Cizîr’de 1990’lı yıllarda yakılarak boşaltılan tarihi Şax köyüne girişler, bakanlığın ‘yasak yok’ bildirimine rağmen ‘Sit Alanı’ kararı gerekçe gösterilerek tamamen yasaklandı
Şirnex’in Cizîr (Cizre) ilçesine bağlı olan ve 1990’lı yılların başında yakılarak boşaltılan Şax (Çağlayan) köyüne girişler tamamen yasaklandı.
İlçe merkezine 15 kilometre uzaklıkta olan köy, bölgenin en eski yerleşim yerlerinden biri. Tarihi Asur İmparatorluğu dönemine uzanan köyde, 7 tarihi kale bulunuyor. Köyde ayrıca su sarnıçları, mağaralar, oymalı taş ve kayalar bulunuyor.
Köy, 1993-1994 yıllarında “güvenlik” gerekçesiyle yakılarak boşaltıldı. Köy sakinleri, yakın ilçe ve illere göç etmek zorunda kaldı. Yurttaşlar, son yıllarda “izin” alarak köylerine girebiliyordu Ancak 24 Haziran’da köyün birinci derecede arkeolojik Sit alanı ilan edilmesi sonrası girişler tamamen yasaklandı.
Bakanlık ‘yasak yok’ dedi
Mezopotamya Ajansı’ndan Zeynep Durgut’un haberine göre, Cizîr’de yaşayan köy sakinleri, konuya dair telefon üzerinden Kültür ve Turizm Bakanlığı İletişim Merkezi ile görüştü. Köylülere, köye giriş ve çıkışlarda herhangi bir yasağın olmadığı ifade edildi. Köylüler, yazılı bildirim için de Mardin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne başvurdu. Köylülere, bölgedeki karakol tarafından bakanlığın kararı doğrultusunda çalışma başlatılacağı ve köye girişlerin yasak olduğu aktarıldı.
Ayrıca bölgede herhangi bir yapılaşma ve ağaçlandırmaya izin verilmeyeceği, kazı yapılamayacağı, toprağın sürülmesinin yasaklandığı ve “meydan tanzimi, açık otopark, bekçi kulübesi gibi ünitelerin koruma kurulundan izin alarak yapılabileceği” bildirimi yapıldı.
‘Ne yapıyorlar bilmiyoruz’
Bazı köy sakinleri, bölgede hazine araması yapıldığı için girişlerine izin verilmediğini ifade etti.
Köy sakinlerinden Güllü Gerem, yıllardır serbest bir şekilde köylerine giremediklerini ve son aylarda girişlerinin tamamen yasaklandığını ifade ederek, “90’lı yıllarda bizi zorla köyden çıkartılar ve Cizîr’e yerleştik. Bize ‘ya korucu olacaksınız ya da çıkacaksınız’ dediler. Kabul etmedik ve köyden çıktık. Köyümüzü yaktılar ve yıktılar. Sokağa çıkma yasaklarından sonra 2 yıl boyunca köye girişler serbestti. Tarlalarımızı ekip biçtik. Ama birkaç aydır tamamen yasaklandı” dedi.
Köylerinde birçok tarihi kilise ve kalenin bulunduğuna dikkati çeken Gerem, “Şimdi bunları koruma adı altında köy Sit alanı ilan edildi. Köyün hepsini hazine malı yapacaklar. Her şehirde köylere girmek serbest. Neden biz köylerimize gidemiyoruz? Artık orada ne aranıyor, ne yapılıyor bilmiyoruz” dedi.
‘Her yeri kazıyorlar’
Bir başka köy sakini Keser Oyman ise, köylerine girişlerin yasaklanmasına tepki gösterdi. Oyman, “Köyümüze girmemize izin vermiyorlar. Sadece gidip görmek, bakmak istiyoruz. Ona da izin verilmiyor. Pikniğe gitmek istediğimizde bile izin verilmiyor. Gittiğimizde bizi geri gönderiyorlar. Daha önce izin alarak gidiyorduk şuanda onu da kaldırdılar. Devlet dışında kimse gidemiyor. Her yeri kazıyorlar” diye konuştu.
SİT alanları yağmaya açıldı
Mersin’in Tarsus İlçesi 82 Evler Mahallesi’nde, MİT ve Özel Harekât polislerinin gözetiminde 1 yıl boyunca 4 evin avlusunda 150 metrekarelik alan kazıldı. Birçok yer de benzer şeyler yaşanırken köylülerin köyde ne gizleniyor sorusunu sormasından daha doğal bir şey olamaz. Çünkü iktidarın SİT alanlarına maden ve enerji şirketlerine açmış olması koyulan yasağı bu yönüyle öne çıkarırken, Kürt halkı üzerinde aralıksız süren baskıların ve zorla sürgün edilmelerinin de bir parçası.
Latmos’ta madenler
Öte yandan, Latmos (Beşparmak) Dağları’nın, Bafa Gölü’ne yakın Eğridere bölgesinde prehistorik döneme ait 8 bin yıllık kaya resimleri, Bizans Dönemi’ne ait şapel ve zeytinyağı işlik kalıntıları ile freskler Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından 1. Derece Arkeolojik SİT ilan edilmesine karşın aynı bölgede madenler şirketleri kol geziyor.
Şirketler kol geziyor
05.03.2022 günlü Resmi Gazete’de, ‘Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik Değişikliği’nin yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile “Korunan Alanlar” yağmaya açıldı. Değişiklikle, mutlak yapılaşma yasağı olan kesin korunacak hassas alanlarda, birtakım altyapı hizmetleri ve ulusal güvenlik için zorunlu olan tesisler, orman yolları ve balıkçılığa izin verilebileceğine dair düzenleme ile mutlak yapılaşma yasağına çeşitli istisnalar getirildi.
Maden yönetmeliği
Maden yönetmeliği ve korunan alanlara dair yapılan son düzenlemeler, siyasi iktidarın mahkeme kararlarını yok sayarak özellikle maden, enerji ve endüstriyel tarım şirketlerine yol vermesi dikkat çekici. Daha önce 1. Derece, 2. Derece, 3. Derece doğal sit olarak tanımlanan, sonradan kesin korunacak, nitelikli koruma alanı, sürdürülebilir koruma ve kullanma alanları olarak tanımlanan alanlarda pek çok kez yapılaşmaya dönük düzenlemeler gündeme gelmiş, açılan davalarda yürütmeyi durdurma kararları, iptal kararları verilmişti.
HABER MERKEZİ
