Şêx Mahmud Berzenci İsyanı’ndan Dersim’e, Halepçe’den Zap ve Heftanin’e 103 yılda Kürt halkına karşı yürütülen soykırım saldırılarında onlarca kez kimyasal silahlar kullanıldı
Bugün Saddam Hüseyin’in binlerce Kürt’ü kimyasal silah ile katlettiği Halepçe Katliamı’nın yıl dönmü. Her yıl olduğu gibi bu yıl da katliamda yaşamını yitireler anılacak. Dün Helepçe katliamda var olan sessizlik, bugün Türkiye’nin Federe Kürdistan Bölgesi’nde kullandığı belirtilen kimyasal silahlara karşı da sürüyor.
Kürt halkına karşı yürütülen kimyasal silah saldırıları Helepçe ve Federe Kürdistan ile sınırlı değil. 1920’lerden bu yana Kürt halkına karşı kimyasal silahlar kullanılıyor. Şêx Mahmud Berzenci İsyanı’ndan Werxelê ve Zap’a kadar birçok kez kimyasal silahı kullandı.
Halepçe Katliamı’nın 35’inci yıl dönümünde RojNews, Kürt halkına karşı kimyasal silah kullanımının kısa bir tarihini derledi.
1920 yılında başladı
1920’li yıllarda Süleymaniye’de Şêx Mahmud Berzenci’nin direnişine karşı İngilizler savaş uçaklarından zehirli gaz atarak 10 bine yakın Kürdü katletti. 1937-1938 yıllarında Dersim Katliamı sırasında Türkiye’nin zehirli gaz kullanması sonucunda 70 bin sivil Kürt katledildi.
Halepçe
İran ile Irak arasında 8 yıl süren savaşın son günlerinde savaş iyice şiddetlenmişti. İran Kürdistanı (Rojhilat) ve Federe Kürdistan sınırları da bu savaşın yürütüldüğü yerlerdendi.
Bu savaşta İran ve Irak birbirlerine karşı ağır silahlar kullanarak sivilleri hedef aldı. Bunlardan biri de Rojhilat’taki Serdeşt kentiydi. 1987 yılında Serdeşt, Baas rejimi tarafından bombalandı. Bombardıman sonucunda 130 sivil katledildi ve binlerce yurttaş yaralandı.
16 Mart 1988’de Halepçe semalarını savaş uçaklarının sesi doldurdu. Kuzey Teşkilat Ofisi başkanı Ali Hasan Mecid liderliğindeki Baas rejimi, Kürt halkına karşı kimyasal silah kullanmaya başladı.
Halepçe Katliamı sonucunda 5 bin sivil katledildi, yaklaşık 10 bin kişi de yaralandı.
1994-2011 yılları
İnsan Hakları Derneği (İHD) tarafından 26 Ağustos 2011 tarihinde “Türkiye’de savaş döneminde kimyasal ve biyolojik silah kullanıldığı iddiaları üzerine” isimli yayınlanan raporda, 1994-2011 yılları arasında 46 kez kimyasal silah kullanıldığı ve bu saldırılarda 437 PKK’linin yaşamını yitirdiği belirtilmişti.
Belgelerle kanıtlandı ancak sessizlik sürdü
25 Şubat 1986’da Türk Silahlı Kuvvetleri, Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından yayınlanan kararda, “İhtiyaç duyulan durumlarda göz yaşartıcı ve mide bulandırıcı bombalar kullanılabilir, tünellerin kullanılmaması için ise zehirli gazlar kullanabilir” ifadeleri yer almıştı. Karar, 23 Ağustos 1989 tarihinde İkibine Doğru isimli dergide Orgeneral Necdet Öztorun imzasıyla yayınlanmış, Türk ordusu yıllarca bu belge konusunda sessiz kalmış ve belge 2010 yılında Alman Federal Hükümeti’ne teslim edilmişti. Almanya Dışişleri Bakanlığı da Ocak 2011’de yaptığı açıklamada, sadece böyle bir emrin gerçekten var olup olmadığını belirlemeye çalıştığını belirten bir açıklama yaptı. Ama hiçbir sonuca ulaşılamadı.
Askerden itiraf
11 Mayıs 1999’da Şirnex’ın Ballıkaya mevkiinde bir mağarada 20 PKK’li katledilmişti. 2011 yılında ROJ TV ve ANF’de yayınlanan çatışma sonrası görüntülerde bazı askeri yetkililerin, “Askerlerimiz şu anda zehirlenme tehlikesiyle karşı karşıya. Ama yine de, kahramanca gelip içeri giriyorlar. Aradan bir gün geçmesine rağmen gaz halen etkisini sürdürüyor” ifadeleri yer alıyordu. Askeri yetkili kimyasal ve zehirli gazlar kullanıldığını itiraf ediyordu.
Türkiye’nin Federe Küridtsan’da PKK alanlarında kimyasal silah kullanımına dair bazı örnekler;
1989’da Cudi Dağında kimyasal silah kullanıldığı belgelendi.
1994 yılında Semsûr’daki (Adıyaman) Bezar Dağında kimyasal silahlar kullanıldı ve 22’si yeni katılan ve halen sivil olan 28 PKK’li yaşamını yitirdi.
1994 yılında Wan yakınlarındaki Reşkê Dağında kimyasal silah kullanımı sonucu 42 PKK’li yaşamını yitirdi.
1995 yılında Sêrt’in (Siirt) Şêx Cuma Vadisinde kimyasal silahlarla 80 PKK’li yaşamını yitirdi.
1999 yılında Êlih’in (Batman) Sason’da 15 PKK’li ve 2 sivil kimyasal silahlarla yaşamını yitirdi.
22-24 Ekim tarihleri arasında Colemêrg’ın (Hakkari) Geliyê Tiyarê Bölgesinde (Kazan Vadisi) Türkiye’nin kimyasal silah kullanımı sonucu 35 PKK’li yaşamını yitirdi.
Geliyê Tiyarê
Dönemin Hakkari İHD yöneticileri ve yaşamını yitiren PKK’lilerin aileleri saldırının gerçekleştiği alanda incelemelerde bulunmuş ve konuyu uluslararası gündeme taşımıştı. Aileler ve görgü tanıkları PKK’lilerin vücutlarında hiçbir mermi izinin olmadığını, cenazelerin yandığını ve yeşil lekelerin oluştuğunu belirtmişti.
17 Şubat 2018’de Efrîn’in Şiyê ilçesine bağlı Erendê köyünde kimyasal silahlarla 6 sivil yaralandı.
2019 yılında Türkiye’nin saldırıları sırasında, Serêkaniyê’de sivillere karşı kimyasal silah kullanıldı. Türkiye’nin kimyasal silah saldırıları sonucunda vücudu yanan 13 yaşındaki Mihemed Hemîd’in görüntüleri dünya kamuoyunun gündemine girmişti.
Garê
2021 yılında Federe Kürdistan’a başlayan saldırılarda 46 PKK’li kimyasal silah saldırıları sonucunda yaşamını yitirdi. 2022 yılından şu ana kadar ise Türkiye’nin kimyasal silah saldırıları sonucunda 55 PKK’li yaşamını yitirdi. Yani 2021 yılından şimdiye kadar toplamda 101 PKK’li yaşamını yitirdi.
14 Nisan 2022 gününden itibaren Zap, Avaşîn ve Metîna alanlarına yönelik olarak gelişen saldırılarda kullanılan kimyasal silahlarda Türkiye, KDP’nin etkin desteğini de almıştır.
KDP ortak oldu!
Saldırılar devam ederken KDP, yabancı heyetlerin bölgeyi ziyaret etmesine ve kimyasal silah kullanımının araştırılmasına izin vermedi. 17 Nisan 2022 tarihinde KDP, kimyasal saldırılarına karşı bin 200 maskeye el koyduğunu açıkladı.
Nükleer Savaşın Önlenmesi için Doktorlar (IPPNW) heyetinden Dr. Josef Savary ve Dr. Jan van Aken, kimyasal silahların kullanıldığı bölgelere incelemelerde bulunmak amacıyla gitmek istedi ancak KDP heyetin Medya Savunma Alanları’na girmesine izin vermedi.
IPPNW, Türk devletinin kimyasal silah kullanmasına ilişkin hazırladığı raporda, “Kanıt elde edildi, soruşturma başlasın” ifadelerine yer verdi.
IPPNW ayrıca, Türkiye’nin Federe Kürdistan’da kimyasal silah kullanıp kullanmadığının tespiti için bağımsız bir soruşturma başlatılması gerektiğini bildirdi.
Önceki yıllarda başka bazı örgütler ve dünyanın diğer ülkelerinden gelen heyetler de Federe Kürdistan’a giderek kimyasal silah kullanımını araştırmak istediler ancak KDP onlara da izin vermedi.
Kimyasal saldırılar aralıksız devam ediyor
103 yıldır Kürt halkına karşı kimyasal silahlar kullanılıyor. Şimdiye kadar bu silahlarla binlerce Kürt katledildi. Ancak dünya sessiz! Özellikle son yıllarda Türkiye Federe Kürdistan’a yönelik aralıksız saldırılar düzenlemektedir. Bu saldırılarda kimyasal silah kullanıldığına dair bazı görüntüler haber ajansılarına da yansıdı.
Görüntüleri izleyen TTB Genel Başkanı ve Adli Tıp Uzmanı Şebnem Korur Fincancı, ‘kimyasal kullanılmış olabileceğini ve olayın araştırılması gerektiğini’ belirtmiş sözlerinin ardından 27 Ekim’de tutuklanmıştı. Fincancı 3 ay tutukluluğunun ardından serbest bırakıldı.
Kaynak: RojNews
