İzmir ÇMO Şube Başkanı Helil Kınay, kentte ekolojinin ekonomiye kurban edildiğini söyledi. Kınay, karar alma süreçlerine sivil toplum örgütleri ve meslek odalarının dahil edilmediğini belirtti.
Melike Aydın-Jinnews-İzmir
Sanayileşme, kentleşme ve tüketim süreçlerinin 1980 sonrasında hızla gelişmesinin bir sonucu olarak Türkiye’nin doğal varlıklarının, kent ormanlarının,tarım alanları ve meraların yok olması ile ekolojinin ekonomiye kurban edildiğini söyleyen Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) İzmir Şube Başkanı Helil İnay Kınay, kente dair sorunları anlattı.Kanalizasyon sistemi, sağlıklı içme suyu olmayan, çöpleri toplanamayan, sağlıklı kentlerde sağlıklı yerleşim alanlarında yaşayamadıklarını belirten Kınay, anayasada belirtilen sağlıklı çevrede yaşama hakkının ihlal edildiğini dile getirdi. Kınay, “Öyle bir noktaya geldik ki devletin koruması gereken alanları korumadığı için bu alanları halkın kendisi korumak zorunda kalıyor” dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerinin dışında ÇMO tarafından her yıl İzmir Çevre Bilim Raporu yayınlanıyor. Rakamlara göre İzmir, Türkiye’deki iller içerisinde çevresel altyapısı anlamında en iyi olanlardan biri. Türkiye’deki arıtılan suyun yüzde 25’ini İzmir’in tek başına arıttığını ancak kontrol edilemeyen çevre planlaması ile altyapısının yetersiz hale geldiğini söyleyen Kınay, “Harmandalı ilk düzenli projeli depolama alanıdır ama bu tesis kentleşme politikalarının yanlışlığı nedeniyle şehir içinde kalmış ve kangrenleşmiştir. Aliağa’da 1960’lı yıllardan bu yana var olan gemi söküm tesisleri ve termik santralleri ise çevresel kirlilik kapasitesini çoktan aşmasına rağmen halen büyük tehdit olarak devam ediyor” dedi.
‘Su havzaları kirlendi’
Bergama ve Efem Çukuru altın madenciliği işletmeleri, Turgutlu Çaldağ’da ve Gördes’te sülfürik asitle işlem görecek bir nikel madeni işletmeciliği, Uşak Kışladağ’da sanayi ve madenciliğin çevresel riskler taşıdığını belirten Kınay, Çevre, Şehircilik ve Orman Bakanlığı verilerinin hemen hemen bütün su kaynaklarının kalitesinin kötü düzeyde olduğunu söylediğini aktardı.Kınay, “Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Gediz havzasındaki kaynaklar kirletildi ve tüketiliyor. Sulanan tarım arazileri ile beraber hayvancılık da etkileniyor. Bu da İzmir’in karanlık yüzü. Yönetim, madencilik,tarım, sanayi, enerji faaliyetlerinin hepsini birlikte değerlendirmemiz gerekiyor” dedi.
Yönetmelik 18 kez değişti
Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) yönetmeliğinin 18 kez değiştirilerek kirletici vasfı yüksek tesislerle daha az kirletici özelliği olan tesisler arasında ‘ek-1 ve ek 2’ listelerinin sürekli değiştirildiğini söyleyen Kınay, “ÇED bir formalite halini almış durumda. ÇED olumlu raporlarına rağmen bilirkişi incelemeleriyle ÇED raporları iptal edildi. Bir kısır döngü içinde davalarda zaman geçiyor ve faaliyetler bu esnada sürdürülüyor” diye konuştu. İzmir’in Gaziemir’de nükleer atıklarla beraber yaşayan bir kent olduğunu sözlerine ekleyen Kınay, “Türkiye’nin en yaşanabilir kenti seçilen İzmir, 2007 yılında tespit edilmiş, 2017 yılında bir gazete haberi ile tekrar gündeme gelmiş olmasına rağmen hala nükleer atıkla beraber yaşıyor” diye belirtti.
‘Rantsal dönüşüm’
Çevre ve insan süreçlerinin bir arada değerlendirilmeden gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projelerinin de rantsal dönüşüme dönüştüğünü ifade edenKınay, yerinde kentsel dönüşümle buralarda yaşayan insanların daha yaşanabilir konutlarda yaşamasının mümkün olduğunu ancak yoksulların yerlerinden edildiğini, onun yerine başkalarının yerleştirildiğini aktardı.
Buz dağının görünmez yüzü
Kentin şantiyeye dönüştüğünü, yükselen binalar içinde kimliğini yitirmekte olduğunu dile getiren Kınay, yapılış yıllarında yoğun asbest kullanılan binaların özel koşullarda yıkılması ve çıkan hafriyatın doğru rehabilite edilmesi gerekiyorken kontrolsüz bir şekilde doğaya bırakıldığını kaydetti. Allianoi antik kentinde yapılan barajı hatırlatan Kınay, “Alianoi’yi bir baraja feda ettik.İnsani değerlerin değerlendirilmesi bir politika süreciydi. Tercih insanlıktan yana olmadı” diye konuştu.
Yerel yönetimler dahil olsun
Planlama süreçlerinden yerel yönetimlerle merkezi idarenin çalışmalarında bütünsellik olmadığını, orman ve tarım alanlarının sanayi ve yeni konut alanına çevrilirken yeterli uzman kadroların seçilmediğini belirten Kınay, şöyle konuştu: “İlgili birimler, odalar ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte yönetmek anlayışını her yerde herkese söylüyoruz ama uygulamaya baktığımız zaman eylemlerle söylemler bir arada değil. Herkes süreçten sorumlu ama payları farklı. Yerel süreçlerle merkezi süreçlerin çatışması da bu sorunun bir parçası.”
Projeler farklı
Her bakanlığın kendine bağlı kurumlarla farklı projeler geliştirirken yerel yönetimlerin geliştirdiği projelerin birbiriyle çakışabildiğini söyleyen Kınay, İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi (İZSU) Genel Müdürlüğü’nün Çamlı Barajı’nı geleceğin su kaynağı olarak görürken, Orman ve Su Bakanlığı’na bağlı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün (DSİ) ise bu baraja gerek duymadığını kaydetti. Kınay, “Bu barajın olduğu yerde Efem Çukuru Altın Madeni işletiliyor. İçme suyu kaynağında böyle bir faaliyete merkezi yönetim izin veriyor. Bu çelişkilerden yalnızca bir tanesi” diye ekledi.
