Yusuf Gürsucu/İstanbul
Kaliforniya’da ki depremlerin jeotermal enerji ile bağı ABD’de tartışılıyor. Ayvacık’ta jeotermal santrallerinde üretimin yoğunlaşmasıyla depremler yaşandı
Çanakkale’ye bağlı Ayvacık ilçesi’nin Babakale, Gülpınar, Kocaköy, Tuzla, Yukarıköy, Taşağıl, Tamış, Babadere köylerinin bulunduğu bölgede yaşanan depremler dikkat çekici. Geçtiğimiz günlerde Kaliforniya’da 6.4 ve 7.1 şiddetindeki depremleri jeotermal sondajların tetiklediği ABD’de uzun süredir tartışma konusu.
Türkiye’de Çanakkale dışında Aydın ve Manisa illerinde yaşanan depremlerdeki sıra dışı artışın da jeotermallerle ilgili olduğu verilere bakılınca net olarak ortaya çıkmaktadır.
Bir yılda 4 bin 331 deprem!
ABD’li sismologlar, büyük depremlerin büyük derinliklerden kaynaklandığı ve jeotermal sondajları ile kaya gazı ve petrolü için yapılan sondajların bu duruma neden olduğunu belirtiyorlar. Ayvacık’a bağlı Babakale, Gülpınar, Kocaköy, Tuzla, Yukarıköy, Taşağıl, Tamış, Babadere köylerini içine alan bölgede yaşanan depremler 2000-2010 arası 52 adet iken, 2010-2019 Haziran ayına kadar 4542 adet depremin yaşanmış olması dikkat çekici. Tuzla’da açılan 2 jeotermal enerji santralinde 2017 itibariyle üretimin yoğunlaşması ile birlikte 4542 adede yükselmiş. 01.01.2000 – 01.01.2017 arası bölgede 265 deprem yaşanırken, 17 yılda gerçekleşen depremlerin yıllık ortalaması 15 olarak kaydedilmiş. 2017-2019 Haziran arası 2.5 yılda ise 4 bin 331 adet deprem olurken, yıl ortalaması ise 1732’ye yükselmiş. Bu yaşanan süreci Allah’ın hikmetine bağlamak halkın can ve mal güvenliğinin yok sayıldığı anlamını taşımaktadır.
Basel depremi dikkat çekti
Kaliforniya’da AltaRock adlı bir şirket tarafından 4 bin metre sondaj yapması sonrası yaşanan küçük depremler ortaya çıkmıştı. Bu işlem sonrası deprem bölgesinde daha büyük depremleri tetikleyebileceği tartışmaları başladı. İsviçre’nin Basel kentinde yer alan bir jeotermal projesinde 3.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmesi sonrasında projenin durdurulmuş olması The New York Times gazetesinde haberi okuyan Kaliforniya halkı arasında tartışmaların artmasına neden olmuştu. Ayrıca Jawa adasında 30 bin kişiyi göç ettiren çamur volkanının tetiklenmesini kaya gazı ve petrol sondajlarına bağlandı. İngiltere’deki Durham Üniversitesi ve Dünya Enerji Sistemleri Araştırma Merkezi’nden bilim insanları, “Lusi Çamur Yanardağı’nın doğal olmayan bir felaket olduğundan her zamankinden daha eminiz” açıklamasını yapmıştı.
JES’ler küçük depremlere yol açar tezi efsane
Kaliforniya’daki Menlo Park’ta bulunan Deprem Tehlikeleri Ekibi sismologu David Oppenheimer ile yapılan bir röportajda, “1975’den beri izliyoruz. Gördüğümüz bütün depremler [insan] kaynaklı. Üretimi yeni bir alana taşıdıklarında depremler orada başlar ve üretimi durdurduklarında depremler durur” açıklamalarında bulunmuştu. Oppenheimer, “1960’lardan bu yana depremlerin en büyüğü 4.5 büyüklüğünden daha azdı. 6.0’dan büyük depremler için, büyük bir hataya ihtiyacınız olmalıydı” diye belirtti. Jeotermalciler, en fazla 2.0 şiddetinde depremlerin olabileceğini belirtirken savundukları ‘Küçük depremler daha büyük depremleri engeller’ tezi için sadece bir efsane olduğunu söylüyor. Oppenheimer, “Var olan bir çatlağı kesiyorlarsa ve çalışmaya hazırsa, daha büyük bir deprem tetiklenebilir” sözleri Ayvacık’ta yaşanan deprem fırtınalarının neye yol açabileceğine işaret ediyor.
Derinlik arttıkça risk artıyor
Wairakei’de jeotermal sahasında yüksek basınç altında reenjeksiyon, bölgede depremlerin hissedildiğinde durdurulmak zorunda kalındığı belirlendi. 2013 yılında, İsviçre’nin St. Gallen şehri yakınlarında, jeotermal kaynaklar için yapılan sondaj çalışması depreme neden oldu. İsveç Sismoloji Merkezi bu sarsıntıların yerin derinliklerinde birikmiş ısı kaynaklarının oluşturduğu enerjiyi ortaya çıkarmak için kullanılan jeotermal enerjinin yol açtığını tespit etti. 140 santigrat derece sıcaklıktaki termal akışkana ulaşmak için yerin 4 bin 500 metre derinliğine yapılan sondaj sonrası bölge, 3.6 büyüklüğündeki depremle sarsıldı. 2006-2007 yıllarında İsviçre’nin ilk jeotermal enerji santrali projesi iptal edilmişti. Çünkü sondajların Basel yakınlarında bir dizi depreme sebep olduğu saptanmıştı. Hatta bazı sarsıntıların 3’ten büyük olduğu ölçülmüştü. Sondaj çalışmaları ile oluşan sismik şokların etkisiyle 5 hatta 6 şiddetinde bile deprem olabileceği belirtildi. 2 bin metrelenin altına doğru inildikçe deprem riski bir o kadar artmaktadır.
