Halkların Demokratik Kongresi, Mayıs 2011’de aldığı kararı hayata geçirerek Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kuruluş dilekçesini 15 Ekim 2012 günü İçişleri Bakanlığı’na verdi. Bununla birlikte seçimlere girme kararı alan HDP’nin kuruluşu, 10-11 Kasım 2012 tarihinde Ankara’da toplanan HDK Genel Kurulu’nda ilan edildi.
İlgili yasanın değiştirilmesiyle HDP’de eşbaşkanlık sistemi resmen işlemekte. Partinin ilk eşbaşkanları 15 Ekim 2012 günü seçilen Fatma Gök ile Yavuz Önen’di. Daha sonra onların yerine Sebahat Tuncel ile Ertuğrul Kürkçü seçildi. Ardından Figen Yüksekdağ ile Selahattin Demirtaş eşbaşkan oldu. Figen Yüksekdağ’ın tutuklanması üzerine Serpil Kemalbay eşbaşkan seçildi. Selahattin Demirtaş ve Serpil Kemalbay’ın tutuklanması ardından ise, HDP’nin eşbaşkanlıklarına Pervin Buldan ile Sezai Temelli, 11 Şubat 2018 günü seçildiler.
2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nde HDP’nin adayı olan Genel Başkan Selahattin Demirtaş 3 milyon 958 bin oy alarak yüzde 9.76 oy oranına ulaştı. Bunun üzerine HDP, Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerine parti olarak katılmaya karar verdi.
HDP, 7 Haziran 2015 günü yapılan genel seçimlerde Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ eşbaşkanlığında 6 milyondan fazla oy alarak yüzde 13.2’lik bir yüzdeye ulaştı ve meclise 80 milletvekili gönderdi. 1 Kasım 2015 günü tekrarlanan seçimlerde ise milletvekili sayısı 59’a düştü. Ancak yine de, meclisteki üçüncü büyük parti durumundaydı.
Halkların Demokratik Partisi, Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri sonrasında kurulan hükümette iki bakanlıkla temsil edildi. Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı ve İzmir Milletvekili Müslüm Doğan ise Kalkınma Bakanı olarak görev yaptı. Bu bakanlar, işlevsel olamadıkları için 23 Eylül 2015 günü bakanlıktan istifa ettiler. Levent Tüzel ise kendisine teklif edilen bakanlık görevini en başından kabul etmedi.
Çözüm sürecine büyük katkı
Seçimler öncesinde AKP hükümetinin PKK’nin silahlı mücadeleyi bırakması için başlattığı çözüm sürecine HDP, tüm samimiyetiyle yardımcı olmak istedi. Hem PKK Lideri Abdullah Öcalan ile İmralı’da hem de PKK yöneticileriyle Kandil’de sürdürülen görüşmelere HDP adına Selahattin Demirtaş, Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder ve İdris Baluken, 7 Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri süreci başlayana kadar katıldı.
AKP, Kasım 2015 seçimlerinde yeniden tek başına iktidar olmayı başardıktan ve Temmuz 2016’da kendi iktidar ortağı Gülen cemaatinin darbe girişimini atlattıktan sonra muhalefetin tümüne yönelik giriştiği operasyonlarına HDP’den başladı. Böylece Halkların Demokratik Partisi eşbaşkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ da dahil olmak üzere çok sayıda HDP’li milletvekili, siyasetçi ve yönetici 4 Kasım 2016 günü gözaltına alındı. Önce Demirtaş, Yüksekdağ ile birçok milletvekili, daha sonraki süreçte de pek çok belediye başkanı tutuklanarak cezaevlerine gönderildi.
Halkların Demokratik Partisi, 24 Haziran 2018 seçimlerinde, olağanüstü ağır koşullarda ve engellemelere rağmen (yüzde 11.70 ile) yüzde 10 barajını aştı ve 600 kişilik yeni meclise 67 milletvekili göndermeyi başardı. Böylece meclisin üçüncü büyük partisi olmayı başaran HDP’nin meclise gönderdiği vekiller arasında Oya Ersoy, Erkan Baş, Barış Atay, Tülay Hatimoğulları, Murat Çepni, Nusrettin Maçin, Musa Piroğlu, Rıdvan Turan, Serpil Kemalbay gibi sosyalistler ile Ahmet Şık ve Tayip Temel gibi ünlü gazeteciler de bulunuyordu.
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Erkan Baş ve TİP yöneticisi Barış Akay, 11 Ekim 2018 günü İstanbul ve Hatay milletvekili seçildikleri HDP’den istifa ederek Türkiye İşçi Partisi’ne geri döndüler ve siyasi yaşamlarını TİP’te devam ettiriyorlar. Gazeteci Ahmet Şık da HDP’den 4 Mayıs 2020 günü istifa etti ve bir süre sonra TİP’e katıldı.
Yerellerde kaybettirme politikası
Büyük baskı ve gözaltı-tutuklama furyası altında girilen 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde HDP, 3 büyükşehir, 5 il, 45 ilçe ve 12 belde olmak üzere toplamda 65 belediye başkanlığı kazandı. Dahası aday çıkarmadığı Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Mersin, Adana gibi büyükşehirlerde AKP’nin seçimleri kaybetmesini sağladı. Söz konusu büyükşehirler neredeyse çeyrek yüzyıl sonra AKP’nin elinden muhalefet partilerinin eline geçti. İktidar bunun intikamını 2019 yılında gözaltına alınan 4567 HDP’linin 979’unu tutuklayarak almaya çalıştı.
Ancak Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yerel seçim öncesinden ilan ettiği gibi seçilmiş HDP’li belediye başkanlarının yerine kayyum atama siyaseti, neredeyse sonuçlar belli olur olmaz başladı. HDP’de belediye başkanı seçilenlerden 6 kişiye mazbatası KHK’li oldukları gerekçesiyle verilmediği gibi, ikinci gelen AKP’liler belediye başkanı ilan edildi. Daha sonra HDP’li belediye başkanlarının hemen hemen hepsinin yerine kayyum atanırken, başkanların çoğu tutuklanıp, cezaevlerine atıldı.
HDP’nin 23 Şubat 2020 günü yapılan 4. Olağan Kongresi’nde eşbaşkanlardan Pervin Buldan yerini korurken, Sezai Temelli’nin yerine Mithat Sancar eşbaşkan olarak seçildi. HDP’nin 3 Temmuz 2022’de yapılan 5. Olağan Kongresi’nde eşbaşkanlar değişmedi.
Partiye açılan kapatma davasının seçimler öncesinde sonuçlanması riskine karşı Halkların Demokratik Partisi, 14 Mayıs 2023 seçimlerine Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (Yeşil Sol Parti) listelerinden girdi.
Halkların Demokratik Partisi (HDP), 4. Olağanüstü Kongresi’ni 27 Ağustos 2023 günü gerçekleştirdi. Kongre’de yapılan seçimde partinin yeni eş genel başkanları Sultan Özcan ile Cahit Kırkazak oldu.
HDP’nin seçim başarıları
2014 yerel seçimleri: HDP, % 5.8 oy oranı ile 102 belediye başkanlığı kazandı.
2014 cumhurbaşkanlığı seçimi: HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş, % 9.8 oy oranı ile üçüncü sırada yer aldı. Demirtaş, Türkiye genelinde 4 milyona yakın oy aldı.
2015 Haziran genel seçimleri: HDP, % 13.1 oy oranı ile 80 milletvekili çıkardı. HDP’nin başarısı, AKP’nin tek başına iktidar olmasını engelledi.
2015 Kasım genel seçimleri: HDP, % 10.8 oy oranı ile 59 milletvekili çıkardı. HDP oylarındaki düşüş sayesinde AKP tek başına iktidar oldu.
2017 anayasa referandumu: HDP, “Hayır” bloğunda yer aldı. Mühürsüz oyların son dakikada geçerli sayıldığı referandumda % 51.4 “Evet”, % 48.6 “Hayır” oyu çıktı. Türkiye’de başkanlık sistemi kabul edildi.
2018 cumhurbaşkanlığı seçimleri: HDP’nin cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş, cezaevindeyken yarıştı. Demirtaş, % 8.4 oy oranı ile üçüncü sırada yer aldı. Erdoğan, % 52.6 oy oranı ile seçimi kazandı.
2018 genel seçimleri: HDP, % 11.7 oy oranı ile 67 milletvekili çıkardı. HDP’nin barajı aşması, AKP-MHP ittifakının mecliste çoğunluğu elde etmesini önledi.
2019 yerel seçimleri: HDP, 3 büyükşehir, 5 il, 45 ilçe ve 12 belde olmak üzere toplamda 65 belediye başkanlığı kazandı. Dahası aday çıkarmadığı Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Mersin, Adana gibi büyükşehirlerde AKP’nin seçimleri kaybetmesini sağladı.
2023 cumhurbaşkanlığı seçimi: HDP, cumhurbaşkanı adayı çıkarmadı ve CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekledi. Seçimi Erdoğan kazandı.
2023 genel seçimleri: Seçimlere Yeşil Sol Parti listelerinden giren HDP, % 8.82 oy oranıyla 61 milletvekili çıkardı.
HDP, meclise girdiği 2015 yılından bu yana parlamentodaki en büyük üçüncü parti olma vasfını halen sürdürmektedir. Dahası AKP’nin tek başına iktidar olup, olamayacağı HDP’nin başarı oranına bağlı kaldı.
HDP’nin Eşbaşkanları
Onbir yıldır faaliyette bulunan Halkların Demokrasi Partisi’nde şimdiye kadar 12 kişi eşbaşkan olarak seçildi: Fatma Gök, Yavuz Önen, Sebahat Tuncel, Ertuğrul Kürkçü, Figen Yüksekdağ, Selahattin Demirtaş, Serpil Kemalbay, Sezai Temelli, Pervin Buldan, Mithat Sancar, Sultan Özcan ve Cahit Kırkazak…
