DEDAŞ’ın yüzbinlerce aboneden haksız para kazandığı, jeneratör kullanan her aboneden ayda en az 15 TL tahsil ederek, razı gelmeyenlerin elektriğini kesmek ve jeneratörünü mühürlemekle tehdit etti.
Dicle Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin (DEDAŞ), dağıtım yaptığı Diyarbakır, Urfa, Batman, Mardin, Siirt ve Şırnak illerinde elektrik kesintileri sırasında halkın yakıt parasını ödeyerek çalıştırdığı jeneratörün ürettiği enerjiyi de faturaya yansıttığı belirlendi. Böylece kayıp ve kaçak elektrik konusunda bölge halkını sürekli zan altında kalırken, yüzbinlerce abone çifte fatura ödemek zorunda kalıyor.
İnşaat sektöründe faaliyet gösteren bir firma yetkilisinin aktarımına göre, sadece Diyarbakır’da 6 bine yakın jeneratör kullanıcısı bulunuyor. Her bir jeneratörden kaç hanenin beslendiği bilinmezken, DEDAŞ’ın bu yöntemle elde ettiği kazancı bilmek zorlaşıyor.
Akaryakıt zamları faturayı katladı
Diyarbakır merkez Kayapınar ilçesinde 236 daireli M.C.M. isimli sitenin Ağustos ayında ödediği jeneratör yakıt parası 2 bin 750 lirayı bulurken, Bağlar ilçesi Bağcılar mahallesinde 75 daireli Ö.K. sitesi sakinleri de 200 litre yakıta karşılık bin 178 liralık fatura ödedi. Sur ilçesi sınırlarında 43 haneli bir sitede ise aynı ayda bin 668 TL yakıt faturası kesildi. Akaryakıta her gün gelen zamlar faturayı da katlıyor.
Her gün kesinti
‘’Elektrik kesintisi ise neredeyse her gün yaşanıyor’’ denilen Merkez Sur ilçesinde bir site günlük olarak elektrik kesintisini kayıt altına aldı. Buna göre, bazı günler kesinti 5 saati aşıyor. Sitenin kayıtlarına göre, Haziran ayında toplam 24 saati aşan bir kesinti yaşanırken, Temmuz ayında 9 buçuk saat, Ağustos ayında 9 saat, Eylül ayının 14’üne kadar ise 4 saat 40 dakika kesinti meydana geldi.
Açılan davalar sonuçlanmıyor
Konuya ilişkin tüketicilerin açtığı birçok davanın yıllardır sonuçlanmadığı ifade ediliyor. Adının açıklanmasını istemeyen bir site yöneticisi 3 yılı aşkındır açtıkları davadan herhangi bir ilerlemenin olmadığını söyledi. Davaya bakan avukat ise, konuya dair açıklamalarda bulunmak istemediğini belirtti.
Bir hane en az 60 TL ek fatura ödüyor
Elektrik Mühendisler Odası (EMO) Diyarbakır Şube Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Orak, konuya ilişkin açıklamada bulundu. Diyarbakır’da Kayapınar’ın Diclekent, Bağlar’ın Bağcılar mahallesi ve Sur ilçesine bağlı bazı mahallelerde inşa edilen yeni yerleşim bölgelerinin yüzde 90’ının jeneratör kullandığını vurgulayan Orak, DEDAŞ’ın elde ettiği haksız kazancı ikamet ettiği site üzerinden örneklendirdi. Buna göre, 43 daireli sitede Ağustos ayında toplamda bin 668 TL jeneratör yakıt parası ödendi. Daire başı ödenen 38.36 TL yakıt ücretinin ayrıca DEDAŞ tarafından vergiler (TRT katkı payı gibi) dahil edildiğinde yaklaşık 15 TL olarak elektrik hizmeti şeklinde faturaya yansıtılıyor. Orak, ortalama 250- 300 kilowatt saat elektrik tüketen bir hanenin yaklaşık 160 TL elektrik faturasına ek olarak jeneratör kullandığı için 50 ile 60 TL arasında ücret ödemek zorunda kaldığını söyledi. Şirketin Diyarbakır dışında 5 ilde daha hizmet verdiğine dikkat çeken Orak, bahsettiği haksız kazancın dışında bir de jeneratörün maliyeti, arıza ve bakım ücretinin olduğunu hatırlatarak, tüketicilerin çok büyük mağduriyetle karşı karşıya olduğunu kaydetti.
‘’DEDAŞ’ın da müteahhidin işine geliyor’
Bu durumun hem DEDAŞ’ın hem de müteahhitlerin işine geldiğini vurgulayan Orak, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu durumdan ilgili dağıtım şirketinin maddi kazanımları olduğu bir gerçek. Elektrik kesintilerinden dolayı jeneratör kullanımı, kullanan vatandaşa zarar, elektrik dağıtım şirketinin hanesine de sayaçtan geçen enerjinin endeks olarak faturaya yansıması nedeniyle kar olarak yazılıyor. Yapılarda elektrik tesisatı çekilirken, jeneratör için yeni bir tesisatın çekilmesi, müteahhide ek bir külfet getireceğinden bu tesisatı çekmek istemiyorlar. Bu da onların işine geliyor.
‘Kar hırsından bakım onarım yapılmıyor’
Aslında sorulması ve sorgulanması gereken soru; vatandaş neden jeneratör kullanmak zorunda bırakılıyor olması. Elektrik enerjisi, insanlık için temel ihtiyaç olan bu varlığın kamu eliyle vatandaşa sunulması gerekir. Şu anda mağduriyetini yaşadığımız durumun temel nedeni elektrik enerjisinin özelleştirilmesidir. Özelleştirmeye alınan elektrik enerjisi dağıtımı, şirketlerin kar hırsı nedeniyle yeterli derecede bakım ve onarım yapmadığı/ yapamadığından dolayı elektrik kesintileri meydana gelmektedir. Elektrik kesintisi olmazsa Jeneratöre de ihtiyaç olmayacak. Dolayısıyla vatandaşın cebinden bu kadar ücret çıkmayacaktır.”
DEDAŞ mağduriyeti giderebilir
Mağdurların ve kendilerinin konuyla ilgili şirket yöneticileriyle yaptıkları görüşmede sonuç alamadıklarını aktaran Orak, şirketin yeni bir tesisat çekmesi durumunda sayaç ile bağlantı noktasında aboneye yardımcı olacağını; aksi takdirde jeneratörden üretilen ve sayaçtan geçen enerji bedelini iade etmeye yanaşmadığını söyledi. Orak, jeneratör için yeni bir tesisatın çekilmesi, altyapı çalışmasına girdiğini ve bir maliyete tekabül ettiğinden dolayı kimsenin göze alıp düzeltemeye gidemediğini dile getirdi.
Tek bir sayaçla sorun çözülebilir
Orak, DEDAŞ’ın jeneratörlerden üretilen enerji için bağlayacağı bir sayaçla ortaya çıkan mağduriyeti rahatlıkla çözebileceğini ve fazladan tahsil ettiği ücretle ilgili site veya vatandaşlara iade veya mahsup yoluna gidebileceğini kaydetti. Orak, devamla şunları söyledi: “Öngörümüz bu mağduriyetin devam edeceği o nedenle şu anda inşa edilen yapıların, elektrik tesisatı sistemini jeneratör tesisatının sayaçtan geçmeyecek şekilde çekmelerini öneriyoruz. Biz EMO meslek odası olarak halkımızın, kamunun yararı için varız. Kamu yararı olan her yerde sorumluluğumuz gereği açıklamalarımızı ve bilgilendirmelerimizi yapacağız ve yapmaya devam edeceğiz. Özelleştirmenin vatandaşımıza ek yükler getireceğini iddia etmiştik ve bunun mücadelesini EMO olarak yargıya taşıyarak hukuk çerçevesinde vermiştik. Fakat yapılan özelleştirme devirlerine engel olamamıştık. Bundan sonra da bu konuda mücadelemiz enerjinin kamu eliyle daha ucuz, temiz ve kesintisiz dağıtımı için sürecek.”
Konuya ilişkin Mezopotamya Ajansı’ndan Sedat Yılmaz’ın soru yönelttiği DEDAŞ Kurumsal İletişim Müdürü Atilla Korkmaz, ”Jeneratör kullanıcılarının, yönetmeliklere uygun davranarak gerekli izinleri almaları halinde bahse konu iddialara zemin teşkil eden durum da ortadan kalkmış olacaktır” cevabını vererek konunun farkında olduklarını ortaya çıkardı. Korkmaz, bu duruma razı olmayanların jeneratörünü mühürleme hakları olduğunu öne sürdü.
