Geçtiğimiz günlerde İliç altın madeni atık havuzunun genişlemesine izin verilirken, Eskişehir Kaymaz’daki Koza Altın’a 3. Siyanür havuzu için onay verildi. Bölge adeta yok oluşa sürüklenirken cevherin Çanakkale’den taşınacak olması dikkat çekici
Yusuf Gürsucu
Eskişehir ili, Sivrihisar ilçesi, Kaymaz coğrafyasında Koza Altın Madencilik şirketinin 3. siyanür havuzu açmak amacıyla başlatılan ÇED raporu onaylandı. Fetöcü iddialarından önce iktidarın ‘kolkola’ yürüdüğünü itiraf ettiği tarikata yakınlığı ile bilinen ve uzun zamandır yurtdışında yaşayan Akın İpek’e ait olan şirkete kayyum atanarak TMSF tarafından yönetilmeye başlandı. Şirketin altın madenlerinden biri olan Kaymaz’daki madenin 2011 yılı sonunda Koza Altın Madencilik firması tarafından yürütülen inşaatı tamamlandı.
Cevher Çanakkale’den
2016’da açılışı yapılan maden Damdamca Tepe, Main Zone(Ana maden bölgesi), Mermerlik ve Kızılağıl bölgelerini kapsıyor. Bu bölgelerden Kızılağıl’da yeni maden sahası ile genişleme sürerken, yine aynı bölge de 3. siyanür atık alanı (havuzu) inşa edilmesi için yapılan ÇED başvurusu bakanlıkça onaylandı. Hem bölgenin hem de Çanakkale’den taşınacak olan cevherin siyanürle işleneceği belirtilen yeni tesis ve atık havuzu açılma çalışmalarının başladığı duyuruldu.
Kaymaz’a ÇED olumlu kararı
1.5 milyon ons altın rezervi bulunduğu belirtilen ve Koza Altın İşletmeleri tarafından işletilen Kaymaz Altın Madeni 3. MADT (Maden Atığı Depolama Tesisi) ve Kızılağıl sahası kapasite artışı projesiyle ilgili 25.03.2022 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ÇED başvuru yapıldı ve dosya bakanlık tarafından 11.04.2022 tarihinde onaylanarak ÇED süreci başlatıldı. Geçtiğimiz günlerde ise Kaymaz Altın Madeni ÇED süreci olumlu sonuçlandı ve şirket tarafından yapılan açıklamayla yatırım faaliyetlerinin başlatılacağı duyuruldu.
Mahkeme durdurmuştu!
Kaymaz’da onaylanan proje kapsamındaki 2 milyon 700 bin ton cevher işleneceği ve cevherin Çanakkale merkeze bağlı Serçiler ve Terziler köyleri civarında yapılması planlanan Karapınar Altın Gümüş Madeni’nden taşınacağı belirtilmişti. Çanakkale 1. İdare Mahkemesi tarafından yürütmenin durdurulması kararı verilen maden için yeni ÇED süreci başlatan şirketin siyanür havuzuna onay veren bakanlığın Çanakkale’deki maden içinde aynı kararı vermeye hazırlandığı bekleniyor.
5,5 milyon metreküp kapasite
Eskişehir’in Sivrihisar ilçesindeki Koza Altın İşletmeleri’nin, siyanürlü üçüncü atık depolama tesisinin inşasına başlanacağını belirtilen siyanür havuzu 5 milyon 519 bin metreküp kapasiteye sahip olacak. Kaymaz Altın ve Gümüş Madeni 3. Kapasite Artışı ile İlave Maden Atık Depolama Tesisi Projesi kapsamında 2 milyon 700 bin ton cevherin işlenmesi ve 5,6 ton altın ile 5,4 ton gümüş madeni üretilmesi hedefleniyor. Proje kapsamındaki 2 bin 700 ton cevher Çanakkale, Karapınar Köyü’nde yer alan Koza Altın İşletmeleri’ne ait altın ve gümüş madeninden taşınacak.
Sular tükenip zehirlenecek
Onaylanan ÇED raporuyla birlikte Kaymaz’ a 600 metre mesafede üçüncü 40 metre derinliğinde 5 milyon 500 bin metreküp kapasiteli siyanürlü zehirli atık barajı inşasına başlanacağı şirket tarafından açıklandı. ÇED raporuna göre 5 milyon 500 bin metreküp kapasiteli 3. zehirli atik barajı 10 yılda dolacak. Ayrıca ÇED raporunda yılda bin 500 ton siyanür kullanılacağı belirtilirken, cevher ayrıştırma sırasından ayda 1 milyon 20 bin metreküp temiz nitelikli su kullanılacak. Bölgede yeraltı suları hızla azalırken, çekilecek suyla birlikte bu azalma büyüyecek. Bir siyanür sızıntısında ise iyice azalan yeraltı sularını geri kazanılamayacak boyutta zehirleyecek. 2019 yılı deprem analizi raporunda bölgenin yüksek riskli deprem bölgesi olması ise büyük felaketlerin habercisi.
Kanserden her yıl 70 kişi ölüyor
Diğer yandan bu yıl Türkiye’nin en sıcak günü 49.8 derece ile Eskişehir’de yaşanmıştı. Bu büyük bir kuraklık ve susuzluğun bölgeyi yaşanmaz yer haline getireceğinin önemli bir işareti. Kaymaz’la birlikte Süleymaniye, Okçular ve diğer köylerin tamamı yeni atık havuzu nedeniyle büyük tehdit altına girerken en büyük tehdit ise yeraltı sularının zehirlenecek olması. İliç’te olduğu gibi siyanür havuzunda olası patlama ise bölgenin adeta idam fermanı. Bir diğer kirletici olan ise siyanür havuzlarından buharlaşan zehir atmosfere karışarak bölgenin değerli tarım arazileri çiğ oluşumu ve yağmurlarla birlikte bölge siyanüre bulanacak. Bölgede maden nedeniyle her sene kanserden 60-70 kişi yaşamını yitirirken yeni atık havuzuyla birlikte bölgede kanser vakaları katlanacak.
Eskişehir yok oluşa sürükleniyor
Türkiye’nin en sıcak gününün yaşandığı Eskişehir adeta yok oluşa sürüklenir durumda. Geçtiğimiz yıl Eskişehir’de Beylikova, Sivrihisar ve Mihalıççık ilçelerinde 5 köyü kapsayacak demir, magnezit ve nikel madeni alanı genişletmesi için yapılan ÇED başvurusu 14 Mayıs 2020 tarihinde onaylandı. Eskişehir’de maden sahası olarak belirlenen ve ÇED olumlu kararı verilen alan ise toplam 33 bin 364 hektar büyüklüğünde. ¼’ünün ormanlık alan olduğu bölgede on binlerce ağaç katledilecek olan süreç devam ediyor.
Sırada toryum ve uranyum var
Eskişehir Sivrihisar ilçesinin kuzey batısında bulunan Karaburhan, Kızılcaören, Karkın ve Okçu Köyleri arasında yer alan 15 km2‘lik (yaklaşık 1 milyon 500 bin hektar) bir sahada, MTA sondaj raporlarına göre bölgede başta toryum olmak üzere nadir toprak elementleri, barit, fluorit gibi elementleri içeren yataklar olduğu ayrıca bu madenlerle birlikte uranyumun da bölgede bulunduğu belirtiliyor. MTA 2017 raporlarına göre bölgede yer altında 400 bin tonluk toryum rezervi belirlenmişti. Son dönem iktidarın uranyum, toryum ve diğer nadir toprak elementlerine yönelik hazırlık içinde olunduğu atılan adımlarda ve açıklamalarda
görülebiliyor.
Koza her yerde
Halen TMSF’nin görevlendirdiği kayyum tarafından yönetilen Koza Altın, sadece son 1 yılda 30’a yakın yeni proje için başvuru yaptı. Son günlerde ise Giresun, Kayseri ve Eskişehir’de aynı zaman diliminde hızla harekete geçmesi merak uyandırıyor. Kayseri ili sınırları içerisinde Koza’ya ait 5 işletme var. En son Himmetdede Altın Madeni’nin yaklaşık 10 km güneyinde yer alan Kaşköy Projesi ruhsatına mücavir (bitişik) durumda bulunan saha, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) tarafından 13 Haziran 2023 gerçekleştirilen 264. Grup İhalesi’nde bulunan ve ihale talebi Koza’dan gelen sahanın ihale sonucunda 21 milyon TL bedelle kullanım hakkı Koza’ya geçti.
Koza Altın kime satılacak?
Geçtiğimiz 2021 yılı Mart ayında Koza Altın’la ilgili açıklama yapan TMSF eski Başkanı Muhiddin Gülal, Koza Altın’ın TVF’ye devredilebileceğini belirterek, “Sonuçta Varlık Fonu, Türk Madencilik A.Ş. diye firma kurdu. Koza Altın ülkede üretilen altının üçte birini üretiyordu. Yerli ya da yabancı ‘Talibiz’ derse satışı da mümkün olabilir” dedi. Gülal ayrıca, Koza Altın’ın Ağrı’da 300 milyon dolar yatırım ile yeni bir altın madeni kuracaklarını belirterek, “Koza’da 2022-2023’de 15 ton altın çıkarmayı hedefliyoruz” ifadeleri dikkat çekiciydi. İktidarın 2023 yılıyla birlikte TVF ve TMSF elinde bulunan tüm varlıklarını satabileceği iddiaları yapılırken, Koza Altın’ın yeni maden lisans ve sahalarına sahip olması değerini arttırmakta.
