SAMER’in bölgedeki aşiretler ve dini cemaatler üzerinden yaptığı araştırmadan iktidara güvensizlik çıktı. Aşiret mensupları HDP’yi, cemaat üyeleri ise ağırlıkta AKP’yi destekliyor ancak iktidara güvenmiyor
Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAMER), dini cemaat, aşiret ve aile mensuplarının siyasal temsil algıları, tercihleri ve tutumlarına ilişkin mayıs ayında yaptığı odak çalışmada iktidara güvensizlik çıktı. Diyarbakır, Van, Urfa ve Mardin merkezli dini cemaat ve aşiret-aile mensubu 151 kişiyle yüz yüze yapılan görüşmelerde, katılımcıların yüzde 76’sı mevcut siyasi yönetim şeklinde kendilerini ifade etmediğini dile getiriyor. Çalışmada, aşiret-aile mensupları HDP’yi, cemaat üyeleri ise ağırlıkta AKP’yi destekliyor. Saha çalışmasında 43 farklı aile ve aşiret ile 20 cemaat mensubuna ulaşıldı. Katılımcıların yüzde 30,5’i kadın, yüzde 69,5’i ise erkeklerden oluşurken, yüzde 89,3’ü etnik kimliğini Kürt, yüzde 8,4’ü Türk, yüzde 2,3’ü ise Arap olarak ifade ediyor.
Araştırmaya katılanların yüzde 98,5’i İslam dinine mensup olduğunu bildirirken, yüzde 0,8’i Ezidi, yüzde 0,8’i ise ateist olduğunu beyan ediyor. Katılımcıların yüzde 32,1’i mensubiyetini hiçbir aşiret ve aile ismi ile tariflemezken, yüzde 67,9’u kendilerini Karakeçili, Ertoş, Milli, İzol, Muhacir, Koşeyo, Brukan/Bruki, Ömer, Bini Ecri, Şeyhanlı, Kırvar, Zaxurani, Aliki, Helexi, Bucak, Kejan, Şemsikan, Taxuni, Berzenci, Koçeka, Ebu Hemdan, Süleymanlar, Arusoğlu, Gevdan, Jırki, Alan, Erki, Mıksi, Kepoğlu, Badikan, Boşati, İmam Ağa, Bekirhan, Çaruma, Pexnav, Gavesti, Qalbin, Selamoğulları, Xiyan, Rışkoti, Malabeg ve Hevidani aşiret veya aileye mensup olarak belirtiyor. Yine araştırmaya katılanların yüzde 53,2’si herhangi bir cemaate üye olmadıklarını, yüzde 46,8’i ise Zehra, Süleymancılar, Nur, Menzil, Şeyh Hikmet, Rufai, Kadiri, Gülpınar, Demokratik İslam Kongresi, Şeyh Bub, MAZLUMDER, Mustazaflar, Meşveretçiler, İlim Yayma, Kuranlı, Mustafa İslamoğlu cemaati, Diyader, Yeni Asya ve Haznevi Cemaati’ne üye olduğunu belirtiyor.
Aşiter ve aileler HDP diyor
Araştırma grubunun, yüzde 48’i HDP/DBP, yüzde 18,3’ü AKP, yüzde 3,8’i Saadet Partisi, yüzde 2,3’ü CHP olarak siyasi tercihlerini belirtirken, MHP ile Hür Dava Partisi eğiliminde olanlar yüzde 1,5’te kaldı. Katılımcıların yüzde 24,4’ü siyasi eğilimini belirtmiyor. Aşiret-aile ile siyasi parti tercihleri arasındaki karşılaştırmaya göre, dikkat çeken hususlardan ilki; HDP hemen hemen tüm aşiretlerde tercih edilen tek parti olurken; Hür Dava Partisi ise kendisini aşiret-aile mensubiyeti içinde tanımlayan hiçbir katılımcı tarafından tercih edilmiyor. Cemaatler AKP’ye yakın Katılımcıların mensup olduğu dini cemaat ile siyasi tercihleri kıyaslamasında dikkat çeken husus ise, mensubiyetini dini cemaatlerle ifade edenler tarafından en az tercih edilen parti yüzde 30,20 ile HDP/DBP oluyor.
İkincisi ise, Hür Dava Partisi seçmeni aynı zamanda siyasi partilerini bir cemaat olarak görüyor ve cemaat mensubiyeti olarak partilerini işaret ediyor. Araştırma grubuna yöneltilmiş “Mevcut siyasi yönetim şekli sesinizin duyulmasına müsaade ediyor mu?” sorusuna, yüzde 24’ü evet derken, yüzde 76 gibi büyük bir kesim ise hayır yanıtını veriyor. Yani katılımcıların dörtte üçü mevcut siyasal iktidarın seslerinin duyulmasına müsaade etmediğini düşünüyor.
Siyasi faaliyet ısrarı
“Sizi kimsenin temsil etmediğini hissederseniz genel olarak ne yaparsınız ya da ne yapmanız gerektiğini hissedersiniz?” sorusuna yüzde 40,5’i siyasi faaliyet ve aktif çalışma yürütürüm, yüzde 22,1’i medya ve sosyal medya kampanyaları yürütürüm, yüzde 19,8’i protesto ederim, yüzde 9,9’u hiçbir şey yapmam, yüzde 8,4’ü müzakere/pazarlık yürütürüm, yüzde 4,6’sı lobicilik/kulis faaliyetleri yürütürüm, yüzde 4,6’sı çalışma yürütürüm, yüzde 3,1’i şikayette bulunurum, yüzde 2,3’ü kaderimizi yaşarız, yüzde 1,5’i susarız, yüzde 0,8’i sokaklara çıkarız, yüzde 0,8’i şiddet içeren faaliyetlerde bulunurum, yüzde 0,8’i parti kurarım, yüzde 0,8’i oy vermem beyanında bulunuyor.
İktidara mesafeliler
Çalışmanın seçim öncesi ve sadece 4 Kürt ilinde olduğuna dikkat çeken SAMER Koordinatörü Yüksel Genç, AKP döneminde kimi alanlara erişimi kolaylaşmış olsalar da cemaatlerin son dönemde kendilerini güvende hissetmediğini söyledi. Genç, “Muhtemelen iktidar nezdinde makbul görüldüğünü düşünen ile makbul görülmediğini düşünen cemaatler de var. Yani toplumsal ayrışma ve kamplaşmanın bir diğer izdüşümü cemaatler ile iktidar ilişkisinde de var. Her durumda, bu iktidarla gelişim ve erişim alanları artsa da hala siyasal iktidarla cemaatler arasındaki güven ilişkisi giderilmiş değil” diye konuştu. Aşiret ve ailelerin HDP’ye yakın durmasını ulusal kimlik talebinin öncelikli olmasından kaynaklandığını düşünen Genç, “Hem aşiret ve hem de cemaat kimliklerini koruyan ya da ifade edenler, siyasal iktidarla daha mesafeli görünüyor. İkincisi, aşiretlerin devletle daha doğrusu egemen sistemle ilişkisinde tarihsel mesafeyle ilgili görünüyor” diye belirtti.
Sedat Yılmaz/Diyarbakır-MA
