Ermeni müzisyen Gomidas, 150. doğum yılı vesilesiyle büyük bir konserle anıldı.
Neğşirvan Güner/ İstanbul
Kütahya’da 1869 yılında doğan etnolog, müzisyen ve bestekar Gomidas, 150 doğum yılı vesilesiyle büyük bir konserle İstanbul’da anıldı. Cemal Reşit Rey konser salonunda gerçekleşen “Aydınlık Sabahın Sesi| Gomidas 150 yaşında” konserinde Ermenistan, Türkiye ve Amerika Birleşik Devleti’nden (ABD) sanatçılar ve topluluklar sahne aldı. Konser öncesi Bir zamanlar Yayıncılık tarafından hazırlanan Gomidas sergisinin de açılış yapıldı. Lusavoriç Çocuk Korusu ve Sevana Tchakerian ile açılışı yapılan geceyi Tilbe Saran sundu. Anadolu Kültür ve Kalan Müzik işbirliğiyle düzenlenen konserde sanatçılar Aynur Doğan, Ertan Tekin, İklim Tamkan, Karatzayn Quartet, Kevork Tavityan, Levon Eroyan, Lusavoriç Çocuk Korosu ve Sevana Tchakerian, Pervin Chakar, Şevval Sam, Vomank müzik grubu, Yerkaran Projesi’nin yanı sıra Ermenistan’dan GOGHT müzik grubu ve ABD’den Ara Dinkjian ve Zulal Trio sahneye çıktı. Ayrıca gece de gazeteci Ümit Kıvanç’ın konser için hazırladığı kısa bir belgesel de Gomidas’ın kendi sesi ile gece de dinleyicilere gösterildi. Gecenin sonunda iş insanı Osman Kavala için özgürlük çağrısı yapıldı. Gece de sahne alan sanatçılar, Aynur Doğan, Ara Dinkjian, Tilbe Saran, Levon Eroyan, Ertan Tekin, Kevork Tavityan, Şevval Sam, İklim Tamkan ve Pervin Chakar Gomidas’a ve müziğine dair gazetemize konuştu.
Sanatçı Kevork Tavityan, Gomidas’ın 150. doğum yılı vesilesiyle düzenlenen bir konserde olmaktan çok mutlu olduğunu söyledi. Konseri geleceğe dair ümit verici bir adım olarak yorumlayan Tavityan, “ İçinde yaşadığımız büyük toplumun da ondan öğrenebileceği, onun müziğiyle beslenebileceği bir ortam yaratılmalı. Bu konserler bunun yol göstericisi olacaktır diye ümit ediyorum.” dedi.
Aynur Doğan: Gomidas ile hikayelerimiz aynı
Sanatçı Aynur Doğan, Gomidas’ı yâd etmenin ve eserlerini seslendirmenin kendisi için büyük bir anlamı olduğunu dile getirdi . Doğan sözlerine şöyle devam etti: “Gomidas’ın hikayesini, yaşadığı acıları cümlelerle anlatsam az kalır. Toprağından sürgün edilmiş. Kaderlerimiz birbirinden çok farklı değil. Fakat onun sanatsal olarak, kültürel olarak bu topraklara çok büyük bir katkısı olmuş ve bugüne bırakmıştır. Kürt, Anadolu, Mezopotamya coğrafyasındaki bütün diğer kültürlerin müziğinde çok büyük bir katkısı var. Ben çok minetarım, Gomidas gibi birisi bu topraklardan geçmiş. Birçok Kürtçe derleme Gomidas sayesinde bugüne kadar geldi. Bizde sahne de onları seslendiriyoruz. 150 yıl değil bin yılda geçse, bu insanlar tarihe damgasını vurdu. Gomidas, kendi ruhu, müziği ve gücüyle kültüre olan bağı ile her zaman yaşayacaktır. Bizde gücümüz yettikçe onları her zaman yaşatacak adımlar atacağız.”
Ara Dinkjian: Gomidas sonsuza dek yaşayacak
ABD’den konser için Türkiye’ye gelen sanatçı Ara Dinkjian genç müzisyenlerin Gomidas’ın müziğini “taze” bir şekilde yorumladığını ifade etti. Dinkjian, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “ Bu da Gomidas’ın sonsuza dek yaşamasını sağlıyor. Toprak aslında o sanatı yaratan şey, nerede doğduğun hiç farketmiyor. Kanınla ve geçmişinle, burayla bir bağlantın varsa, o kültür zaten dışa vuracaktır. Amerika’da doğmuş olmama rağmen, bu toprakları hissettiğimi sanıyorum.”
Ertan Tekin: Son sözü insanlık için bir derstir
Sanatçı Ertan Tekin, Gomidas’ın 100 yıl önce yurtlarda ve beldelerde müzik korosu kurduğuna dikkat çekiyor. Kendisi için onur ve gurur duyduğu bir doğum günü ve anma olduğu söyleyen Tekin, “Düşünsenize köylerinde şuan doğru dürüst su olmayan yurtlarda, beldelerde 100 yıl önce korular kurmuş. Anadolu’nun coğraflarında yüzlerce öğrenci eğitim vermiş. Bilgi, becerisi ve o nadide naif ruhuyla hayran olduğumuz biri. Gomidas, bu coğrafyanın ilk müzikoloğu. Duyduğu yer sesi notaya döken biri. 1935’te 20 yıl boyunca müzik yapmamış usta, ‘Ben sizin dünyanızda artık yaşamak istemiyorum. Sizin dünyanızda çocukları, kadınları katlediyorlar.’ deyip son nefesini vermiş. Ruhunu teslim ederken söylediği bu sözü halen insanlık için bir derstir.” dedi.
Tilbe Saran: Bizlere çok sesliliği hatırlattı
Gecenin sunuculuğun üstlenen sanatçı Tilbe Saran çok anlamlı bir doğum dünü kutlaması olduğunu ifade etti. İş insanı Osman Kavala’nın Gomidas’ın 150. doğum yılı konseri için cezaevinde bile büyük bir çaba gösterdiğini söyleyen Saran sözlerine şöyle devam etti: “ Haksız yere bu topraklardan sürgün edilmiş olan -tabi sade Gomidas değil-, ne mutlu ki ona adını 150 yıl sonra gümbür gümbür duyurabiliyor. Bütün çalışmaları, topladığı notalar, kendi yazdıkları, yaratıkları, çok sesli hale getirdiği ezgileri ile 150 yıl ve daha nice 150 yıl daha bu toprakların ortak sesi olmaya devam edecek. Bu konser Gomidas, bizler ve hem bu çok sessliği hepimize bir daha hatırlattığı içini, aydınlık bir yarına umut olacağı, diliyorum ki bu gecenin sonunda Osman Kavala’nın da özgürlüğüne kavuştuğunu görmüş oluruz.”
Levon Eroyan: Ezgisel olarak Anadolu’nun fotoğrafını çekti
Sanatçı Levon Eroyan, Gomidas için yapılan bir konserde yer almaktan onur duyduğunu söyledi.
Gomidas’ın Anadolu’nun “ezgisel” olarak fotoğrağını çekkiğini ifade eden Eroyan, Anadolu topraklarındaki neredeyse duyduğu bütün ezgileri kağıtta dökmüş ve sabitlemiş. Dolayısıyla Gomidas bu toprakların görülmesi gereken, bilinmesi gereken, ender nadide kişilerinden bir tanesi.” dedi.
Pervin Chakar: Gomidas büyük bir zenginlik
Sanatçı Pervin Chakar, Ermeniler, Süryaniler, Araplar, Türkler ve Kürtler’in bu coğrafyanın çok kültürlülüğünü yansıttığını söyledi. Chakar sözlerine şu sözlerle devam etti: “Gomidas bu coğrafyanın bir insanı ve Kütahyalıydı. Son 20 senesini konuşmayarak geçirdiği söyleniyor. Bunu duyduğumda tüylerim ürperdi. Gomidas’ın Kürtçe derlemeleri 13 şarkıdan oluşmaktadır. Bu akşam bende bu eserlerden biri olan Dewrêşê Evdî’yi seslendirdim. Umuyorum ki diğer eserlerini de seslendirme fırsattını elde ederim. Kendi konserlerimde Ermenice eserlerine yer veriyorum olabildiğince. Gomidas büyük bir zenginlik. Sadece kendi dilinde değil diğer dillerde de derlemeler yapmış. Burada olmaktan çok mutluyum.”
İklim Tamkan: Yitirmemek ve unutmamak adına anlamlı
Sanatçı İklimTamkan bu tür etkinliklerin daha fazla yapılması gerektiğini söyledi. Tamkan sözlerine şöyle devam etti: ” Çok dili çok kültürlü yapıların bu tür konserlerle desteklenmesini çok olumlu ve güzel buluyorum. Sadece doğum günlerinde anmalarda değil, bir kültür oluşturmak, yitirmemek, unutmamak adına çok daha sık yapılması gerektiğini düşünüyorum. Nasıl yazdı ise, nasıl istediyse aslına uygun, bestelerinin kronolojik seslendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Gomidas’ta eminim yazdığı ve seslendirdiği şekilde dinlememizi isterdi.”
Şevval Sam: Dünyaya büyük bir kültür mirası bıraktı
Sanatçı Şevval Sam, Gomidas’ın yaşarken müziğine ve bıraktığı mirasa gereken değerin verilmediğini dile getirdi. Gomidas’ın dünyaya büyük bir kültür mirası bıraktığı vurgulayan Sam, sözlerine şöyle devam etti: “Dünya kültür mirasına büyük bir katkı yaptığının farkında değildi belki, bugün değeri anlaşılıyor. Gomidas’ın bıraktığı mirasını bir millette sadece atfetmemek lazım. Dünya mirası kategorisinde ele almak lazım. Çünkü Anadolu tek bir milletin olmadığı kadar zengin coğrafya. Kürtçe, Türkçe, Ermenice ve diğer dillerdeki aynı sözlere farklı ezgiler yada aynı ezgilere farklı sözler duymak mümkün Anadolu’da. Çünkü bütün kültürler birbirine iç içe geçmiş. Anadolu halen keşfedilmemiş bir toprak parçası.”
Konser kaydını aşağıdaki bağlantı üzerinden izleyebilirsiniz:
