Ragıp Zarakolu
Akşam haberlerine bakarken All Jazeera muhabiri Filistinli gazeteci Şirin Ebu Akile’nin İsrail ordusu tarafından vurulduğu haberi geçiyor ekran altında şerit olarak. Kaskı var, kurşun geçirmez yeleği var, ama ne fayda snipera karşı…
Peş peşe gelen anlık görüntüler düşüyor belleğimde.
Yayınevinin penceresinden gazetem Evrensel’in muhabiri Metin Göktepe’yi görüyorum İstanbul Adliyesi’nin yakınlarında. Elinde kamerası koşturmada… Birkaç saat sonra Gazi mahallesinde olayları izlerken vurulduğu haberi geliyor. 96 Ocağı.
30 yıl önce yine Evrensel’in (Gerçek o zaman) muhabiri Namık Tarancı, Diyarbakır’da vuruluyor. Büyük şair Cahit Sıtkı’nın yeğeni… 92 Kasımı
Anadil hakkı savunucusu, İHD’li arkadaşımız Vedat Aydın kaçırılıyor, sonra bedeni bir köprü altında bulunuyor. 91 Temmuzu.
Cenazesine Diyarbakır’da binler katılıyor. Cenaze saldırıya uğruyor kolluk kuvvetlerinin.
Tageszeitung muhabiri arkadaşımız Lissy Schmidt saldırıya uğruyor, linç edilircesine. Zor kurtuluyor. Ama 3 yıl sonra Süleymaniye’de taranıyor arabası Saddam ajanları tarafından. Birkaç ay önce Madam Mitterand sağ kurtulmuş saldırıdan. 94 Temmuzu.
Ve şimdi önümdeki ekranda Şirin Ebu Akile’nin cenazesinin görüntüleri… Kolluk kuvvetleri yine saldırıda. Tabut düşüyor, sonra yeniden omuzlara alınıyor dirençle.
1992 Newrozu’nda Cizre’de gazetecileri taşıyan beyaz bayraklı arabaya özel kuvvetlerin ateş açması ve Sabah muhabiri İzzet Keser’in öldürülmesi. Ne kadar çağrıştırıyor Filistinli gazeteci Şirin Ebu Akile’nin 11 Mayıs’ta İsrail ordusunun işgal altındaki Batı Şeria’da bulunan Cenin Mülteci Kampı’na düzenlediği baskını takip ettiği sırada öldürülmesini.
1996 yılında Agos yeni çıkmaya başlamış. Çırağan Sarayı Oteli’nde uluslararası bir konferansı izlemeye gidiyoruz Hrant’la. Katılımcılardan biri olan Rus insan ve azınlık hakları savunucusu Galina Starovoitova ile sohbet ediyoruz. Parlamenter. Gazeteci geçmişi var aynı zamanda. Rusya’nın kirli Çeçenya Savaşı’nın vahşetini aktarmış.
Agos şöyle aktarıyor 25 yıl sonra: “Parlamentolararası Birlik Toplantısı konu alınıyor. İstanbul’da, 133 ülkeden 700’ü aşkın parlamenter ve diplomat toplanmış. Gündemlerinde “Balıklar ve azınlıklar nasıl korunmalı?” sorusu var. Cumhurbaşkanı Demirel Çırağan’daki toplantıda bir konuşma yapıyor. “Bugünün dünyasında bağnazlıklara yer yok” diyor ve kültürlerin ortaklığına değindiği uzun konuşmasını şöyle tamamlıyor: “… çocukları ve gençleri hoşgörü kültürüyle yetiştirmeye çalışmalıyız.” Toplantıya Ermenistan da katılmış, 6 kişilik bir heyetle. TBMM Başkanı ile özel bir görüşme de yapmışlar. Bizim haberin satırları arasından neşe fışkırıyor.”
Galina Starovoitova 2 yıl sonra Saint Petersburg’da dairesinin önünde vurulduğunda çok üzülüyoruz Hrant ile. Tanımış olmak daha bir yaralıyor insanı. 98 Kasımı.
Ve gazetesinin önünde vurulan Hrant’ın yüzü koyun yatan bedeni. Türkiye’de ender görülen bir vicdan patlaması. Yüzbinler kaldırıyor cenazesini. 2007 Ocağı.
Aynı evinin yakınındaki otobüs durağında yüzü koyun yatan, çok gazeteci yanında benim de hocam Cahit Orhan Tütengil’in sonsuzluğa yüzü koyun uzanan bedeni gibi. 1979 Aralığı. Demokrat’ta gazeteci olarak çalışmaya başlamam ardından.
1980 temmuzunda çocuklarımla birlikte Ada’da yüzmeye gidişimiz Racai Ünal ile. Mektepli gazeteci, Cahit Orhan hocanın ders verdiği okuldan. 2 gün sonra gazeteye gittiğimde buz gibi bir sessizlik. Fatih’te evinin yolunda kaçırılıp, işkence ile öldürülmüştü Recai, mezuniyetine bir yıl kala.
2004 yılında Oslo’da Rus gazeteci Anna Politkovskaya ile basın özgürlüğü üzerine bir panele katılıyoruz. İkimiz de ülkelerimizde yazdıklarımızdan dolayı yargılanma deneyimlerimizi aktarıyoruz. İki yıl sonra apartmanının asansöründe vuruluyor. 2006 Ekimi.
Musa Anter bizim evin yakınında, Dragos’ta oturduğu için sık sık görüşüyorduk Özgür Gündem gazetesinde köşe yazarken. Kültür ve Sanat Festivali’ne katılmak üzere geldiği Diyarbakır’ın karanlık dar sokaklarında öldürüldü. 1992 Eylülünde.
Özgür Gündem’in en yaşlı köşe yazarıydı, 72’sinde. En genç muhabirimiz Ferhat Tepe, kaçırılıp cansız bedeni Hazar gölü kıyısına bırakıldığında, meslekte ancak 3 ayını doldurmuştu sadece.
Yayın yönetmeni Gurbetelli Ersöz 1994 Aralığında gazetenin bombalanmasından sağ kurtuldu ama 97 Ekiminde Güney’de, öldürüldü. Akademik kariyerden gelen, ilk kadın yayın yönetmenlerinden Gurbetelli’nin yapmasına izin verilmeyen gazeteciliğini direniş hareketine katılarak sürdürmesi karşısında ancak empati kurulabilir. 72’sinden 19’una, 27 elemanı öldürülen bir gazeteden söz ediyoruz.
Türkiye’de Hrant Dink’ten sonra gazetecilerin artık öldürülmemesi elbette olumlu bir gelişme. Ama TGS’nin 3 gün önce yaptığı açıklamaya göre 23 gazeteci ve medya çalışanı hapiste.
CPJ’nin (Merkezi New York’ta bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi) yayınladığı 2021 Raporuna göre, hapiste bulunan gazeteci sayısı 293 ve Türkiye 6. sırada. Birincilik ÇHC’de (50), ikincilik cunta yönetimindeki Myanmar’da (26), onu Mısır (25), Vietnam (23), Belarus (19) izliyor.
Türkiye (17), hapisteki gazeteci sayısında Eritre (16) , Rusya (14), Suudi Arabistan ( 14) ve İran’ı (11) sollamış vaziyette.
Ve bu ülkelerin hiçbiri ne NATO, ne de Avrupa Konseyi’nin yarım küsur asırlık üyesi!
Ve Finlandiya ile İsveç’in NATO üyeliğini veto hakkına sahip!
