Ilısu Barajı tarihi alanları ve tarım arazilerinin yanında endemik canlı türlerini de katlediyor
Bütün itirazlara rağmen inşası devam eden Ilısu Barajı’ndan sonra, Dicle Vadi Projesi adı altında yapılması düşünülen 22 kilometrekarelik kanal ve su bentleri ile yıllardır gündemde tutulan nehre müdahale tasarılarında, burasının başka yerlere benzemeyen hassas bir doğal sistem olduğunun, başka yerde yaşaması olanaksız canlılara ev sahipliği yaptığının hiç göz önüne alınmadığı görülüyor. Bir yandan kentin surları ve çevresi ile onların varoluş sebebi durumundaki doğurgan kadim güç Dicle, hepsi birlikte UNESCO’nun Dünya Mirası listesine alındı. Toz duman arasında ayaklar altında ezilen mağdurları ise pek umursayan yok! Dicle’nin gerçek sahipleri, oraya muhtaç halde yaşayan, daha doğrusu yaşama tutunmaya çalışan nice canlının esamesi bile okunmuyor!
Fırat kaplumbağası
Hayatı Dicle’nin akan suyuna bağlı canlılardan biri, Fırat kaplumbağası(Sêla avê). Bu yumuşak kabuklu nehir kaplumbağası bilimsel adını da (Rafetus euphraticus) yaşadığı yerden, Fırat’tan alıyor. Ama Fırat’ta boş yere aramayın, çünkü nehrin Türkiye’deki kesiminin bir dizi baraj gölüne dönüştürülmesiyle birlikte bu canlı türü neredeyse tamamen yok olup gitti. Bugün sadece Dicle’de hayata tutunmaya çalışıyor. Dünyanın başka bir yerinde de yok zaten. Fırat kaplumbağasının neslini ciddi şekilde tükenme tehlikesine sokan sebeplerin başında barajlar ve kum ocakları geliyor.
Çember daralıyor
Fırat kaplumbağası, yaşamını sürdürebileceği alanları büyük bir hızla kaybediyor. Biyolojik yapısı gereği, bu hayvan beslenmek için akarsuya yumurta bırakmak için kuma, güneşlenmek için güvenli kıyılara muhtaç. Derin ve durgun sularda bunları bulması mümkün değil. Akarsuların önüne set çekildiğinde oluşan yok edici etki, sadece ortaya çıkan göl alanlarında doğa adına ne varsa her şeyin tahrip edilmesiyle kalmıyor. Zaten tükenmeye yüz tutmuş durumdaki kaplumbağa nüfusu böylece daha da küçük parçalara bölünüyor, sonuçta tür daha da büyük bir hızla “yok oluş girdabına” sürükleniyor.
Yuvalar yok edildi
Dicle’deki kayda değer en önemli popülasyonun Diyarbakır’da, kentin kuzeyindeki Dicle Barajı ile güneydoğusundaki Bismil ilçesi arasında yaşadığını gösteriyor. Dicle ve kolları üzerindeki mevcut barajların bulunduğu kesimlerde bu türe rastlanmıyor. Ama Fırat kaplumbağasına en ağır darbeyi, Ilısu’nun vuracağı açık. Çünkü böylece ana nehir ve onu besleyen belli başlı kollardaki yüzlerce kilometrelik doğal kıyı bandı tamamen ortadan kalkmış olacak. Ilısu Barajı su tuttuğunda, Dicle’nin akarsu karakterini kısmen de olsa koruduğu tek kesimi, Diyarbakır kent merkezi civarı olarak kalacak. Fakat DSİ’nin ağır makinaları Fırat kaplumbağalarının yaşadığı 4 kilometrelik kısmı kıyı sazlık ve ağaçları ‘islah’ edilerek kanal yapıldı.
EKOLOJİ SERVİSİ
