İklim değişiminin etkileri sermaye devletlerin katkılarıyla felaketlere dönmüş durumda. Bozkurt ilçesinde yaşanan selin sonuçları ağır. Fatsa’da siyanür havuzlarının patlama olasılığı ise büyümüş durumda
Yusuf Gürsucu / İstanbul
Son günlerde sellerle boğuşan Karadeniz halkı canlarını, evlerini, arazilerini yitirirken birçok kirli açıklama ile yaşanan felaketlerin bir kader olduğu algısı yaratılmaya çalışıldığı görülüyor. Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde yapılan resmi açıklamalardan çok daha fazla yüzlerce insanın yaşamını yitirdiği yönünde feryatlar ortalığı sarmış durumda. Hem felaketin ortaya çıkaracağı tepkileri azaltmak hem de HES’leri koruyan bir tutumla yaşananları bir doğa olayı olarak ele alan iktidarın havuz medyaları HES tribünün olduğu bölgeyi görüntüleyerek burada suyun toplandığı baraj havzasında kapak patlaması ya da kapak açma gibi bir şeyin olmadığını ve olamayacağını iddia ediyorlar. HES için suyun tutulduğu regülatörün olduğu bölgeyle ilgili ise hiçbir görüntü paylaşmayan bu çukur medya, iktidarın talimatıyla yaşanan gerçeklerin üstünü kirli örtüyle kapatma telaşında.
HES mağdur ya halk!
İktidar odaklarının dere yataklarına yapılan yapılaşmayı felaketin nedeni olarak dillendirmesi dikkat çekici. Ölümlerin nedeni dere yataklarındaki yapılaşma olduğu bir gerçek. Ancak bu yapılaşmaları gerçekleştirenler uzaydan gelmedi ve bunun tek müsebbibi mevcut AKP iktidarı ve onun inşaat sermayesini besleme politikaları olduğu da bir gerçek. İktidar bu yaklaşımla kendi sorumluluğunu görünmez kılmaya çabalarken, aynı zamanda Türkiye’nin dört bir yanını HES’ler ve barajlarla doldurarak bir avuç sermaye yapısının yararı için büyük bir doğa yıkımına yol açtıkları da ayrı bir gerçek. Dere yataklarına dikkat çekerlerken HES’lerin yarattığı ve giderek daha fazla yaşayacağımız felaketlerin nedeni olarak görülmesini de istemiyorlar. İlk andan itibaren HES şirketini savunan ve asıl mağdur HES şirketidir diyebilen AKP iktidarı bakanının yüzlerce yurttaşın ölmesiyle ilgilenmediğini ise yapılan açıklamada görmek mümkün.
TMMOB HES’e dikkat çekti
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası; Sinop, Kastamonu, Samsun ve Bartın’da gerçekleşen sel ve heyelanlara ilişkin olarak yaptığı yazılı açıklamada, “Ağır hasar ve can kaybının özellikle Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde yaşanmasının temel nedenlerinden birisinin, Ezine Çayı üzerine geçmiş yıllarda plansız bir şekilde inşa edilen Nehir Tipi HES’lerden birinin sağanak yağış sonucu oluşan taşkından etkilenerek kapaklarının hasar görmesi ve taşkın sularının baraj gölünde bulunan suyla birleşerek hasar gören barajdan boşalması sonucunda ‘çarpan etkisiyle’ akış aşağısında bulunan Bozkurt ilçesinde aşırı tahribata neden olmuştur” denildi.
Fatsa’da büyük felaket kapıda
Etkili olan sağanak yağışlar Ordu’nun ilçesi Fatsa’da bulunan altın madeni çevresinde sele neden oldu. CHP Milletvekili Mustafa Adıgüzel, sanal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, maden sahasına 20 metre mesafede sel yaşandığı bilgisini aktardı. Sel nedeniyle yollarda göçükler olduğunu belirten Adıgüzel, maden sahasında da göçükler meydana geldiğini belirtti. Ayrıca, siyanürle dolu havuzların taşma noktasına geldiği uyarısında bulunan Adıgüzel, “Bu taşma olursa siyanür liçiyle dolu alanın içinden ve üzerinden siyanür ve diğer ağır metal karışımını sürükleyip bir felakete yol açma riski var. Dahası aşağıdaki siyanür-ağır metal karışımı içeren havuzlar maksimum metrekareye 220 kilograma ağırlığa ayarlı” ifadesiyle bölgede yağışın metrekareye 300 kilogram civarında olması tehlikenin boyutu göstermekte.
Defalarca siyanür sızdı
Ordu’nun Fatsa ilçesinde 2015 yılından bu yana faaliyet gösteren altın madenine karşı 2018 yılında yapılan bir eylem sırasında konuşan Derelerin Kardeşliği Platformu’nun (DEKAP) Yürütme Kurulu Üyesi olan Osman Güvenalp siyanür havuzlarında daha önce birkaç kez aşırı yağıştan dolayı sızmalar yaşandığını belirtmişti. Güvenalp o gün yaptığı açıklamada, “Bölgede yağacak aşırı yağmur sonucunda oluşacak heyelanlar neticesinde, siyanürle dolu olan dolgu toprak üzerine kurulan havuzun her an patlayacağı kaygısıyla burada yaşıyoruz. Birkaç kez patladığını duyduk fakat belgeli olmadığı için gerçek ortaya çıkmadı. Tüm canlılar bu durumdan etkilendi. Köylülerin yolu kapatılmış fakat ses çıkaramıyorlar. Orman bitiyor, her şey bitiyor” dedi.
ÇED’de 110 kg yağış!
DEKAP yöneticisi Güvenalp 3 yıl öncesine dikkat çekerken, son yıllarda giderek artan yağış miktarı bir gün bu siyanür havuzlarında çok ciddi yıkılmaların olacağını gösteriyor. Madenin ÇED raporunda bölgede oluşabilecek maksimum yağış miktarı metrekareye günlük 110 kg olarak belirlenmiş olması yaşanabileceklere karşı hiçbir hazırlığın olmadığının bir göstergesi. Fatsa’ya 2018 yılında 283 kilogram yağmur yağarken, son yağışlarda Fatsa’ya metrekareye düşen yağış miktarının günlük 300 kilogramın üzerinde olması dikkat çekici.
