumuz potansiyel itibariyle Türkiye bizler için kilit pazarlarımızdan bir tanesi” diye konuştu. Scalabrini, “Türkiye’de en fazla İstanbul’a uçuluyor ama Bodrum ve İzmir’e de çok fazla uçuş gerçekleştiriyoruz. Bizler için en popüler liman İstanbul. İstanbul’dan da tabii ki dünyanın farklı yerlerine giden birçok müşteriniz var. VistaJet için İstanbul gerçekten dünyanın merkezi niteliğinde” dedi.
Yükseliş ve düşüş
Aslında, büyük şirket sahiplerinin özel jetlere düşkünlüğü yeni değil. Çok sık seyahat eden şirket sahiplerine büyük avantaj sağlayan özel jetler, hava limanı aktarmaları ya da tarifeli uçaklar gibi zaman kaybettirici zorlukları ortadan kaldırdığı için tercih ediliyor. 2001 krizi sırasında, sayıları 15’e kadar düşen iş jetleri, 5-6 yılda yüzde 400 büyüdü. Türkiyeli iş insanları da o zamanla birbiri ardına ya uçak satın aldı ya da kiralama yoluna gitti. Fiyatları 200 bin dolardan başlayıp, içindeki konfor ve teknolojik altyapı donanımıyla birlikte 50 milyon doları bulan iş jetleri, daha sonra kiralanarak bir gelir kaynağı haline de geldi. Şu anda Türkiye’de 100’den fazla özel jet var. Fakat hangarda bekleyen uçak, bir yandan da masraf kapısı… Yıllık bakım, hizmet ve personel giderleri 400 bin euro civarında. Hiç uçmasa bile uçağın günlük bin 100 euro masrafı var. Bu nedenle birçok iş adamı ve sanatçı uçağını ‘boş duracağına çalışsın’ diyerek kiraya veriyor. Döviz krizi de işin içine girince zenginler lükslerinin bir bölümünden vazgeçmeye şimdilik razı oluyorlar. Onların tasarrufu da böyle oluyor.
Kimin neyi var? 
Koç Grubu: Falcon 2000 LX-Falcon 900 LX
Mübariz Mansimov: Falcon 900 EX-Falcon 7X
Mehmet Ali Aydınlar: Falcon 7X 4Nihat Özdemir: Falcon 2000 EX
Fettah Tamince: Falcon 900 EX
Nurettin Çarmıklı: Falcon 2000 EX
Mehmet Cengiz: Falcon 2000 EX
Ferit Şahenk: Gulfstream 450-Hawker 900 XP
Hüsnü Özyeğin: Bombardier Challenger 605
Hamdi Akın: Hawker 800 XPI
Ahmet Çalık: Bombardier Challenger 605
Cengiz’in sınırı yok
Kriz koşulları herkesi farklı ölçülerde etkilerken, AKP döneminde zenginleşen Cengiz İnşaat’ın patronu Mehmet Cengiz, eski uçağı Falcon 2000XLS’yi satıp yerine Dassault Falcon 7X model yeni bir uçak aldı. Önceki hafta, Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker’in de iki uçağını sattığı basında yer almıştı. Doğuş Grubu patronu Ferit Şahenk de uçaklarını elden çıkarmaya çalışıyordu. Buna karşın, Mehmet Cengiz yeni Dassault Falcon 7X’i alırken, medya patronu Acun Ilıcalı da sahibi olduğu Challenger 300 tipi jetini satarak yerine Challenger 605’i aldı.
