‘Bir devrim yaparken kültür ve sanat alanında da bu devrimi gerçekleştirmek zorundasınız’ diyen Abdullah Babat 30 yıl tutuklu kaldıktan sonra Aryen Sanat Akademisi’nde resim eğitimi veriyor
Wan’da 1992 yılında “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklanan ve 30 yıl cezaevinde kaldıktan sonra 15 Nisan 2022’de tahliye olan Abdullah Babat, Aryen Sanat Akademisi’nde gençlere ve çocuklara resim eğitimi veriyor. 30 yıl boyunca kaldığı cezaevinde öğrendiği ve geliştirdiği resim yeteneğini gençlere aktaran Babat, hem eğitim verdiğini hem de öğrendiğini dile getirdi. Zamanının büyük bir bölümünü atölyede geçiren Babat, bugüne kadar yüzlerce tablo yaptı. Babat cezaevi süreci ve kültür-sanatın önemine dair Mezopotamya Ajansın’dan Adnan Bilen ve Berivan Kutlu’ya konuştuk.
Kültür-sanat temellerini cezaevinde attı
Babat, Wan’da 19 Nisan 1992 yılında gözaltına alındı ve ardından tutuklandı. Babat, sırasıyla Wan, Amed, Mûş, Çankırı ve Tekirdağ cezaevlerinde kaldı. Yapılan yargılamada 36 yıl hapis cezası alan Babat, Wan’dan önce Amed, ardından Çankırı’da bulunan cezaevine sevk edildi. Çankırı Cezaevi’ni kendisi için “okul, üniversite ve büyüdüğü yer” olarak tanımlayan Babat, kültür sanat alanındaki çalışmalarının temelini de burada attı.
Babat, o süreci şöyle anlatı: “Orada (Çankırı) hem büyüdüm hem de bir bilince ulaştım ve o cezaevinin benim üzerimde çok bir etkisi oldu. Ben, o dönemde Kürt kültürü, dengbêjlik, müzik ve folklarla ilgilenmeye başladım. 17 yaşında tutuklandım. Gençliğimin geçtiği Çankırı’da tüm bu sanat yönlerim orada gelişti. Cezaevinde folklar ekibinde de yer aldım, kültür sanat alanında kendimi orada geliştirdim. Daha sonra Muş cezaevine geldim. Orada arkadaşlar resim yapıyorlardı. Ben onların fırçalarını yıkıyordum ve yanlarında durup öğrenmeye çalışıyordum. O dönem televizyonda Ressam Bob (Ross) vardı ve beni çok etkiliyordu. Televizyonda haftada 40 dakika onun programı yayınlanıyordu ve ben her programını izledim. Ondan sonra resim yapmaya merakım daha da arttı.”
‘Hem öğretiyorum, hem öğreniyorum’
Cezaevinde resim yapma yeteneğini geliştiren Babat, kıt imkan ve olanaklara rağmen sanat çalışmalarına devam etti. En son sürgün edildiği Tekirdağ Cezaevi’nde tahliye olduğu güne kadar resim yapmaya devam eden Babat, cezaevinden çıktıktan sonra Aryen Sanat Akademisi’ne giderek eğitim vermeye başladı. Babat, “Ben, her zaman resim yapmayı istedim. Ben, bir daha dünyaya gelirsem, resme yoğunlaşır ve bunu yaparım. Cezaevinden çıktıktan sonra Aryen’e geldim. Hem öğretiyorum, hem öğreniyorum. Bir süre sonra karakalem yaparak sanatımı biraz daha ilerletmek istiyorum” diye belirtti.
‘Zindan sanatımızın bir alanı oldu’
Cezaevi ve sanatın birbirlerine tam zıt kutuplar olduğunu ifade eden Babat, bu durumu ise şöyle anlattı: “Zindan, insanı tecrit etmeye yeridir ama sanat özgür bir alandır. Ama bizim için zindan ve sanat çok daha anlamlı oluyor. Zindan, bir insanı yok etme ve hiçleştirme yeri olarak inşa edilmiş, seni zindana koyduklarında, duygularını yitirmeni, her şeyden uzaklaşmanı istiyorlar. Ama bunun tam zıddı olan sanatla uğraştığın zaman, bambaşka bir şey yaratıyorsun orada. Seni yok etmek istedikleri yerde fikrini, görüşünü o tuvale işliyorsun. Zindan ve sanat ne kadar zıt olsa da biliyoruz ki bizim sanatımızın temeli biraz da zindanlarda atıldı. Cezaevi aynı zamanda bizim için sanat yerine dönüştürdüğümüz bir yerdir. Zindan, bizim ve sanatımızın bir parçası, bir alanı oldu. Her ne kadar sanat ve cezaevi bir birlerini sevmiyor ve karşı olsalar da sen onları bir tuvalde buluşturuyorsun. İşte tıpkı o tuvaldeki gibi, cezaevini her alanda bir direniş ve sanat alanına çeviriyorsun. Sanatla uğraşırken, her yönüyle kendini geliştiriyor ve çok daha anlamlandırıyorsun. Toplum ve kişi üzerinde bu kadar etkisi olan sanat, elbette her anlamıyla değiştirme ve dönüştürme rolü de oynar.”
‘Ben hep hayal ettiğim şeyi çizdim’
Cezaevine girdiğinde okuma-yazma bilmediğini söyleyen Babat, “Orada Kürtçe öğrendim, yazı yazmayı, okumayı öğrendim. Cezaevinde zihnimde ve duygularımda büyük değişimler oldu; beni değiştirdi ve dönüştürdü. Bu dönüşümün sanatla da birebir ilgisi var. Her ne kadar dışarıyı sanal olarak görüyorsan da kendine sanat yoluyla orada bir dünya inşa ediyorsun. Toplumu dönüştürecek en önemli şeylerden biri sanattır. İşkence ve her türlü zulmün olduğu cezaevlerinde, seni bir ruh ayakta tutuyor. Bu ruhun içerisinde mücadele, şiir, müzik ve sanat var. Bu ruh; 40 yıl da cezaevinde kalsan seni ayakta tutuyor. Sanatla uğraştıkça doğaya, dünyaya, kadına ve hayatımızda olan her şeye karşı duygularımız ve anlamımız değişiyor. Düşünsenize yıllardır cezaevindesiniz, köyünüzü, dereleri, dağlarınızı, doğanızı özlüyorsunuz. Bunu düşünürken, elbette onu hayal edip resmediyorsunuz. Birçok arkadaş beni manzara çizdiğim eleştiriyordu ve tarzımı değiştirmemi istiyordu ama ne yaparsan yap, o büyüdüğün yerler aklından gitmiyor ve daha fazla hayal edip çiziyorsun. Eleştirileri doğru ama hayal edince çizmeye devam ediyorsun. Ben hep hayal ettiğim şeyi çizdim” diye anlattı.
‘Sanat devrimi’
Kürtlerin devrimi, bir kültür-sanat devrimiyle buluşturamamasının hep özeleştiri konusu olması gerektiğini düşünen Babat, “Sanatı olmayan bir toplum olamaz ve düşünülmesi bile çok kötü. 50 yıldır bir mücadele var, büyük bedeller öndendi, büyük emekler verildi ama biz bu mücadeleyi tam olarak sanatla buluşturamadık. Bir devrim yaparken, onun kültür ve sanat yönünü güçlendirmezsen, sakat bir insan gibi durur. Bu bizim için özeleştiri konusudur. Verilen onca bedelin sanata bir yansıması olması gerekiyordu hem de çok güçlü yansıması gerekiyordu ama maalesef olmadı. Tüm bu bedellere rağmen bir sanat yaratamıyorsanız, elbette toplumu da dönüştürme gücünüz zayıflar. Sanat ve kültür devrimi de en büyük devrimlerden biridir. Bir devrim yaparken, sanat ve kültür alanında da bu devrimi gerçekleştirmek zorundasınız. Mesela 90’larda Koma Berxwedan nasıl bir etki yarattı değil mi? O ruh gençlerde devrim ruhu yarattı. Bir müziğin bile bir toplum üzerinde ne kadar etkili olduğunu oradan görüyoruz. 2000’lerden sonra maalesef bu durum geriledi. Bir toplumu dönüştürmek istiyorsanız, mücadele elbette bunun temelidir ama kültür ve sanat bu dönüşümün üzerinde en büyük etkiye sahip güçtür” diye belirtti.
Resim eğitimi vermeye devam edeceğini belirten Babat, “Burada resme bir ilgi var ve ben de gücüm oranında hem resim yapıyorum hem de öğretiyorum. Tek amacım sanatın ilerlemesi için bir katkı sunmak. Bir zihniyet devrimi gerekiyor ve bunun için toplumun mücadele etmesi gerekiyor. Son sözüm; beni duyuyorlarsa, cezaevindeki arkadaşlarıma selam söylüyorum ve onları çok özledim” diye noktaladı.
WAN
