Bütçe gelirlerinin büyük bölümü vergilerden oluşuyor. Halk 2019 yılı boyunca 756,5 milyar TL vergi ödeyecek. Cumhurbaşkanlığı’nın 2019 bütçesi 2 milyar 818 milyon, üç yıllık örtülü ödenek ise 16,5 milyar
Y boyunuz şimdi? eni bütçe onaylandı. Buna göre halk 2019 yılı boyunca toplam 756,5 milyar TL vergi ödeyecek. 2019 bütçesi giderlerin ilk kez 1 trilyon lirayı geçtiği bütçe oldu. Hükümet bu giderlere karşılık halktan ve firmalardan 756,5 milyar TL vergi toplayacak. 2019 bütçesinde de hazinenin kasasına girecek olan en yüksek hâsılatlı vergi KDV oldu. Bütçede KDV hâsılatı 318 milyar TL olarak öngörüldü. Bu tutarın 153 milyar lirası yurtiçinde işlem gören mallardan alınırken, 165 milyar lirası ithal mallar üzerinden alınacak. Bütçe gelirleri içinde KDV’yi sırasıyla gelir vergisi, özel tüketim vergisi(ÖTV), kurumlar vergisi takip ediyor.
- Katma değer vergisi: 318 milyar TL
- Gelir Vergisi: 176,7 milyar TL
- Özel Tüketim Vergisi: 164 milyar TL
- Kurumlar Vergisi: 81 Milyar TL
En çok ÖTV
2002 yılında hayatımıza lüks tüketimi vergilendirmek üzere giren özel tüketim vergisi, AKP’li yıllarda yurttaşların kamburu haline geldi. Zaman içinde kapsamı genişleyen ÖTV, motorlu taşıtlardan, alkollü veya gazlı içeceklerden, petrol ve doğalgaz ürünlerinden tütün mamullerinden beyaz eşya ve elektronik ev eşyalarından alınır oldu. 2010 yılı bütçesinde 52,4 milyar TL olan ÖTV, yüzde 212’lik artışla 2019 bütçesinde 164 milyar TL’yi buldu.İşte önümüzdeki yıl yurttaşların ödeyeceği ÖTV kalemleri:
- Petrol ve doğalgaz ürünleri: 68,7 milyar TL
- Motorlu taşıtlar: 24 milyar TL
- Alkollü içkiler : 15 milyar TL
- Tütün mamülleri: 46,6 milyar TL
- Gazlı içecekler: 0,9 milyar TL
Elektrikli ev eşyaları: 9,3 milyar TL ÖTV yıldan yıla artış gösterirken, yıllar içinde alkollü içeceklerden alınan ÖTV fahiş oranda büyüdü. 2010 yılında alkollü içkilerden toplanan ÖTV 2,1 milyar TL iken 2019 yılına gelindiğinde bu tutar yüzde 614 artışla 15 milyar TL’ye yükseldi. Bu yıllarda ise rakı ve bira fiyatları ÖTV’deki artışa paralel olarak fahiş oranda arttı.
Gizli vergi
Dünyanın her yerinde beyana dayalı bir vergi olan gelir vergisi, Türkiye’de kaynaktan kesinti yoluyla mükellefe hissettirmeden tahsil ediliyor. 2019’da 176,5 milyar TL gelir vergisi toplayacak olan hükümet bunun yalnızca 7,6 milyar TL’sini beyanname ile toplayacakken, 165 milyar TL’si gelir elde edenlerin gelirlerinden kesilerek tahsil edilecek. Kaynaktan kesinti ya da stopaj adı verilen bu yöntem nedeniyle mükellefler vergi verdiğinin farkına varmıyor, bu sebeple kamu giderlerine mali güçleri oranında yüklendiklerini düşünmüyorlar. 2010’da 52, 4 milyar TL olan ÖTV hâsılatı 9 yılda 3 katına çıktı. 2019 yılında halkın cebinden 164 milyar TL ÖTV olarak hazinenin kasasına girecek. Sadece alkol ve sigaradan alınan ÖTV 60 milyarı aşarken, bu tutar çoğu bakanlığın gider toplamına eşit. 2018 yılında kamunun elinde bulunan taşınmaz varlıkların satışından 2,1 milyar lira kamu geliri elde edilirken, bu tutarın 2019 yılı bütçesinde bu tutar yüzde 70 artışla 3,5 milyar TL’yi buldu. 2019 bütçesinde para cezaları geliri 12,1 milyar TL olarak öngörüldü. Böylece 2018’de tahsil edilen tutar yüzde 3,9 artmış oldu. Öte yandan dar gelirliler kamu hizmetinden yararlanırken, belini büken harçlar ise 2019 yılında yüzde 27 artışla 28,3 milyar lira oldu.
Cumhurbaşkanlığı harcıyor
2019 yılı Cumhurbaşkanlığı bütçesi 2 milyar 818 milyon 899 bin olarak bağlandı. Bu harcamalar için sadece üç kalem belirtiliyor. Bunlarda biri genel kamu harcamaları, ikincisi ekonomik işler ve hizmetler, üçüncüsü ise sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri. Cumhurbaşkanlığına ayrılan örtülü ödenek ise büyük bir harcama kalemi oluşturuyor. Ekim ayında açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın kullanımına sunulan örtülü ödenek 16,5 milyar. 2019-2021 dönemini kapsayan OVP’de Erdoğan’ın önümüzdeki üç yılda örtülü ödenekten yapabileceği harcamalara ilişkin bütçe tahminleri sunuldu. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolü Kanunu’na göre cumhurbaşkanlığına ayrılan örtülü ödeneğin üst limiti, her yıl bütçede belirlenen toplam harcamalar kaleminin binde 5’ine tekabül ediyor. Buna göre, OVP’de belirlenen Merkezi Yönetim Bütçesi’ndeki harcamalar kalemi 2019 için 961 milyar, 2020 için 1112,4 milyar, 2021 için 1230,9 milyar lira. Erdoğan’a tahsis edilen örtülü ödenekse buna göre 2019 için 4 milyar 805 milyon, 2020 için 5 milyar 562 milyon, 6 milyar 154 milyon 500 bin lira olarak belirlenmiş oldu. Böylece örtülü ödenek üç yılda toplamda 16 milyar 521 milyon 500 bin lira yapıyor.
EKONOMİ SERVİSİ
