Irak’ta etnik, dinsel, siyasal faktörler ve bazı ülkelerin karışmasıyla ortaya çıkan siyasi kriz aşılamıyor. Dr. Ciwad El-Beydani: Sadr Hareketi muhalefete yönelebilir. Muhalefetin destekçileri olan halkın fakir bölgelerde yaşadıkları biliniyor. Gösteriler karmaşık bir eylem haline dönüşür ya da halk arasındaki çatışmalar derinleşirse, hükümeti kurmak için baskılar daha da artacaktır
Irak’ta 10 Ekim 2021’de yapılan genel seçimler üzerinden 8 ay geçmesine rağmen hükümet kurulamadı. Cumhurbaşkanı ve başbakan üzerinde uzlaşma sağlanamadı. Hükümet kurulamadığından Sadr Hareketi’ne bağlı parlamenterler geçtiğimiz günlerde istifa edip sinei-millete döndü. Sadr’in Hareketi’nin milletvekillerinin istifası ve Irak’ta gelişmelere dair spekülasyonlar ortaya çıktı. İddialara göre, istifa eden bu vekiller yerine Koordinasyon Çerçevesi parlamenterleri seçilecek.
Yeni hükümet kurulamadığı için koltukta oturmaya devam eden Irak Başbakanı Mustafa Kazımi 16 Haziran’da Koordinasyon Çerçevesi yetkilileriyle bir araya geldi. Görüşme Koordinayon Çerçevesi yetkililerinden Felah Feyaz’ın evinde gerçekleşti. Toplantıya ilişkin Sadıqun Hareketi Sözcüsü Mehmud Rubeyi, resmi twitter hesabından Kazımi ile Koordinasyon Çerçevesi yetkilileri arasında gerçekleşen toplantında Irak’taki gelişmelerin ve Irak ulusal güvenliği gibi konuların ele alındığını ifade etti. Mehmud Rubeyi, toplantının amacının yeni hükümetin kurulması olmadığını belirtti. Koordinasyon Çerçevesi, Kazımi hükümetinin görevinin daha fazla uzatılmamasını istiyordu.
Sırlar mı var?
Hawar Haber Ajansı’na (ANHA) konuşan Iraklı araştırmacı tarihçi Dr. Ciwan El-Beydanî, Sadr Hareketi yönetiminin gösterilere ve yeni muhalefete öncülük edebileceğini söyledi.
“Bu istifayla siyasi baskının sona ereceğine inanıyorum” diyen El-Beydanî, gizli sırların olduğunu iddia etti. El-Beydanî bunun nedeninin ise şöyle açıkladı: “Bunun kanıtı da meclis başkanı Mihemed Helbûsî’nin istifaları derhal kabul etmesini gösterebiliriz. Siyasi partiler arasında, Sadr Hareketi’nin Helbusî bloğu ve KDP ile kurduğu ittifak arasında perde arkasında müzakereler olduğu çok açıktır.”
Irak seçim yasasına göre istifa eden her milletvekilinin yerini, daha fazla oy alan en yakın üyenin aldığını belirten El-Beydanî, “Bunların çoğu Koordinasyon Çerçevesi ve bağımsızlardan oluşuyor. Sonuç olarak hükümetin kurulması kolaylaştırılacak. Aslında, Koordinasyon Çerçevesi milletvekillerinin çoğu Saddam Hüseyin’in eski muhalifleridir. Müzakerelerde dolaylı olarak baskı yapıp Sadr Hareketi’ni istifaya zorlamışlardır” dedi.
Gösteriler ve belirsizlik
Irak’ta derinleşen siyasal krizin sokak eylemlerine dönüşebileceğine işaret eden Dr. Ciwad El-Beydani, Sadr Hareketi yönetiminin gösterilere ve yeni muhalefete öncülük edebileceğini söyledi. Sadr Hareketi’nin liderliğinde gösterilerin düzenlenmesinin uzak olmadığını belirten El-Beydanî, “Sadr Hareketi muhalefete yönelebilir. Muhalefetin destekçileri olan halkın fakir bölgelerde yaşadıkları biliniyor. Gösteriler karmaşık bir eylem haline dönüşür ya da halk arasındaki çatışmalar derinleşirse, hükümeti kurmak için baskılar daha da artacaktır. Bilindiği gibi, Sadr Hareketi, Adil Ebdulmihdî hükümetinin devrilmesinde rol oynadı. Hükümet kurulsa bile, devrilebilir ve ardından yeni seçimler yapılabilir. Durum şu anda net değil, yakın gelecekte olaylar olabilir. Farklı taraflar arasında diyalog olmadığını varsayarsak, belirsizlik bir hükümetin kurulmasına yol açabilir” diye belirtti.
Sadr Hareketi’nin milletvekillerinin yerini alacak olanlara da değinen El-Beydanî, “Hükümeti kimin kuracağını tahmin etmek mümkün değil. Koordinasyon Çerçevesi’nin bağımsız olanlardan daha fazla fırsata sahip olacağına inanıyorum. Helbûsî Grubu (Sünni Hareketi) ve Irak’ın batısındaki diğer siyasi bloklar da buna dahildir. Bu insanların uzun bir siyasi geçmişi var. KDP ve YNK’nin yanı sıra Helbûsî grubu ve Irak’ın batı bölgelerindeki diğer siyasi bileşenlerle ilişkileri var” diye konuştu.
Koordinasyon Çerçevesi’nin bazı tavizler vereceğine, bunun de bir aldatmaca amaçlı olacağına inandığını dile getiren El-Beydanî, “Hileleri İran’ın uluslararası diyalog dosyalarından uzak değil. Çünkü bunların çoğu İran’a aittir. Sadr Hareketi tam tersine açıktır. Sadr Hareketi bir hükümet kurarsa, tek kişiye ait olduğu için blok büyük kazanımlar elde edebilir. Ancak Koordinasyon Çerçevesi de birçok güce bağlıdır. Irak gibi ülkede kendi başına karar vermesi çok zor görünüyor. Öte yandan, bağımsızlar için fırsat az olduğu için Koordinasyon Çerçevesi veya diğer partiler onları kendilerine çekmek için bazı tavizler verebilir” ifadelerini kullandı.
KDP’nin durumu
Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) şu an için tek kaygısının çıkarları olduğunun altını çizen El-Beydanî, “Kiminle aynı fikirde olduğu umurunda değil. Koordinasyon Çerçevesi, KDP’nin stratejik müttefikidir. Özellikle de KDP ulusal bir çizgide yürürken ve Koordinasyon Çerçevesi mezhepsel bir çizgide ilerliyor. Her ikisi de Irak’ı bölme ilkesi üzerinde hemfikir, bu yüzden birbirilerine çok yakınlar. Perde arkasında siyasi partiler arasında görüşmeler gerçekleştiriliyor olabilir” şeklinde konuştu.
El-Beydanî devamla şunları söyledi: “Koordinasyon Çerçevesi’nin cumhurbaşkanlığını bırakmayacağına ve onu elde etmek için çalışacağına inanıyorum. Bazı tavizler vermesi gerekiyor. Ama önemli olan şu ki; Sadr hareketi bu başarısızlıkla yetinecek mi? Aslında ben başarısızlık olarak görmüyorum. Çünkü Sadr hareketi kolay değildir. Sadr toplumun içine inerse kaosa ve yeni kurulacak hükümetin devrilmesine neden olabilir.”
Kim hangi ittifak içinde?
Sadr Grubu, KDP ve Sünni es-Siyade Grubu (Sünni Egemenlik Koalisyonu), “Vatanı Kurtarma İttifakı” kurmuştu. Mukteda Sadr, Sünni Egemenlik İttifakı lideri ve Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi, KDP Lideri Başkanı Mesud Barzani ittifakın isimleri arasında yer aldı. KDP Irak cumhurbaşkanlığı için YNK’ye karşı aday çıkarmış, kriz büyümüştü. Vatanı Kurtarma İttifakı, Başbakanlık için Cafer Sadr’ı ve Cumhurbaşkanlığı için ise Kürdistan Bölgesi İçişleri Bakanı Reber Ahmed’i desteklediğini duyurdu. Diğer Şii partiler ise Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu oluşturmuştu. Bu ittifakta Nuri el-Maliki Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki, Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri, Asayib Ehlil Hak Hareketi lideri Kays el-Hazeli, Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim ve Nasr Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi gibi isimler yer aldı. Vatanı Kurtarma İttifakı’nın adaylarını tanımadılar.
BAĞDAT
