Endonezya’nın Başkenti Cakarta’nın boşaltılıp, yeni bir başkente taşınması kararı yıllar önce alındı ve zemini çok daha sağlam ve muson yağmurlarından en az etkilenen bir başka adada inşaata başlandı. Yeni başkent ülkenin ulusal bağımsızlık günü olan 17 Ağustos’ta hizmete açılıyor
Hüseyin Aykol
Düşünün bir eviniz var ve her yıl 25 santimetre çöküyor. Yani dört yılda bir metre batıyorsunuz. Bir apartman dairesinin standart yüksekliği 3 metredir. Evinizin 12 yıl içinde yok olacağını bilseniz ne yaparsınız? Kaçarsınız herhalde bir başka yere, evinizin batmayacağı bir yere taşınırsınız, değil mi?
Endonezyalılar da öyle yapıyor. Başkent Cakarta’nın boşaltılıp, yeni bir başkente taşınması kararı yıllar önce alındı ve zemini çok daha sağlam ve muson yağmurlarından en az etkilenen bir başka adada inşaata başlandı. Yapılması gereken altyapının ve ihtiyaç duyulacak hükümet binalarının inşasında yüzde 80’in geçildiği yeni başkent ülkenin ulusal bağımsızlık günü olan 17 Ağustos’ta hizmete açılıyor.
Dünyanın en büyük ada ülkesi Endonezya 17 bin adadan oluşuyor. Yaklaşık 2 milyon kilometrelik yüzölçümüyle dünyanın 14. büyük ülkesi olsa da, 280 milyon civarındaki nüfusuyla dünyanın dördüncü kalabalık ülkesi. Dahası dünyanın en kalabalık Müslüman ülkesidir. Ancak Ortadoğu’ya oldukça uzak konumu ve mezhebinin Şafi olması, mezhebi genelde Hanefi olan Müslüman ülkelerin çoğunu siyaseten etkileme durumu söz konusu değil.
Endonezya’nın nüfusu 10 milyonu geçen ve dünyanın ikinci en kalabalık metropolü durumundaki mevcut başkenti, ülkenin nüfusunun neredeyse yüzde 60’ının yaşadığı Cava adasında kurulmuş. Zaten bataklık bir alanda inşa edilmiş olan Cakarta’nın çok hızlı nüfus alması yüzünden yeterli altyapısı yok. Muson yağmurları yüzünden sık sık seller altında kalıyor. Dahası yoğun nüfusun ihtiyacı yüzünden yeraltı suları sürekli çekilip, kullanıldığı için başkent çöküyor.
Kirli hava ve trafik yoğunluğu sorunu ile de baş edemeyen Cakarta’nın 2050 yılına gelindiğinde üçte birinin su altında kalacağı tahmin ediliyor. Bu yüzden, başkentin taşınması fikri neredeyse 2000’li yılların başlarından itibaren konuşulmaya başlansa da, yerin seçilip, inşaatlara başlanması 2022 yılında mümkün olabildi. 35 milyar dolara mal olması yeni başkent Nusantara’nın ‘açılışı’ 17 Ağustos 2024 günü yapılsa da, 5 aşamalı yapımın 2045 yılında tamamlanması bekleniyor.
İnşaat, Temmuz 2022’de arazi temizliği ve erişim yollarının inşasıyla başlamıştı. Hükümet Merkez Alanı bölgesi olarak bilinen ilk aşama, bakanlıklar, okullar ve hastanelerden oluşacak. Endonezya’nın dört bir yanından 150-200 bin işçi projeye katıldı ve yerel işçilere de çağrı yapıldı. Bu yıl sonuna kadar 12 bin memurun başkente taşınması bekleniyor. Ancak 12 Ağustos 2024 Pazartesi günü, Nusantara’da ilk kabine toplantısı yapıldı ve böylece başkentin taşınmasının ilk adımı atılmış oldu.
Ülkenin en az gelişmiş ve en az doğal felaketlere maruz kalan Borneo adasında inşa edilmeye başlanan Nusantara, 632 bin 600 dönümlük bir yüzölçümüne sahip. (Dünyanın en ünlü şehir devletlerinden biri olan Singapur’un üç katı bir alan) Ancak bu yüzölçümünün sadece yüzde 25’ine inşa izni var. Geri kalan yüzde 75’lik alan, yüzde 65’i tropik orman olmak üzere yeşil kalacak.
Karbon nötr (yani üretilen karbonun tamamı ormanlar tarafından emilecek) olarak planlanan Nusantara’nın kent yerleşim planına göre, 10 dakika içinde istediğiniz yere -mesela evinizden işinize ya da okulunuza ya da hastaneye ya da mahkemeye- ulaşabileceksiniz. Buna rağmen, yine de araca ihtiyaç duyarsanız, arabaların elektrikli olması isteniyor-planlanıyor.
Endonezya’da 14 Şubat 2024 günü yapılan seçimlerde meclisin yeni üyeleriyle, yeni devlet başkanı seçilmişti. Seçilen yeni devlet başkanı ve yeni milletvekilleri ancak Ekim ayında yemin edip, göreve başlayabilecek. İki dönemdir görevde olan ve -Anayasa gereği- üçüncü dönem aday olamayan mevcut devlet başkanı Widodo, görevdeki son iki ayını, yeni başkentte geçirmek için çok istekli.
Endonezya’nın -mevcut- devlet başkanı, iki ay önce çalışmaları denetlemiş ve oturacağı başkanlık sarayının içme suyu da bağlanırsa, her şeyin 17 Ağustos’a hazır olacağını belirtmişti. Yeni başkentte yapılacak daha çok şey var ama bunları yapmak için sadece Suudi Arabistan, BAE ve Malezya gibi Müslüman devletler değil, Çin, Güney Kore, Singapur ve hatta ABD sıraya girmiş durumda.
Bu arada, yeni başkent için başta Cakarta’dan kaçan Endonezyalılar büyük heyecan duyarken, bölgede yerlerinden edilme korkusu yaşayan Yerli halklar endişe içinde. Sahi, boşaltılmaya başlanan Cakarta ne olacak diye soruyorsanız; orası gerekli güçlendirme ve restorasyonlar da yapılarak ticari merkez olmaya devam edecekmiş. Herhalde tamamen su altında kalıncaya dek…
Çok ada, çok etnisite, çok dil, çok inanç, çok biyoçeşitlilik
Endonezya’da 250’si halen etkin olmak üzere 700’den fazla dil konuşuluyor. 1300 etnik grubun ve yüzde 90’a yakını Müslüman olsa da, başta Hıristiyanlık olmak üzere değişik dinlere inanan insanların yaşadığı bu ülke sadece sahip olduğu çok zengin biyoçeşitlilikle değil, aynı zamanda günümüz teknolojisinin ihtiyacı olan nikel, bakır, boksit ve kalay gibi madenleriyle de tüm dünyanın ilgisini çekiyor. Şimdi bunlara bir de başkentin taşınması ekleniyor. Nusantara, planlandığı gibi inşa edilirse, ekolojik bir kentin nasıl olması gerektiğine dair çok güzel bir örnek olacak…
