Dünyanın akciğeri kabul edilen, milyarların kaliteli hava solumasını sağlayan Amazon ormanlarının petrol baronlarına kurban edilmesine karşı direniş sonuç alıyor
Ekvador’daki Amazon ormanlarında yaşayan yerli (İndians, Kızılderililer) halklardan Waoranilerin liderlerinden Nemonte Nenquimo, taban hareketlerinin önemini öne çıkaran Goldman Çevre Ödülü’nü bu yıl kazanan altı kişiden biri oldu ve “Çevre Kahramanı” ilan edildi. BBC’nin haberine göre Nemonte Nenquimo, 2 bin kilometrekarelik bir yağmur ormanı alanını, petrol çıkarılmasını engelleyerek koruduğu için bu ödüle layık görüldü. Nemonte Nenquimo ve mensup olduğu yerli Waorani halkı Ekvador hükümetinin, kendilerinin yaşam alanı olan yağmur ormanlarını satışa çıkarma kararını mahkemeye götürdü. 2019 yılında mahkemeyi kazanmak suretiyle yerli halkların haklarının korunması bakımından da bir hukuki emsal oluşturmuş oldular. Küresel Goldman Çevre Ödülü’ne bu yıl Ekvadorlu yerli lider Nenquimo’yla birlikte Gana, Fransa, Miyanmar, Bahama Adaları ve Meksika’dan hareketler paylaştı.
Waoraniler ve biyoçeşitlilik
Nemonte Nenquimo’nun da mensubu olduğu Waoraniler bugün 5 bin kişilik bir nüfusa sahip. Geleneksel avcılık toplayıcılık faaliyetleriyle geçinen bu halk, yağmur ormanları içinde oluşturdukları küçük kabile yerleşimleri halinde yaşamlarını sürdürüyorlar. 1958 yılında Amerikalı misyonerlerin bölgeye gelişiyle hayatları altüst edildi. Waorani yurdu dünyanın en zengin biyoçeşitlilik barındıran ekosistemlerinden biri olan Yasuni Ulusal Parkı sınırları içerisinde. Kristof Kolomb (Christophorus Columbus) ve askerlerinin İspanya tahtındaki I. İsabella ve II. Ferdinand tarafından kıtaya gönderilmesi, beyaz sömürgecilerin altın-gümüş talanı için kıtayı istilası ve soykırımlar sonrası yerlilerin alanları yer geçen yüzyıl daraldı. Waoranilerin yüzde 80’i bugün atalarının yaşadığı toprakların yalnızca onda biri büyüklüğünde bir alanda yaşıyor.
Kadınlar sözünü dinletirken…
Nenquimo “Dedem liderdi ve topraklarımızı yabancıların işgallerinden korudu. Elinde bildiğiniz mızrak ile işgalcilerin karşısına dikilerek savunmaya öncülük etti” diyor. Nenquimo beş yaşından itibaren yaşlılar tarafından lider olmaya teşvik edildiğini de anlatıyor: “Tarihsel olarak kararları veren Waorani kadınlarıdır, erkekler ise savaşa gider. Waorani kadınları, erkeklere sözünü dinletirdi. Ta ki evanjelik misyonerlerle karşılaşıncaya kadar. Misyonerler tanrının önce Adem’i yarattığını, Havva’nın daha sonra onun kaburgasından yaratıldığını anlatmaya başlayınca kadınların rolüyle ilgili kafa karışıklığı başladı.” Nenquimo kadınların Waorani toplumunda hâlâ kilit rollerini sürdürdüklerini söylüyor: “Karar vermeye gelince kadınlar sözünü hiç saklamaz ve herkes dinler.” Petrol kuyularını anlatırken “12 yaşındaydım ve petrol kuyusundan çıkan alevler ve dumanları görmek beni çok etkiledi. Halam bana orada hayatın iyi gitmediğini, bütün oğullarının petrol kuyularında çalıştığını ve kazandıkları parayı içkiye yatırdıklarını anlattı. Bu yüzden hırçınlaşıyorlar, eşlerini dövüyorlardı. İnsanlar orada o gürültünün içinde nasıl yaşayabiliyor bilmiyorum. Biz geceleri yıldızları görüyor ve sadece hayvanların sesini duyuyoruz” diyor. Waoraniler lehine karar veren mahkeme aynı zamanda Ekvador parlamentosundan hükümetin toprak satışları için önceden izin alma zorunluluğunu yasayla düzenlemesini de istiyor.
QUİTO
