Tek tek 10 ilin nüfusundan fazla mahpus sayısı, tek tek 12 bakanlığın bütçesine denk cezaevleri harcaması ve Avrupa’nın en hızlı artan tutuklu ve hükümlü nüfusu… Son 16 yılın ‘istikrar’ tablosunun özeti kısaca bu
İktidara geldiği günden bu yana “özgürlükleri genişletme” iddiasında olan AKP hükümetlerinin aradan geçen 16 yılda en istikrarlı politika uyguladığı alanlardan biri yeni cezaevi yapımı oldu. Tutuklu ve hükümlü sayısının olağanüstü arttığı bu 16 yılın sonunda, şu anda bile cezaevlerinde ciddi bir kapasite sorunu yaşanıyor. Adalet Bakanlığı, geçen yılın Eylül ayında yaptığı açıklamada, “Ceza İnfaz Kurumlarında 138 bin 235’i hükümlü, 85 bin 216’sı tutuklu olmak üzere toplam mahkum sayısının 223 bin 451 olduğunu” belirtmişti. 2017 raporlarında ise, toplam tutuklu veya hükümlü sayısı 235 bin 888’e ulaştı. Buna rağmen 2017 itibarıyla kapasitenin hâlâ 29 bin üzerinde tutuklu ve hükümlü bulunuyor.
Dört kat artış
Verilere göre, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılının sonunda cezaevlerinde 34 bin 808’i hükümlü, 24 bin 621’i tutuklu olmak üzere toplam 59 bin 429 mahkûm bulunurken; aradan geçen 15 yılda, mahpus sayısında yaklaşık 4 kat artış bulunuyor. Bu sayı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bartın, Bilecik, Çankırı, Gümüşhane, Iğdır, Kilis ve Dersim illerinin nüfuslarından fazla. Yani toplam mahkûm sayısı bu 10 ilin nüfusunu geçmiş durumda. Aynı dönemde çocuk mahkûm sayısındaki artış da dikkat çekici. 31 Aralık 2002 tarihinde toplam 2 bin 045 çocuk mahkûm varken, 2017 yılının haziran ayında aynı rakam, 2 bin 791’e çıktı. Aynı şey kadınlar için de söz konusu. 2002 yılı sonunda 2 bin 108 olan kadın mahkûm sayısı, 2017’de yüzde 360’lık artışla 9 bin 708’e yükseldi.
2023 hedefleri büyük!
Bu yılın sonunda tutuklu ve hükümlü sayısının 275 bine çıkacağını öngören Adalet Bakanlığı, 2018 için 45 yeni cezaevi planladı. Ama hükümet bu kadarla yetinmiyor. Birçok alanda “Çılgın projeler” ilen eden AKP iktidarı, 2023 ufkunda cezaevleri konusunu ihmal etmiş değil. Adalet Bakanlığı 2023 yılına kadar 137 bin 687 kişilik kapasiteye sahip 228 yeni cezaevi açmayı planlıyor. Bu, yıl yaklaşık 50 cezaevi inşası anlamına geliyor. Adalet Bakanlığı’nın 2017 verilerine cezaevlerinde hâlâ kapasitenin üzerinde 21 bin 700 mahk3um bulunuyor.
Cezaevi nüfusu artıyor
2016 yılı itibarıyla Avrupa cezaevlerindeki tutuklu ve mahkûm sayısı 1 milyon 500 bin cıvarındayken, 2006-2016 döneminde cezaevi nüfusu en fazla artış gösteren ülke Türkiye oldu. Avrupa Konseyi ile Lozan Üniversitesi tarafından ortaklaşa hazırlanan ve 2016 yılında Avrupa cezaevlerinin durumunu gösteren istatistiklere göre, Avrupa’da 1 Ocak 2016 itibarıyla 100 bin kişiye ortalama 127 tutuklu düşüyor. Bu alanda en yüksek orana sahip ülkeler Gürcistan, Türkiye, Litvanya, Azerbaycan ve Moldova. İstatistikler, 2006-2016 döneminde tutukluluk oranının en çok arttığı ülkenin Türkiye olduğunu gösteriyor. Bu dönemde Türkiye’de tutukluluk oranı yüzde 161,7 artış gösterdi. Avrupa Konseyi üyesi 47 ülkeden 13’ünde cezaevleri kapasitelerinin üstünde tutuklu ve mahkûm barındırıyor. Avrupa ülkeleri 2015 yılında ceza infaz kurumları için toplam 18 milyar 831 milyon 430 bin 746 euro harcama yaptı. Aynı dönemde Avrupa’da tutuklu başına günlük ortalama harcama 108 euro 59 cent olarak kaydedildi. Türkiye ise tutuklu başına günlük ortalama 21 euro harcamayla listenin alt sıralarında yer alıyor.
10 kişiden biri şüpheli
Geçen yılın kasım ayında Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin düzenlediği bir sempozyumda konuşan Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit, 80 milyon vatandaşı bulunan Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kişinin ‘şüpheli’ olduğunu söyledi. 2017 nüfusu sayımına göre toplam nüfusun yaklaşık 23 milyonunun çocuk olduğu düşünülürse, aslında yetişkinler açısından bu oranın yüzde 10’a denk düştüğü görülüyor.
EKONOMİ SERVİSİ
