Wan Kalesi büyük ihtişamıyla Newroz’a ev sahipliği yapıyor bu yıl. DEM Parti’nin 14 ilçe belediye eşbaşkanı sahnede halkla buluşuyor. Wan Büyükşehir Belediye eşbaşkan adayı Şedal, ’31 Martın zaferini şimdiden ilan ediyoruz’ diyor
Rohat Emekçi
Tatvan’dan Wan’a geçince aklıma Hasret Gültekin’in “Gün Olaydı” türküsü geliyor. 2 Temmuz 1993’te Sivas Madımak Oteli’nde yakılarak katledilenler arasında Hasret Gültekin de vardı. Wan’ın üzerine doğan güneş, karanlık düşüncelere inat edercesine her tarafına aydınlık saçıyor. Ne güzel, türküsüne yansıtmış Hasret Gültekin Wan’ı: “Gün olaydı tan olaydı / Gittiğin yer Van olaydı / Yattığın yer han olaydı / Gün dolandı dağı taşı / Dinmiyor gözümün yaşı / Dağın başı duman duman / Zalim gurbet vermez aman Gurbet elde hayli zaman / Gün dolandı dağı taşı / Dinmiyor gözümün yaşı.”
Kenti düşününce muhteşem güzelliği ile hemen akla Wan Gölü geliyor. Bölgenin denizi olarak görülüyor. Göl, ayrı bir hava katmış Wan’a. Süphan Dağı ve kalenin etekleri arasında sadece masmavi büyük su birikintisi değil, daha birçok doğal güzelliğinin yanı sıra insan emeğiyle yapılan eserler de var. Bunların başında da Wan Kalesi geliyor.
Şimdi özgürlük zamanı
Wan Kalesi büyük ihtişamıyla Newroz’a ev sahipliği yapıyor bu yıl. Bizler de Wan’da Newroz’a tanıklık etmenin heyecanını yaşıyoruz. Sabahın erken saatlerinde tarihi Wan Kalesi eteklerinde görkemli bir şekilde kutlanan Newroz’da yerimizi alıyoruz. Wan halkı sabahın erken saatlerinde Newroz alanını doldurmaya başlıyor. Soğuk havaya rağmen kutlamalar için sabahın erken saatlerinde alana gelen binlerce kişi davul ve zurnalarla halaylar çekerken, halk, rengârenk fistan ve şal û şepîkleriyle alanda renk cümbüşü yaratıyor. Seçime az bir süre kala Newroz’da DEM Parti’nin 14 ilçe belediye eşbaşkanı sahnede halkla buluşuyor. Wan Büyükşehir Belediye Eşbaşkan adayı Neslihan Şedal, “31 Martın zaferini şimdiden ilan ediyoruz” diyor.
Diğer eşbaşkan adayı Abdullah Zeydan da, “31 Martta Kürt halkı barışın yolunu açacak, PKK lideri Öcalan’a uygulanan tecrit kırılacaktır. 31 Mart özgürlüğün yolunu açacaktır” diye konuşuyor. Büyük bir coşku ile kutlanan Newroz’da “Özgürlük ve zafer zamanı” diyerek 31 Mart seçimlerinde sandıkta Kürt halkına “Ayağa kalk” mesajı veriliyor.
Kriz herkesi vurmuş
Kitlesel coşkunun heyecanı Wan halkında seçime kadar devam edecek gibi görünüyor. Bu coşkuya tanıklığımızla sabah Wan’da sokağa çıkıyoruz ve Yeni Yaşam gazetesi olarak pazarda halka mikrofon uzatıyoruz. Öğle saatlerinde pazardayız. Pazarcılar, “Her gün yapılan zamlar halkın alım gücünü düşürüyor. Yoksulluğu derinleştiriyor. Kış mevsimi ile birlikte sebze ve meyve fiyatlarına yapılan zamlar hem üreticiyi hem tüketiciyi olumsuz etkiliyor. Ekonomik kriz nedeniyle eski günlerden eser kalmadı. Wan’da pazar esnafı da yurttaşlar da pazarlarda artan fiyatlardan şikâyetçi. “Artan fiyatlar nedeniyle pazardaki trafik de seyrek” diyor.
Pazarda meyve sebze fiyatlarının yüksek olmasına tepki gösteren Wanlı yurttaşlar ise “100 TL ile sadece 2 limon 3 patates 4-5 salatalık alabiliyoruz” diyor ve aldığı poşeti gösterip “Sadece 500 lira verdim, verebildim” diye ekliyor.
Derinleşen ekonomik kriz ve art arda yapılan zamlara tepki gösteren pazar esnafı, iş yapamaz duruma geldiklerini belirtilerek işyerlerini kapatmak zorunda kalacaklarını söylüyor.
VASKİ derin uykuda
Wan halkının sorunları sadece ekonomi ile bitmiyor. Aynı zamanda halk sulardan şikâyetçi. Mikrofon uzattığımız halktan biri, “İpek Yolu, Kavuncu mahallesi, Sufle sokakta oturuyorum. Sularımız gelmiyor. Vaski ilgilenmiyor. Vaski’yi arıyoruz, sürekli meşgul. Su yok ama su faturası 640 TL geliyor. Bu nasıl bir şey anlamıyorum” diyor.
Konuştuğumuz bir başka Wanlı da, “Hacı Bekir mahallesi Doğu caddesinde Ramazan ayında suların kesilmesi büyük bir sorun teşkil ediyor. Her yıl aynı problemle karşılaşmak bizleri mağdur ediyor. Yıllardır mahallede yaşanan bu sıkıntıya bir çözüm bulunması gerekiyor. Sabah suyun kesilmesi ve akşama kadar suyun olmaması ibadetlerimizi yerine getirmemizi engelliyor. Lütfen bu soruna Allah rızası için bir çözüm bulun” diyor.
Kayyım gidecek
Wan halkıyla söyleştikten sonra DEM Parti Wan Büyükşehir Belediyesi eşbaşkan adayları Neslihan Şedal ve Abdullah Zeydan ile konuşmaya gidiyorum.
Şedal, iki dönemdir Kürt halkının iradesinin yok sayıldığını söyleyerek, “Eğer amaçları bu halkın sorunlarını çözmek ise neden çözülmüyor? 31 Mart’ta kentlerimizi talan edemeyecekler” ifadelerini kullanıyor. Şedal, “İktidar irademizi tanımak zorunda” diyerek konuşmasının devamında şunları söylüyor: “Bize oy verseniz de vermeseniz de ben size yol yapacağım, su vereceğim diyorlardı ama hala yapmadılar. Çocuklarınızı istihdam edeceğiz diyorlardı. Niye çocuklarımız şehir dışında çalışıyor? Neden bu topraklardan göç yaşanıyor? Çünkü bu halk üzerinden, kadınlar ve gençler üzerinden kirli bir politika yürütüyorlar. 31 Mart’ta biz kalacağız, kayyım gidecek” diyor.
Kadınlara dönük çalışmalarının kaldığı yerden devam edeceğini söyleyen Şedal, “Tüm feshedilen kurumları aktifleştirerek sayılarını arttıracağız. Kadın yaşam merkezleri, kadın danışma merkezleri, kadın kooperatifleri, kadın emeği pazarları, kadın dinlenme evleri, kadın kütüphaneleri, kadın parklarına kadar birçok alan yeniden aktifleşecek. Kadın şifa evlerini, kadın dengbej evlerini, kadın kültür evlerini hayata geçirmeyi planlıyoruz. Tabii bunu yaparken kadın meclisimizi oluşturacağız. ‘Kadınlar ne istiyor’ diye sorup taleplerini onlardan dinleyeceğiz, birlikte hayata geçireceğiz” diyor.
14’te 14 yapacağız
Şedal, Wan’ın çok önemli sorunlarının olduğuna da dikkat çekerek “Hem şu süreçte hem de bundan sonraki süreçte kuracağımız kent konseyleriyle birlikte bu sorunları ortadan kaldırıp kalıcı çözümler üretmek noktasında çaba içerisinde olacağız” diye ekliyor ve “acil afet eylem planı ile kentimizde yaşanacak afetler karşısında gerekli önlemler alınarak kriz koordinasyon merkezleri oluşturulacak” diyor. “İlk olarak yapı denetim ekiplerinin oluşturulması, gerekli tedbirlerin alınması önceliğimiz olacak. Deprem toplanma alanları oluşturulacak ve bu alanlarda gerekli tüm ihtiyaçlar karşılanacak” diyen Şedal, sözlerine şöyle devam ediyor: “Başa baş giden bir seçim olmadığını söyleyebilirim. Her seferinde hilelerle, hiçbir hukuki dayanağı olmadan kayyım atandı. Her seçimde bunları görüyoruz. Hayali seçmen oluşturma, seçmenleri kaydırma ve taşıma gibi hilelerle oy oranlarını yükseltiyorlar. Ancak biz buna rağmen bu süreçte de kazanacağımızdan çok eminiz. Olası bir hile durumuna karşı mücadele tarzımız da devam ediyor. Heyecanlıyız, umutluyuz. 31 Mart seçimlerinde 14’te 14 yapacağımıza da inanıyorum.”
‘Biz küllerimizden doğarız’
Wan Büyükşehir Belediyesi eşbaşkan adayı Abdullah Zeydan ise “Yerel yönetimler tutum belgemiz ışığında kolektif katılımcı bir anlayışla bu sorunların üstesinden gelebileceğimize inanıyoruz. Kentimizi halkımızla birlikte yöneteceğiz. Bizler STK ve meclislerimizle birlikte sorunları masaya yatıracağız ve ortak akıl ile çözüme kavuşturacağız. Kısa, orta, uzun vadede halkımız ile birlikte yapabileceğimiz projeleri ortaya koyacağız. Biz bundan çok daha zorlu süreçler yaşadık. Ancak Kürt siyasal hareketi birçok defa küllerinden doğmuştur. Biz tekrar halkımızla birlikte kayyımın imardan ulaşıma, çevreden kültüre kadar kayyımın yarattığı bütün bu tahribatları ortadan kaldıracağız. Kentimiz bir talan anlayışı ile yönetildi. Kürtler el ele verir, ittifakını güçlendirir ve bu seçimden başarıyla çıkarsa, toplumsal barışın da önü açılacaktır. Biz kendimize, halkımıza ve projelerimize güveniyoruz” diyor. “Biz halkımızla birlikte kendimizi yöneteceğiz. Tüm oluşan sorunlara dair enerjimiz ve yetkinliğimiz var. Haksız biçimde birçok emekçi arkadaşımız işinden oldu. Dil, kültür, gençlik, kadın derneklerine saldırılar oldu. Bütün bu tahribatları ortadan kaldıracağız” diyen Zeydan, devam ediyor: “Bir yandan kuraklık krizi yaşanırken öte yandan ekonomik krizin yansıması olarak tohum, gübre, mazot fiyatları arttı. Dolayısıyla hayvancılık ve tarım neredeyse durma noktasına geldi. Bu nedenle Wan son 4-5 yıldır nüfusu azalan bir şehir haline döndü” ifadelerini kullanıyor. Zeydan, yoksulluğa paralel olarak göçlerin artmaya başladığına dikkat çekerek, “Önceki yıllarda kitlesel göçler özellikle metropollere doğru ilerlerken, son yıllarda gençler yurt dışına gitme eğiliminde. Wan, sosyal, ekonomik açıdan çökertilmiş, göç, yoksulluk ve işsizlik kentine dönüştürülmüş diyebiliriz. Bizler projelerimizle bütün bu yaşanan talanın önüne geçeceğiz” diye konuşuyor.
Borçlar dağ gibi birikmiş
İçişleri Bakanlığı kararıyla HDP yönetimindeki Wan Büyükşehir Belediyesi’ne 19 Ağustos 2019’da kayyım atandı. 2016 yılında atanan kayyımın bıraktığı 1 milyar 100 milyon lira borçla belediyeyi devralan HDP yönetiminin yaklaşık 5 ay görevde kalmasının ardından yeniden atanan kayyım 4 yıllık sürede belediyenin borcunu 3’e katladı. Belediyenin 1 yıl içinde ödemesi gereken yaklaşık 209 milyon TL’lik borcunun olduğu ve uzun vadeli borçlar ile birlikte 2023 yılının başı itibariyle toplam borcun yaklaşık 2 milyar TL’ye yaklaştığı raporlandı. Sayıştay raporuna göre Wan Büyükşehir Belediyesi, 2022 yılı içerisinde 3 milyar TL’ye yakın bütçe kullanmış, 40 milyon TL faiz ödemesi yapmış, bir yıl içinde belediyeyi çeşitli adlar altında yaklaşık 1 milyar TL borçlandırmış. Öte yandan belediye alacaklarını tahsil etmekte de başarısız olmuş. Sayıştay raporlarına borçlarıyla yansıyan Wan Büyükşehir Belediyesi’nin güncel borcu ise 3 milyar 679 milyon 382.988 TL.
Belediyeye ait arsa ve yapıları satan kayyım, son meclis toplantısında ödenmeyen elektrik borçlarının finansmanında kullanılmak üzere İller Bankası ile diğer özel bankalardan kredi kullanılması kararı aldı. Kararın ardından belediye, elektrik borçlarının ödemek için bankalara kredi başvurusunda bulundu.
